devenaj personoj li volis simboli la unuiĝon de la
francoj. Tiu konsuleca respubliko en kiu unusola ho-
mo elektita por dekjara periodo regas, nomumas kaj
ĉesigas la ministrojn, fakte estis unu monarkio, kun
la sola escepto ke la sistemo kaj la persono elektita
estis aprobitaj de la popolo. En februaro de 1800
okazis iu referendumo kaj el tri milionoj da voĉdon-
antoj nur 1.500 voĉdonis nee. La francoj trevolonte
akceptis perdi civitanajn rajtojn kaj povon favore al
iu homo kiun ili admiradis. Ili deziris internan pa-
con. Dume la iama revolucia elito pensis ke ili anko-
raŭ konservadis la kontrolon de la situacio. La pliriĉ-
iĝintoj pensis ke ili estis la nova aristokrataro de
Francio. Por la popolamasoj la Konstitucio esprim-
iĝis per unu sola vorto: Bonaparto.
Napoleono alprenis la povon kiel homo konscianta
ke li naskiĝis por regadi. Estis necese rekonstrui
ĉion, pacigi la regionon de La-Vendée, inter-repacigi
la partiojn, permesi la revenon de la ekzilitoj… for-
skui la timon. Bonaparto estis preta pardoni, forgesi
la pasinton, subkondiĉe de loĝaleco al la nacia reg-
istaro. La plej urĝa problemo estis restarigi la publi-
kan financ-servon, ĉar la Direktoraro transdonis al la
Konsulato nur 167.000 frankojn kaj ŝuldojn po 474
milionoj. Rilate al ĉi tiu afero, Napoleono evident-
igis eksterordinaran talenton por organizado. Li al-
vokis la plej eminentajn homojn, sendistinge de par-
tioj, por konstitui la Ŝtatan Konsilantaron. Li preferis
la plej kapablajn spertulojn al la ideologojn. Tiurila-
te li diradis: Ŝajnas al mi ke la saĝuloj kaj la inte-
lektuloj estas kiel la koketaj virinoj: oni devas trak-
ti ilin kaj babili kun ili, sed ne elekti ĉi tiujn kiel ed-
zinojn nek tiujn kiel ministrojn. Ŝajnas ke li, falinte
en la unuan el tiuj eraroj, volis ne fali ankaŭ en la
duan. Laŭ la konsiloj de la teknikistoj pri financaj
aferoj, li kreis la Bankon de Francio kaj stabiligis la
mon-valoron. Per ĉi tiu dispozicio li atingis la dank-
emon de la francoj. Ankaŭ en la politikaj aferoj li
agadis ruze, kontrolis la presaron kaj regadis laŭ la
stilo de la t. n. “klerisma despotismo”; ĉio por la po-
polo kaj favore al la popolo, sed sen la popolo. La
teritoria administrado kaj regado de la lando fariĝis
pere de la prefektoj kaj subprefektoj. Tiu termino de
prefekto estis prenita el la historio de la Romia Im-
perio, same kiel tiu de konsulo. Estis la registaro tiu
kiu nomumadis la prefektojn (regionaj gubernies-
troj) kaj la subprefektojn (kvazaŭ urbestroj). En
Parizo oni aplikis malsaman modelon; ĝi estis sub la
kontrolo de iu polica prefekto. En la pinto de tiu
pov-piramido estis la Unuaranga Konsulo: Napoleo-
no Bonaparto. Pli ol Ludoviko la 14-a, li estus pov-
inta diri: La ŝtato estas mi. La efiko de tiu forta po-
vo baldaŭ evidentiĝis, sed la naturo mem de la povo
ne tiel estis evidenta por la franca loĝantaro ĉar la
modereco de la tirano mildigadis la realaĵon de la
tiraneco. Bonaparto tenis ĉion kalkulite kaj subkon-
trole. Ekde la komenciĝo de la Konsulato li instaliĝis
en la iama reĝa palaco de la Tujlerio kaj tiamaniere
li substrekis la kontinuecon de la povo kaj indikis al
la monarkiistoj de la lando ke li ne celis esti provizo-
ra gardisto de la trono de la Borbona dinastio. Instal-
iĝi en la Tujlerio ne estis ĉio, la celo estis definitive
resti tie. Li tre konsciis ke lia aventuro estis ekster-
ordinara kaj ke ĝi restis submetita al la hazardo. Por
ke lia fortuno daŭru oni devus esti agrabla al la fran-
coj, regadi la homojn laŭ la deziro de la plejmulto.
Li pretus fariĝi katoliko en La-Vendée samkiel li
pretis fariĝi muzulmano en Egiptujo. Kiamaniere
komplezi la francojn? Oni devus konservi la vorton
“Respubliko” kaj respekti la eksterajn simbolojn de
la Revolucio. Tial li igis ke oni nomu lin “civitano
Konsulo”. Dume Talleyrand helpis lin varbi iujn
gravajn figurojn de la Malnova Reĝimo, kaj li daŭre
konservis la rilaton kun siaj kolegoj de la Instituto,
kiuj tiam tre estis maldekstremaj kaj politikemaj. Li
kutime diradis: Mi apartenas al nenia rondo; mi
estas membro de la granda rondo de la francoj. Ne
plu kamariloj. Mi nek havus nek konsentos ilin.
Post dekjara periodo de denuncado, bataloj, angoro
kaj necerteco, nur tiu politiko povus esti sukcesa.
Tamen, tio plej dezirata de la lando estis la ekstera
paco. Napoleono estis promesinte: Dum mia vivo
Francio ĝuos pacon. Du jarojn post mia morto ĝi
troviĝos en milito kun la tuta mondo. Jen lia fiasko
estis la malebleco plenumi tiun promeson. Dum lia
regado Francio estis en milito kun la tuta mondo kaj
nur post ties finiĝo venis la ekstera paco. Komence
de la Konsulato liaj paccelaj demarŝoj kun Anglio
kaj Aŭstrio ne progresis. Li ricevis nenian respondon
al la leteroj senditaj al la monarĥoj de tiuj landoj.
Aŭstrio rifuzis cedi Italion kaj la angla ministro Pitt
ne akceptis la aneksaĵojn de Francio. Bonaparto de-
vis pretiĝi por nova milito, kiun li volis pensi ke es-
tus la lasta. La afero ne plaĉis al li: iu malvenko
povus sufiĉi por ruinigi reĝimon tiel novan kiel lia
konsulato. Kaj krome, ia venko atingata de Moreau
aŭ Desaix povus estigi rivalon al li. Sed li devis al-
fronti la neeviteblan realaĵon. Printempe de 1800
Aŭstrio reigis la militadon. La franca armeo ko-
mandata de Massena restis blokata en Ĝenovo. Na-
poleono komprenis ke la strategio de la malamiko ne
estis saĝa. Li kunigis armeon en la ĉirkaŭaĵoj de
Dijon. Laŭ la Konstitucio ne rajtis komandi ĝin li
mem. Do oni asignis al Berthier la nominalan ko-
mandon sed estante Napoleono mem la vera gvid-
anto de la militaj operacioj. Post komisii al Cambe-
céres la estrecon de la registaro li trairis la inter-
monton de Sankta-Bernardo kaj rapide adresiĝis al
Milano. Tie li dividis sian armeon en tri korpusojn,
operacio kiu evidentiĝis erara ĉar la aŭstra generalo
Melas rompis liajn liniojn kaj preskaŭ venkis lin en
Marengo. Kiam la batalo ŝajnis perdita, la alveno de
Desaix savis lin, kaj la morto de tiu generalo lasis la
honoron de la venko al la Unua Konsulo. Kiam re-