30
3
0
Ni memoru ke inter la celoj de la Dua Vatikana
Koncilio, krom la alĝustiĝo de la Eklezio al la novaj
tempoj (aggiornamento), estis ankaŭ tiu de la reunu-
iĝo de la kristanoj, t. e. antaŭenmarŝi direkte al vera
ekumenismo. Rilate al tiu postulo, la problemo de la
rilato –teorie kaj praktike– inter la papo kaj la Epis-
kopara Kolegio, akiras plian gravecon kaj urĝon. Ja,
en tiu tereno la Eklezio spertas la eble plej fortan
kontraŭdiron el la ekzistantaj en ĝia sino. Laŭ la an-
taŭa koncilio, la Unua Vatikana, la celo kaj ekzisto-
kialo de la papo estas agadi tiamaniere ke li estu
“faktoro de komuneco kaj unueco inter ĉiuj episko-
poj kaj ĉiuj kredantoj”. Sed, fakte, tiel kiel estas nun
organizita la rolo de la papo kaj ĉi ties regado sur la
Eklezio, reale, la papo estas la ĉefa kaj plej forta ba-
ro nun ekzistanta por atingi tiun komunecon kaj tiun
unuecon. Evidentas ke la teologiaj diferencoj kiuj
estis kaŭzo, en la 16-a jarcento, de la rompiĝo de la
protestantaj reformistoj kun la Eklezio, apenaŭ gra-
vas nuntempe. Pruvas tion la fakto ke la ĉefa el tiuj
diferencoj, tiu de la “praviĝo pere de la fido”, tiam
prezentita de Lutero, jam atingis interakordon inter
katolikoj kaj protestantoj, tiamaniere ke oni sub-
skribis komunan tekston, akceptitan de ambaŭ kon-
fesioj. Do, kiu estas nun la obstaklo por la reunuiĝo
de ambaŭ (kaj aliaj) kristanaj branĉoj disigitaj? Ŝaj-
nas ke nuntempe la problemo por atingi tiun reunu-
iĝon estas ne teologia sed, ĝuste, tiu de la organiz-
maniero de la Romkatolika Eklezio. Dum plue oni
ne solvos tiun problemon, daŭre estos neebla la unu-
eco en la Eklezio kaj la reunuiĝo de ciuj kristanoj.
Ŝajnas ke por kelkaj el la ĉefaj protestantaj konfesioj
la problemo ne estas la ekzistado de la papo en la
Eklezio sed la formo laŭ kiu la papo efektivigas sian
regadon en la institucio. Tiu formo ne estas teologia,
t. e. ĝi ne devas nepre esti tia kia ĝi estas, sed estas
rezulto de serio da historiaj, sociaj, politikaj, kulturaj
kaj juraj cirkonstancoj kaj faktoj. Fakte, en la Ekle-
zio okazis, ĉiunivele, iu deformiĝo: oni identigis la
savon de la kristanoj kun la praktikado de la povo
far la ekleziaj altranguloj: papo, episkopoj, pastroj…
La sekvoj praktiki en la institucio tiun aŭtoritato-
formon estis fatalaj por la reunuiĝo de la kristanaj
eklezioj. Sed ne nur tio: Krome estas ankaŭ la sekvoj
de tio interne de la Katolika Eklezio mem. Ene de la
institucio la juraj aspektoj de la afero rangas super la
teologio, kaj sekve de tio oni atribuas, laŭ la Kodo
de Kanonika Juro, senliman aŭtoritaton al la papo.
Laŭ tiu leĝaro eĉ koncilio aŭ episkopara kolegio ne
povas kontraŭstari la papon nek nuligi iun el ĉi ties
disponoj. En la nuna tempo ŝajnas ne imagebla ke la
absoluta povo de la papoj konkretiĝu en despotismaj
agoj kiel mortpuni iun personon, sed ne malproksi-
mas la epoko kiam la Pontifiko de Romo havis po-
litikan povon sur parto el Italio kaj tie li praktikis fa-
rojn similajn al ties de ĉiuj absolutismaj monarĥoj.
Krome, kiel sciate, en la historio de la Eklezio ne
mankis papoj herezaj. Almenaŭ teorie, la doktrino de
la absoluta povo de la papoj pravigas tiutipajn fa-
rojn. En ĉi tiu epoko ŝajnas neeblaj tiaj situacioj, sed
la plena povo de la papoj, tia kia ĝi estas difinita en
la eklezia leĝaro, postulas ke ĉiuj katolikoj devas iri
tra tiu vojo indikita de la reganta papo, t. e. la tuta
Eklezio devas adaptiĝi kaj submetigi sian pensma-
nieron al la decidoj de la Pontifiko de Romo. Tiele,
ekzistas la evidenta danĝero ke la Rom-Katolika
Eklezio agu multfoje kaj pri tre gravaj aferoj, ne laŭ
la instruo de Jesuo-Kristo kaj la plej urĝaj necesoj
sed laŭ la vidpunktoj de la tiam reganta papo. Kaj tio
tre gravas ĉar povas okazi ke homo kun tiel granda
povo en iuj cirkonstancoj, ĉar tia estas la homa natu-
ro, li ne kapablus alpreni tiel grandan respondecon,
ekzemple, se lia sano aŭ aĝo malfortigus lin aŭ kon-
fuzus lian menson.
Ĉu tio povas obei dian planon? Ĉu la ĉeesto de la
Evangelio en la mondo devas dependi de la volo kaj
la kapablo de unu sola homo, eĉ se li estus sankta,
kio ofte ne okazas? Se la papaj decidoj, kiaj ajn ili
estu, estas ne-apelacieblaj, kaj se nur la kurio povas
roli nome de la pontifiko, tio signifas ke ĉiuj eklezi-
anoj, eĉ la episkopoj, povas suferi, eĉ ne konante la
kialon, kanonikajn punojn. Se la kanonika eklezia
leĝaro disponas ke neniu povas apelacii kontraŭ la
decidoj venintaj el Romo, neniu el la membroj de la
31
3
1
Eklezio havas ian ajn rajton nek defendo-eblecon
kontraŭ disponoj kiuj povas esti maljustaj. Do,
ĉiuj, kiuj pro siaj religiaj konvinkoj akceptas tiu-
tipan regad-sistemon, devas nepre obei la papajn
ordonojn kaj dekretojn. Kaj se iam ili ne konsen-
tas kun iu el tiuj disponoj, ili devas travivi la mal-
akordon nur sekrete, tiamaniere ke la malkonsento
restu nekonata de la ekleziaj aŭtoritatuloj kiuj po-
vas puni pri la afero. Tiele ofte en la ekleziaj me-
dioj la etoso ne estas sana kaj provokas situaciojn
de hipokriteco far personoj kiuj sentas iamaniere
kaj devas agadi alimaniere. Oficiale oni akceptas
tion venintan el Romo sed reale oni malkonsentas
kaj oni kritikas tion ordonitan aŭ malpermesitan.
La problemo kuŝas sur tio ke institucio kie nur la
plejsupera reganto havas verajn rajtojn estas ho-
ma kolektivo en kiu la personaj interesoj plirangas
super la valoroj kiujn tiuj homoj devas celi kaj de-
fendi. Tial, en la Eklezio estas grandkvanto da kle-
rikoj kiuj pli zorgas, en la ĉiutaga praktikado, pri
tio kion la episkopo aŭ la papo pensas pri ili ol pri
tio kion diras la Evangelio aŭ pri la suferado de la
personoj. Institucio funkcianta tiamaniere kreas en
sian sinon tiutipajn reagojn kaj kondutojn. Kaj la
sekvo de ĉio-ĉi estas la limigo de la persona libero
ĝis tioma grado kiun ne povas imagi la uloj mem
kiuj suferas ĝin, ĉar tiukaze jam ne estas la institu-
cio kaj ĉi ties normoj tiuj, kiuj metas limojn al la
libero, sed la propraj uloj limigas sin mem kaj
bremsas sian penso-kapablon pri aferoj cenzuritaj
de la institucio. La uloj mem sin blokigas en sian
malkapablon decidi ion ajn kio povus alporti ne-
imageblajn problemojn.
Resume, la povo en la Eklezio kaj la maniero de-
marŝi ĝin estas ne-solvita afero en la Eklezio kaj
kreas situacion kiu pli kaj pli fariĝas ne-eltenebla.
Johano-Paŭlo la 2a
Karol Józef Wojtyła, papo inter 1978
kaj 2005. Estante polo, li estis la
unua slava papo en la historio kaj la
unua ne-itala post 456 jaroj.
Li estis persone tre populara, sed en
kredo kaj celo tre konservativa kaj
nefleksebla, elektante por episkopoj
similajn ulojn. Li staris kontraŭ la
Teologio pri Liberigo, sacerdotiĝo
de la virinoj kaj la edziĝintaj viroj,
marksismo… Dum sia longa pap-
regado, kiu koincidis kun la finiĝo
de la t. n. “Malvarma Milito”, li estis
ĉefa obstaklo en la aplikado de la re-
formo-celaj ideoj de la Koncilio. En
1981 li suferis atencon el kiu rezul-
tis grave vundita.
Eĉ se ege populara, li estis ankaŭ tre
kritikata. Unu akuzo estis ke lia opo-
no al komunismo igis lin subteni po-
litike dekstrajn diktatorojn kiel Pino-
ĉeto. En 1992 la papo konfesis kaj
bedaŭris, ke la Eklezio maljuste kon-
damnis Galileon. En 1995 li ekstaris
kontraŭ mortpuno, finante la long-
daŭran toleron de la Eklezio pri ĝi.
Benedikto la 16a
Joseph Aloisius Ratzinger, papo ekde
2005 al 2013. Germano. Kvankam
dum la Dua Vatikana Koncilio li es-
tis inter la plej progresistaj teologoj,
kiel papo li daŭrigis la reakcian reg-
adon de lia antaŭinto. Fakte dum la
regado de ĉi lasta, Ratzinger rolis ki-
el Inkvizitoro de la Eklezio kaj gvidis
la persekutadon kontraŭ la Teologio
pri Liberigo.
Same kiel Johano-Paŭlo la 2a, li vo-
jaĝis al multaj landoj, kaj tiuj vizitoj
estis okazo de grandaj, amasaj spek-
takloj, kiuj, tamen ne sukcesis kaŝi la
realaĵon de tio ke pli kaj pli katolikoj
perdis la (kon)fidon je tiel reakcia
Eklezio kaj forlasis ĝin favore al aliaj
religioj, kristanaj aŭ ne, kaj ankaŭ al
ateismo.
Lia pap-regado koincidis kun la mal-
kovro de multaj kazoj de pederastio
de katolikaj pastro kaj eksterleĝaj
prifinancaj skandaloj en la Vatikano.
Laca kaj nekapabla alfronti tiel egan
problemaron, li demisiis kiel papo en
februaro de la jaro 2003.
Francisko la 1a
Jorge Mario Bergoglio, papo ekde la
13-a de februaro de 2013. Li nask-
iĝis en Argentino, filo de italaj ge-
patroj. Li estis elektita papo post la
rezigno de lia antaŭinto, io kio ne
okazis en la Eklezio de antaŭ kelkaj
jarcentoj.
En 1958 li decidis ekstudi teologion
kaj aliĝis al la jezuitoj. Li estas pas-
tro ekde 1969 kaj poste iĝis jezuita
gvidanto. En la jaroj 1997–2013 li
estis la ĉef-episkopo de Bonaero kaj
en 2001 Johano Paŭlo la 2-a nom-
umis lin kardinalo. Li prezidis la Ar-
gentinan Episkoparon ekde 2005.
Oni atribuis al li konservativan ten-
iĝon, sed jam de la komenciĝo de lia
pap-regado li surprizis ĉiujn per sig-
noj je rompiĝo kun la stilo de la an-
taŭaj papoj. Fruas ankoraŭ por havi
definitivan opinion pri li. Iuj metas
je li grandan esperon pri la alpreno
de la necesaj kaj urĝaj reformoj en la
Eklezio. Dume aliaj, kun prudenta
skeptikismo, atendas pli konkretajn
agojn ol la ĝisnunaj gestoj.
