35
Same kiel iuj antaŭaj imperiestroj de Okcidento:
Federiko la 1-a, Karolo la 5-a, Karlomagno
mem… Napoleono estis tute nekapabla konstrui
stabilan kaj pacan politikan situacion. Ili gajnis
batalojn, militojn, sed ĉiam perdis la pacon; ilia
lerteco sur la batalkampoj ne respeguliĝis poste en
la diplomatia demarŝado. En la kazo de Bona-
parto, ĉiu dispozicio trudita de li en la pacnegoc-
ado enportis la semon de novaj konfliktoj kiuj,
cetere, konkretiĝis tre baldaŭ poste. Kvankam Na-
poleono admiradis la prusian armeon kaj havis
nenian deziron konkuri kun tiu lando, lia politiko
en Germanio vekis timon kaj malkonfidon en la
berlina kortego. Fredreriko Vilhelmo, reĝo de Pru-
sio, kiu ne volis partopreni en la koalicio de la an-
taŭa jaro kontraŭ Napoleono sin sentis devigita
fari militon kiun, cetere, li ne deziris. Li sendis al
la franca imperiestro ultimaton kies limdato estis
la 8-a de oktobro. Napoleono akceptis la defion
kaj entreprenis militkampanjon kiu, pro ĝia rapid-
eco, estis nomita de la prusianoj Blitzkrieg, fulma
milito. Transiĝinte la Rejno-riveron, la franca ar-
meo venkis ok tagojn poste la malamikon en Sa-
alfeld, kie pereis Ludoviko Ferdinando, la ĉefa el
la princoj de Prusio. La unuaj venkoj de la francaj
trupoj tute demoralizis la prusan armeon kiu ka-
pitulacis kelkloke kaj fuĝis antaŭ la malamiko. La
feŭda kaj absolutisma prusia ŝtato, industrie mal-
evoluinta troviĝis antaŭ ia ŝtato transformita de la
Revolucio, kiu estis metinte finon al la feŭdeco kaj
la servuteco, potencigante la ekonomion. La pru-
sa armeo estis respegulaĵo de socio bazita sur la
servuteco. La oficiroj akiris sian armean rangon
pro sia aparteno al la nobelaro, kaj la soldatoj estis
kamparanaj servutuloj devigitaj obei siajn super-
ulojn kaj batali favore al ĉi-ties klaso.
Post sia venko en Saalfeld, Napoleono intencis in-
terakordi pacon kun Prusio kaj tiucele sendis al la
reĝo Frederiko mesaĝon oferante meti finon al la
militado. Sed la kortego de Berlino rifuzis la ofe-
ron kaj estis necese batali denove. La avangardo
de la franca armeo alvenis al Jena, dum la lastaj
horoj de la 13-a de oktobro de tiu jaro 1806, ko-
mandataj de la marŝalo Jean Lannes; poste alvenis
la cetero el la trupoj komandataj de la imperiestro
mem. Entute, en Jena estis 96.000 francaj soldatoj
kun 120 kanonoj kontraŭ 54.260 prusoj kiuj havis
152 kanonojn. Sed la saman tagon, la 14-an de ok-
tobro, okazis alia batalo en la urbeto Auerstädt,
distance 15 kilometrojn el Jena, en kiu partoprenis
28.880 francoj kun 46 kanonoj kontraŭ 63.000
prusoj kun 163 kanonoj. En Jena la batalado ko-
menciĝis per malprudenta atako komandata de la
franca marŝalo Michel Ney, kiun devis esti savata
de la kavalerio el kompleta detruado far la prusaj
trupoj. La posta avancado de la ĉefa korpo de la
franca armeo subkomande de Murat igis retroiri la
prusan armeon, kiu rezultis finvenkita. Napoleono
pensis ke li estis kontraŭbatalante en Jena la ĉefan
armean forton de la malamiko dum la tuta tago kaj
36
sciis nenion pri la samtempa batalado en Auerstädt
ĝis la vesperfino kiam alvenis la kolonelo Falcon,
adjutanto de la marŝalo Davout kaj informis lin pri
la granda venko atingita de la francaj trupoj en tiu
batal-kampo.
Sekve de tiuj batal-venkoj, la franca armeo avan-
cis senreziste kaj kaptis la urbon Erfurt kaj fine, la
27-an de oktobro, Napoleono, akompanata de kvar
el siaj marŝaloj kaj ĉirkaŭŝirmata de sia gvardio,
triumfe eniris en Berlinon je la sono de la Marsejl-
himno kaj instaliĝis en la kastelo de Sans Souci.
Tie li alproprigis al si la glavon de Frederiko la
Granda. La prusa kortego estis forlasinte tiun ur-
bon por sin rifuĝi en Menel, en la limo de sia im-
perio. Tuta Prusio troviĝis submetita al Napoleo-
no; li troviĝis tiam en la plej alta pinto de sia po-
vo. Li estis definitive frakasinta kvar gravajn eŭro-
pajn potencojn kaj lia venko estis la plej kompleta
kiun Eŭropo estis koninta ĝis tiam. La germanaj
ŝtatoj haste oferis al li sian totalan submetiĝon. Li
elektis kiel rezidejo la palacon de Postdam. Sed
por ke la sukceso estu
definitiva li devus sub-
metigi ankaŭ Anglujon
kaj Rusujon. Kontraŭ
la unua Napoleono de-
kretis kontinentan blo-
kadon la 21-an de no-
vembro de tiu jaro
1806 malpermesante
en Eŭropo ĉiun komer-
cadon kun la angloj.
Restis nur devigi la ca-
ron apliki la dekreton,
kaj tiucele Napoleono
entreprenis la invadon de Polujo.
La blokado kontraŭ Anglio estis la kialo de ĉiuj
ekonomiaj kaj politikaj problemoj kiujn devis al-
fronti la imperio de Napoleono. Oni ordonis la
arestadon de ĉiuj anglaj nacianoj kaj oni baris ĉiun
komercadon kaj korespondadon kun Anglujo. Sed
por ke tiuj dispozicioj estu efikaj estus necese ke
ĉiuj eŭropaj landoj plenumu ilin. Ĉar Rusujo ne
apogis tiun politikon, Napoleono sin vidis pelita
daŭrigi la konkeradon de la eŭropa kontinento.
Pere de sia ministro pri Eksteraj Aferoj li sendis
instrukciojn al ĉiuj landoj submetitaj al li por la
efektivigo de la blokado. Krome li ordonis la
okupadon de la bordo de la Norda kaj Balta maroj
por eviti la eniradon de anglaj varoj. Do, en la
kontinento restis al Anglio nur la rusa apogo. La
caro Aleksandro sin oponis al la blokado ĉar tio
signifus la ruinon de la rusa eksportado de agro-
kulturaj produktaĵoj. Aliflanke li vidis la rusan
landlimon subminace pro la senĉesa ekspansio de
la franca imperio. Tial li mobilizis kroman rusan
armeon kiu ekiris direkte al Polujo kie jam estis
enirintaj la francaj trupoj.
Napoleono instaliĝis en Varsovio kaj pacience
atendis ne por batali kontraŭ la rusa armeo sed por
gajni la amikecon de la caro Aleksandro. Sed estis
alia afero, pli interesa, kiu retenis lin en tiu urbo: li
ekkonis Maria-Valevskan. La grafino Maria Va-
levksa estis 18-jara blonda junulino edziniĝinta al
iu riĉega pola grafo kiu havis nepinojn malpli ju-
najn ol ŝi. Napoleono konis ŝin en iu oficiala
akcepto-festo kiun la polaj altranguloj faris al li.
Tiam li sentis fortan pasian altiron al ŝi kaj dum
kelkaj tagoj li sendadis al ŝi mesaĝojn komunik-
ante la ardan deziron kiun li havis renkontiĝi kun
ŝi. Post kelktaga rezistado S-ino Valevska konsen-
tis cedi al la amor-pretendojn de la imperiestro,
ĉefe ĉar sia propra familio premis ŝin fari tiun el-
paŝon kun la espero ke el tio rezultus favora okazo
por la sendependiĝo de Polio. Tiu afero iome apar-
tigis
Napoleonon, dum iom da tempo, el la primilita
kaj pripolitika zorgado.
Tamen, li fine devis al-
fronti la situacion kre-
itan de la rusa milita in-
terveno. Ĉi tiu milito
kontraŭ la rusoj ne estis
tiel fulma kiel tiu okaz-
inta la antaŭan jaron
kontraŭ la prusoj. La
militaj operacioj okazis
dumvintre, la neĝo ko-
vris la terenon. Tiaj cir-
konstancoj estis favo-
raj al la rusoj. Krome la
provizaĵoj de la
Grande Armée
estis malabundaj.
Post kelkaj malgravaj interfrontiĝoj inter la franca
kaj la rusa armeo, okazis grava batalo en Eylau
inter la 7-a kaj la 8-a de februaro de 1807. Eble
influita de la facileco de siaj antaŭaj venkoj, Na-
poleono permesis al siaj trupoj ian plej grandan
disiĝon ol kutime. Male, la rusaj trupoj komand-
ataj de Bennigsen estis pli koncentritaj. En Eylau,
la francaj fortoj komandataj de la marŝaloj Soult,
Murat kaj Augureau nombris 45.000 soldatojn kun
200 kanonoj. Bennigsen havis 67.000 trupanojn
kaj 460 kanonojn. Ambaŭ armeoj atendis la bal-
daŭan alvenon de helpo-trupojn. Spite al la prefero
de Napoleono, kiu ne deziris dumnoktan batal-
adon, la afero ne estis solvita fine la 7-a de fe-
bruaro kaj ambaŭ armeoj perdis prosimume 4.000
homojn dum tiu nokto. Krome mankis nutraĵoj por
ĉiuj tieaj batalantoj. Napoleono ne povis aranĝi
bonan atakplanon kontraŭ la supera nombro da
malamikoj kaj devis eloferi trupojn por gajni
Batalo de Eylau
37
tempon por la alveno je sufiĉgranda help-trupo.
Sed Bennigsen sukcesis detrui la sepan korpuson
de la franca armeo, komandata de Augureau. Sek-
ve la rusaj fortoj adresiĝis kontraŭ la centro de la
franca fronto. Napoleono troviĝis subdanĝere esti
kaptita. Savis la situacion la 11.000 homoj de la
kavalerio komandata de Murat kun la perdo de
1.500 homoj. Post 14-hora batalado ne estis certa
kiu armeo estis la venkinto. Estis klare nur tio ke
ambaŭ armeoj suferis grandajn perdojn: 25.000
rusoj kaj 20.000 francoj. Estis granda masakro sen
klara rezulto. La rusoj kantis unu Te Deum por
konviki sin mem ke ili estis la venkintoj. Napo-
leono restis kiel mastro de la batalkampo sed ĉi tiu
estis nura ebenaĵo plena je neĝo kaj kadavroj, la
rusa armeo tute ne estis detruita. Dum la cetero el
la vintro la soldataro de ambaŭ armeoj restis sur la
tereno konservante siajn poziciojn sed sen batal-
ado, suferante malvarmon kaj malsaton. Napoleo-
no volis resti tie suferante kun siaj trupojn la pe-
nojn de la militfronto,
en la antikva prusa
fortreso de Finckens-
tein, kaj ne revenis al
Varsovio, al la brakoj
de S-ino Valevska. Ĉi
tiu gravediĝis poste re-
zulte de sia amafero
kun la imperiestro de
Francio.
La alveno de la prin-
tempo ebligis la reigon
de la militaj operacioj,
kaj ĉi-foje en kondiĉoj
pli favoraj por la fran-
caj trupoj. La 14-an de
junio de 1807, datreveno de la venko de Marengo,
la napoleona armeo definitive venkis la rusajn tru-
pojn en Friedland. La juna caro Aleksandro devis
forfuĝi sen gvardio, sen kanonoj, sen flagoj… Li
devis kapitulaci kaj, ĉagrenita kontraŭ siaj alianc-
uloj, li petis rendevuon kun Napoleono. La inter-
vidiĝo okazis en Tilsit, en tendoj muntitaj sur unu
floso meze de la lago Niemen. La 25-an de junio
ambaŭ imperiestroj renkontiĝis unuafoje kaj de
tiam, dum kelkaj tagoj kaj en amikeca etoso, ili
pridiskutis pacotraktaton. En la paco-kondiĉoj ĉi-
foje Napoleono estis malavara, grand-anima, sed
nur kun la rusa caro, ne kun la prusia reĝo Vil-
helmo la 3-a kiu aldoniĝis al la paco-negocado en
Tilsit. La rango de Prusio estis tre malaltigita. La
imperioj franca kaj rusa interakordis dividon de
orienta Eŭropo. La prusaj teritorioj ŭeste de la
Elba-rivero, kune kun la granda dukujo de Hesse
kaj Hannover estis aldonitaj al la regno de
Vestfalio kies krono estis asignita al Jeronimo,
frato de Napoleono. La polaj provincoj de Pozman
kaj Varsovio, deprenitaj de Prusio, konstituis la
grandan dukujon de Varsovio, kiun oni transdonis
al la reĝo de Saksio. Rusio interakordis aliancon
kun Francio kaj akceptis la kontinentan blokadon
kontraŭ Anglujo. La intervidiĝo de ambaŭ imperi-
estroj kulminis la 8-an de julio. Napoleono revenis
al Parizo la 27-an de julio, kaj la 15-an de aŭgusto
li festis la 38-an datrevenon de sia naskiĝo kun
eksterordinara pompo. Lia povo ŝajnis nediskut-
ebla. En la lando estis nenia opozicio, cetere ĝi ne
povus respeguliĝi en la presaro kontrolata de la
registaro.
Decas mencii ĉi tie ke Bonaparto ne kondutis dece
kun Maria Valevska. Ĉi tiu naskis al li filon, kaj
pro tio Napoleono komprenis ke li povas esti pa-
tro. Do, se ĝis tiam li ne sukcesis tiurilate, la pro-
blemo estis Jozefina. De tiam li serioze pripensis
la eblecon je eksedziĝo el ŝi. Ĉiuj esperis ke li
edziĝu al Maria Vale-
vska kaj nomumu ĉi
ties filon heredonto de
la imperio. Sed Bona-
parto daŭre estis vikti-
mo de sia primonarkia
snobeco. Li deziris ed-
ziĝi al princino el reĝa
familio en sia emo esti
akceptita de la kronitaj
kapoj de Eŭropo. Ce-
tere li, prave, sin sentis
ne sufiĉe sekura; sia alt-
rangiĝo estis tro rapi-
da, tro brila… Li kom-
prenis ke li devus esti
zorgema konservi la aliancon kun la caro; la situa-
cio de Napoleono multe dependis de la teniĝo de
la rusa monarko, kaj ĉi tiu persono ne ŝajnis tute
fidinda… Resume, lia imperio havis nefirman ba-
zon, ĝi ne estis stabila aranĝo. Krome Anglio daŭ-
re estas la sendiskutebla mastro de la maroj, kaj la
prikomerca blokado kiun li dekretis kontraŭ tiu
potenco, eĉ se formale akceptita de ĉiuj en la kon-
tinento, estis malfacile subtenebla. Ne nur Anglio
suferas la sekvojn de tiu dispozicio, la blokado efi-
kas malfavore ankaŭ sur la cetero de Eŭropo. Na-
poleono mem sin sentis devigita koncesii kelkajn
licencojn por komercado. Speciala kazo estis tiu
de Portugalio. La ekonomio de ĉi tiu lando multe
dependis de la komercado kaj bona rilato kun An-
glio. Napoleono decidis ke li devos interveni en la
Iberia Duoninsulo, la plej febla ĉenero el la ĉeno
de sia imperio. Imperio forĝita per militado kaj
perforto estas fatale destinita konstante militadi.
Paco-traktado de Tilsit
