35
H
H
H
i
i
i
s
s
s
p
p
p
a
a
a
n
n
n
i
i
i
o
o
o
,
,
,
l
l
l
a
a
a
i
i
i
n
n
n
f
f
f
e
e
e
r
r
r
o
o
o
d
d
d
e
e
e
N
N
N
a
a
a
p
p
p
o
o
o
l
l
l
e
e
e
o
o
o
n
n
n
o
o
o
1
1
8
8
0
0
8
8
-
-
1
1
8
8
1
1
4
4
I
I
u
u
h
h
i
i
s
s
t
t
o
o
r
r
i
i
o
o
d
d
e
e
l
l
a
a
M
M
i
i
l
l
i
i
t
t
o
o
j
j
e
e
S
S
e
e
n
n
d
d
e
e
p
p
e
e
n
n
d
d
e
e
c
c
o
o
A
A
ŭ
ŭ
t
t
o
o
r
r
o
o
:
:
E
E
m
m
i
i
l
l
i
i
o
o
d
d
e
e
D
D
i
i
e
e
g
g
o
o
U
U
n
n
u
u
a
a
E
E
l
l
d
d
o
o
n
n
o
o
:
:
j
j
a
a
n
n
u
u
a
a
r
r
o
o
–
–
2
2
0
0
0
0
8
8
E
E
l
l
d
d
o
o
n
n
e
e
j
j
o
o
:
:
L
L
a
a
E
E
s
s
f
f
e
e
r
r
a
a
d
d
e
e
l
l
o
o
s
s
l
l
i
i
b
b
r
r
o
o
s
s
,
,
S
S
.
.
L
L
.
.
P
P
a
a
ĝ
ĝ
o
o
j
j
:
:
5
5
9
9
0
0
P
P
r
r
i
i
s
s
k
k
r
r
i
i
b
b
o
o
:
:
H
H
i
i
s
s
t
t
o
o
r
r
i
i
a
a
l
l
i
i
b
b
r
r
o
o
,
,
v
v
e
e
r
r
k
k
i
i
t
t
a
a
e
e
n
n
l
l
a
a
h
h
i
i
s
s
p
p
a
a
n
n
a
a
l
l
i
i
n
n
g
g
v
v
o
o
.
.
S
S
u
u
f
f
i
i
ĉ
ĉ
e
e
i
i
l
l
u
u
s
s
t
t
r
r
i
i
t
t
a
a
p
p
e
e
r
r
b
b
i
i
l
l
d
d
o
o
j
j
d
d
e
e
p
p
o
o
r
r
t
t
r
r
e
e
t
t
o
o
j
j
d
d
e
e
l
l
a
a
e
e
p
p
o
o
k
k
o
o
k
k
a
a
j
j
m
m
a
a
p
p
o
o
j
j
d
d
e
e
l
l
a
a
m
m
i
i
l
l
i
i
t
t
a
a
j
j
o
o
p
p
e
e
r
r
a
a
c
c
i
i
o
o
j
j
.
.
L
L
a
a
r
r
a
a
p
p
o
o
r
r
t
t
-
-
a
a
d
d
o
o
,
,
t
t
r
r
e
e
d
d
e
e
t
t
a
a
l
l
a
a
,
,
a
a
m
m
p
p
l
l
e
e
k
k
s
s
a
a
s
s
l
l
a
a
t
t
u
u
t
t
a
a
n
n
d
d
a
a
ŭ
ŭ
r
r
o
o
n
n
d
d
e
e
l
l
a
a
k
k
o
o
n
n
f
f
l
l
i
i
k
k
t
t
o
o
,
,
l
l
a
a
p
p
o
o
l
l
i
i
t
t
i
i
k
k
a
a
n
n
k
k
r
r
i
i
z
z
o
o
n
n
k
k
i
i
u
u
e
e
s
s
t
t
i
i
s
s
ĝ
ĝ
i
i
a
a
p
p
r
r
o
o
l
l
o
o
g
g
o
o
k
k
a
a
j
j
t
t
e
e
m
m
a
a
r
r
o
o
k
k
o
o
n
n
e
e
k
k
s
s
a
a
k
k
u
u
n
n
ĝ
ĝ
i
i
.
.
Ĉi-tiu estas, ĉefe, iu milita historio de la franca-hispana konflikto, sed tamen ne malatentas pri aliaj
aspektoj kiuj rilatas al la temo: la tiama internacia situacio, la ekonomiaj kaj la politikaj flankoj de la
afero, k.s. Emilio de Diego pritraktas la diversajn faktorojn de la situacio kiu estiĝis en Hispanio
komence de la 19a jarcento: la politika krizo kiun travivis Hispanio tiam, la eraraj politikaj pritaksoj
de Napoleono rilate al Hispanio, la tiama internacia situacio, la politika propagando de la militantoj
dum la konflikto, la graveco de la kolonia imperio de Hispanio, la homaj kaj materiaj rimedoj de
ambaŭ intermilitantoj, naturo kaj graveco de la geriloj, la graveco de la kontrolo de la maroj, la mono,
la logistiko.
Ĉiuj ĉi elementoj gravas por pli bone kompreni la konflikton, ties disvolviĝon kaj rezulton. Estas
interese konstati ke oni gajnis la militon kvankam oni perdis preskaŭ ĉiujn batalojn, ĉar la hispanaj
armeoj, eĉ kiam ili batalis aliance kun la angloj, estis detruitaj aŭ pelitaj al fuĝo, sed ili ĉiam
reorganiziĝis poste kaj revenis batali.
En la verko oni klare eksplikas la gravecon de la kontrolo de la maro fare de la angla floto. La alianc-
anoj: hispanoj, portugaloj kaj britoj sukcesis, dank’ al la menciita ĉemara supereco de Anglio, havi
siajn bazojn je provizado en iu ajn loko de la duoninsula marbordo. Tamen la francoj dependis, por
ilia provizado, de longaj surteraj linioj, konstante minacitaj de la gerilanoj.
Male ol aliaj aŭtoroj, Emilio de Diego konsideras ke la popola ribelo de la 2a de majo ne estis tute
spontana kaj ne-atendita, sed organizita de la partio de Ferdinando. Tamen koincidas pri tio ke,
esceptante la heroa interveno de la oficiroj Daoizo kaj Velardo de la kazerno je artilerio, ĝenerale la
militistoj de la ĉefurbo restis marĝene de la ribelo de tiu tago.
La legado de la verko rezultas amuza, distra, ĉefe en ties unua parto, kiu pritemas la politikajn kaj
internaciajn aspektojn de la milito. La dua parto, pli centrita en la milito mem, ties bataloj kaj opera-
cioj, alportas grandan dokumentaron kaj ampleksan priskribon de la milita agado.
La aŭtoro trafe montras kiamaniere, dum la tuta daŭro de la milito, la hispana teritorio kaj la tieaj
batalantoj konstituiĝis en infero por Napoleono. Tia estas, ĝuste, la titolo de la verko. Li mencias la
paradokson ke la franca imperiestro mem, kelkaj jaroj antaŭ la invado de Hispanio, anoncis ke invadi
ĉi-tiun landon estus grava strategia eraro.
Resume, la amantoj de la historio povas trovi en tiu ĉi libro grandan kaj interesan instruon, kiu, tamen,
ne estas enuiga legi.
