Inter la abunda materialo verkita pri la 2a Vatika-

na Koncilio oftas la laŭdado al la papo kiu kun-

vokis ĝin, la Papo Ronkalli, Johano la 23a. Iu el la

verkoj pritemantaj tiun ekumenan asembleon,

menciante ties kunvokadon, temas pri la “profeta

intuicio” de la Papo Ronkalli. Temante pri ĉi tiu

juĝon. La papo Johano la 23a estis ne malpli in-

fluita ol siaj antaŭintoj kaj sukcedintoj de la ekle-

zia rango kiun li havis kaj de la religiaj skemoj de

sia medio. Same kiel la ceteraj papoj de la lastaj

jarcentoj, li konsideris sin mem viculo de Kristo

kaj surtera peranto de Dio. Kaj li kunhavis kun la

klerikaro de sia Eklezio politikan poziciiĝon favo-

ran al la kapitalismo kaj kontraŭan al la socialismo

kaj komunismo. Li ĵetis ekskomunion kontraŭ Fi-

del Kastro kiam ĉi tiu konkeris la povon en Kubo

Tion dirite, oni devas ĝuste pritaksi lian decidon

entrepreni procezon de renkontiĝo de la Eklezio

kun la reala mondo. Ĉar tiu estis, kaj daŭre estas,

la reala problemo de la institucio: prezenti la Ekle-

zion tiamaniere ke ĝi estu vera respondo al la pro-

fundaj postuloj de la homaro, ke la Eklezio establu

dialogadon kun la mondo, dialogadon en kiu la

institucio devus ne nur instrui, sed ankaŭ lerni.

Ekde la 18a jarcento la Eklezio subtenis malamik-

ecajn rilatojn kun la moderneco. La Klerismo, en

la tereno de la ideoj, kaj la Franca Revolucio, en la

politika tereno, estis traŭmato por la religio ĝene-

rale kaj por la Eklezio konkrete. De tiam, la insti-

sis tiam ke estis necese rekonstrui la perditan or-

don, kaj por tion atingi, oni intencis uzi la ideojn

de la plej tradicia katolikismo. Do, ilia celo estis

rekonstrui la politikan socion helpe de la religio,

kaj postuli kompletan obeon al la papo. Laŭ tiu

mensa skemo estis eraro ke la homa racio mem-

staru antaŭ la religio, kaj oni konsideris ke la filo-

zofio situiĝas en ŝtupo sub la teologio, t. e. ke la

homa racio devas submetiĝi al la religia fido. Sed,

kiel sciate, la ideoj de la moderneco, ekde la epo-

dum la 20a jarcento. Pio la 12a, la antaŭinto de la

Johano la 23a, altrudis la filozofion de Sankta To-

maso kiel la sole validan por la ekleziaj studoj kaj

la seminarioj. Kompreneble, iu institucio kun tiaj

ideoj, malfacile povas dialogi kun la mondo kaj la

nuntempa kulturo. La ĉefaj dokumentoj elirintaj el

la Koncilio: Lumen Gentium kaj Gaudium et

Spes, montras kiom multe la Ekumena asembleo

volis reagi kaj distanciĝi el la tradicia katolikismo

Asembleo alprenus. Unue, la tradicia dogmaro

restis netuŝita; tio fermis la vojon al iu tipo je re-

formoj kaj plu restigis la institucion en pozicioj

kontraŭ la scienco kaj la racio. Due, ankaŭ la hie-

rarkia strukturo estis dekomence deklarita kiel ne-

tuŝebla; tio restigis stare iun elementon kapablan

repreni la kontrolon de la ins-

titucio kaj nuligi ĉiujn konci-

liajn disponojn.

Ŝajnas ke ĉi tio identigas iun

Johano la 23a, la papo de la

Koncilio, titoliĝis, kaj titol-

igis la Eklezion, ĝuste, Mater

et Magistra, t. e. «Patrino kaj

Instruistino». Sed dume tiu

institucio estis, de antaŭ pro-

ksimume du jarcentoj, merĝ-

ita en konfuzo pri la evoluo

de la okcidenta socio. Dum la

18a jarcento la Eklezio perdis

ni tiun fenomenon kaj volis

koni la kialon. Jen la esenco

de la kontraŭdiro, la institucio kaj ties gvidantaro

konsideris sin mem ĉioscian, inspiritan de Dio,

neerareblan…, kaj dume ĝi konstatis ke ĝi estis

erarinta kaj ne konis la kaŭzon… nek la solvon.

Tiaj kontraŭdiroj helpas nin kompreni la patolo-

gian karakteron de la religio, de ĉiuj religioj. Estas

konstatita fakto ke la religioj posedas povon kiun

la ŝtatoj, kaj eĉ la grandaj potencoj, kun ĉi-ties tuta

rantias la efektivigadon de la povo de la politika

aŭtoritato. Por efektivigi la religian povon sufiĉas

tojn, ĉiutipajn fanatikulojn. Nu, tiu religia povo

super la homoj kapablas igi ke inteligentaj homoj

agadu malsaĝe, kaj ke bonkoraj homoj kondutu

perversece. Kaj la homoj subinflue de tiu povo

sincere pensas ke ili devas agadi tiamaniere kaj

defendi sian kredaron ĉar tio estas agrabla al Dio

kaj necesa por sia persona

savo. Ĉi tio funkcias tiama-

niere same inter la ordinaraj

homoj kiel inter la elstaraj

logian originon de la homa

vivo, sed nur du jarojn an-

taŭe, la 16an de januaro de

1948, li mem estis defendinta

la historian karakteron de la

tri unuaj ĉapitroj de la Gene-

zo, t. e. la biblia rakonto de la

kreado de la mondo fare de

Dio laŭlonge de ses sinsekvaj

tagoj.

sukcesas aŭ eĉ komenciĝas

neniam. Kio okazis en la

menso de Pio la 12a dum la dujara periodo inter

ambaŭ kontraŭdiraj pozicioj pri la darvina teorio?

Nu, tutsimple, eble dum tiu tempo li legis la verk-

aron de Darvino, io kio, cetere, estis malpermesite

fari al la katolikoj laŭordone de la Eklezio mem.

Simile okazis en aferoj rilate al moralo kaj dok-

trino. Krom la modernismon, la Eklezio de la 19a

kaj 20a jarcentoj kondamnis ankaŭ sociekono-

estis forgesintaj la instruon de la Mastro Jesuo, el

kiu ili pretendis estis sekvantoj, kiu iam diris:

Tiuj ekzemploj kaj multaj aliaj kiujn oni povus

prezenti montras al ni du aferojn: unue, la pa-

tologian karakteron de la religioj kun ties kapablo

deformi la homan objektivecon, kaj la kontraŭ-

diron de institucio, kia la Rom-Katolika Eklezio,

kiu pretendas estis mastrino kaj instruistino de la

socio kaj la mondo sed tamen bezonas lerni el ĉi

tiuj por korekti siajn proprajn erarojn.

kaj la reformo rezultis ne-realigebla. Apriore oni

ne povas certigi la rezulton de entreprenata pro-

cezo, sed ĉi-kaze ni temas pri sperto efektive real-

igita. Per la sekvaj ĉapitroj ni trastudos la dis-

volviĝon de tiu fiasko kaj intencos eltiri instruon

pri ĉi ties kaŭzoj.