57
La definitiva aprobo de la Konstitucio de 1978 ebligis
la sekvan ĝeneralan balotadon. Suárez, eble dezirante
ampleksigi sian parlamentan plimulton aŭ cele superi
la etoson de ĝenerala interkonsento ekzistinta ekde la
Pakto de la Monkloa, deziris tuj organizi la balot-
procezon. En oktobro de 1978 jam estis okazinta la
Unua Kongreso de sia partio “Unio de la Demokratia
Centro” kvazaŭ tiamaniere komencus la pribalota
kampanjo. Aliflanke, notindas ke iu balota konsulto es-
tis necesa ĉiukaze ĉar la municipoj daŭre estis sub la
kontrolo de aŭtoritatoj kiuj ne estis demokratie elekt-
itaj. La partio de Suárez bazigis sian kampanjon en la
aserto ke la regantaro de tiu partio plenumis sian pro-
meson gvidi la demokratiig-procezon. La Socialista
Partio insistis en la deklaro ke ĝi estis sufiĉe preta kaj
kapabla regadi. Menciindas ke en tiu epoko la partio de
Tierno Galván estis absorbita de la Socpartio gvidata
de Felipe González kaj tiamaniere la socialistoj pre-
zentiĝis unuiĝintaj en ĉi tiu balota konsulto.
Dume en la hispana socio estis notinda tiu fenomeno
de la “desencanto” (elreviĝo, seniluziiĝo) spite al la fe-
liĉa disvolviĝo de la politika ŝanĝo ĉar la ekonomia
situacio daŭre estis malbona kaj malfacila por amplek-
sa parto el la hispana loĝantaro. La mitingoj estis mal-
plinombraj ol en la antaŭa balotkampanjo. En ĉi tiu
estis tre decida faktoro la televido. Suárez profitis tiun
informmedion por influi sur tiu 40 procento el la voĉ-
donantoj kiuj ankoraŭ ne estis decidintaj sin voĉdonon.
La partio de Fraga Iribarne, “Popola Alianco” intencis
as-pekti malpli dekstrema antaŭ la voĉdonantaro,
tiucele ĝi liberiĝis el la figuroj, kiel Arias Navarro, tre
ligitaj al la frankisma epoko. Siaflanke la komunistoj
pli-fortigis siajn kandidatarojn per famaj sindikatistoj
ĉar en la antaŭa sindikata balotado estis venkinta la
komunista sindikato “Laboristaj Komisionoj”. La ba-
lotkampanja strategio de la kompartio estis ataki la
bipartiismon kiun povus konstitui en Hispanio la cen-
trisma partio de Suárez kaj la Socialista Partio.
La balota rezulto ne ŝanĝis multe la ekzistantan situa-
cion. La procento da voĉdonantoj ĉifoje ne estis alta.
La “Unio de la Demokratia Centro” perdis malpli el 1
procento el sia voĉdonantaro sed atingis pliajn tri
deputitojn pro la karakteraĵoj de la balot-sistemo (po-
provinca voĉdon-kalkulado). La Socialista Partio pasis
de 118 al 121 parlamentanoj sed tio ne estis progreso
konsideranta ke ĝi estis absorbinte la partion de Tierno
Galván. La voĉdonantaro de la komunista partio kres-
kis apenaŭ 1 procento kompare al la antaŭa balotado.
Preskaŭ duono en siaj voĉonoj estis kolektitaj en Ka-
talunio kaj Andaluzio; tiu partio ne havis veran en-
radikiĝon en la tuta lando. La partio de Fraga atingis
malpli da voĉdonoj kaj deputitoj ol en 1977, damaĝis
ĝin la prezentado de kandidataro de la ekstrema dekstr-
aro liderata de Blas Piñar, kiu atingis parlamentan sid-
lokon por li. Cetere estis notinda la kresko de la naci-
isma voĉdonataro ĉefe en Eŭskadio kaj Andaluzio.
Se la rezulto de la baloto ne multe ŝanĝis la politikan
forto-rilaton en la lando tamen ĝi multe efikis en kio
rilatas al la interna ekvilibro de la ĉefaj partioj de la
lando. Ni vidos laŭlonge de ĉi tiu ĉapitro la krizojn de
tiuj politikaj fortoj. Fraga Iribarne ekpensis la eblecon
forlasi la politikan aktivadon. En la baldaŭ sekvinta
balotado por la municipoj la rezulto estis iomete pli bo-
na por la Socialista Partio ĉefe post sia interakordo kun
la komunistoj por atingi pli da urbestroj. Tierno Galván
fariĝis, dank’ al tiu postbalota koalicio, urbestro de
Madrido. Tio montris ke eĉ se plejparto el la hispana
voĉdonantaro ankoraŭ ne konfidis pri la socialistoj por
la ŝtatregado, tamen decidis probi ilin en la demarŝado
de la municipaj aferoj.
58
Dum la jaro kaj duono post la politika balotado de
1979 la interna situacio de la centrisma partio de Adol-
fo Suárez tre malboniĝis. La lidereco de Suárez estis
kontestita de iuj el la grupoj konstituantaj la centr-
isman partion spit’ al tio ke li estis la ĉefa figuro kaj
aglutinanto de la diversaj partiaj grupoj. La ĉefa eraro
de la Prezidento estis lia ne-adaptiĝo al la parlamenta
vivo en demokratio; li preskaŭ neniam ĉeestis la parla-
mentajn sesiojn. La persona ka-
rismo esta nula afero ĉe politika
lidero se ĉi tiu ne ekzercas sian
liderecon. Lia manko je iniciat-
kapablo evidentiĝis en la rilatoj
kun la ceteraj politikaj fortoj kaj
eĉ en la interno de sia propra par-
tio. Sed eblas pensi ke lia falo ne
estis pro liaj eraroj, kiuj, ja, ek-
zistis, sed pro lia inda teniĝo en
iu afero de internacia politiko. Ja,
li estis tute kontraŭa al la en-
konduko de Hispanio en la milit-
istan kontrakton NATO-n kaj tio
altiris al li la malamikecon de la
usona imperiismo. Krome la persisto de la ekonomia
krizo kaj ĉi ties misaj efikoj sur la hispana socio ne
kontribuis igi simpatia lian regadon. La reorganizado
de la registaro en majo de 1980 asignis pli da povo al
Abril Martorell, Ministro pri Ekonomiaj Aferoj sed tio
pli ĉagrenigis aliajn figurojn de la partio. En tiu mal-
feliĉa kunteksto por la centrisma partio, la socialistoj
prezentis en la Parlamento cenzur-debaton. Tiu parla-
menta debato, pertelevide dissendita al la tuta lando,
utilis por plifortigi la politikajn figu-
rojn de la socialistaj lideroj Felipe
González kaj Alfonso Guerra. Dume
tiu pligrandiĝo de la prestiĝo de la so-
cialistoj en la lando pli akrigis la mal-
kontenton de multaj membroj de la
centrisma partio kontraŭ ilia lidero
kaj sukcesis doni al sia interna opozi-
cia grupo ian organizan strukturon
kapablan trudi decidojn al la Prezi-
dento kiel la eksigon de la Ministro
Abril Martorell. De tiam Suárez havis
malpli da povo en sia propra partio
kaj ekpensis la eblecon demisii.
Grandparto el la parlamentanoj de tiu
partio entreprenis deflankiĝon al la
dekstraro kaj emis interakordon kun
la desktrara partio de Fraga Iribarne. Ĉi tiu situacio de
politika malstabileco havis kiel rezulton la kuraĝiĝon
de la eksterparlamenta opozicio, t.e. la frankismaj nos-
talgiuloj, kiuj deklaris ke la monarkio estis sekvestrita
de la sistemo de politikaj partioj kaj revadis pri milit-
ista puĉo por renversigi tiun situacion estintan post la
morto de la diktatoro.
Subite kaj neatendite, la 29an de januaro Suárez de-
misiis kiel Registar-Prezidento kaj kiel estro de partio
kiun li jam ne kapablis kontroli. Tiuj sampartianoj kiuj
tiel multe kontribuis ruinigi la politikan karieron de
Adolfo Suárez baldaŭ konstatus ke la ĉeso de tiu lidero
ne kontribuis pacigi la internan vivon de la partio. Ne
ĉiuj el ili apogis la elektadon de lia sukcesinto, Leopol-
do Calvo-Sotelo. Ĉi tiu estis elektita kiel nova lidero de
la centrisma partio kaj tio implikis ke li tuj fariĝos Re-
gistar-Prezidento. La parlamenta ceremonio por forma-
ligi la elektadon de Calvo-Sotelo kiel ĉefministro estis
fiksita por la 23a de februaro de tiu jaro 1981. Tiu dato
pasis al la historio de Hispanio
kiel grava dato sed ne pro la ele-
ktado de la nova Prezidento sed
pro la fakto ke la koncerna par-
lamenta sesio estis interrompita
de militista puĉo celanta renvers-
igi la politikan situacion.
Tamen ne estis militistoj, sed po-
licistoj de la Civila Gvardio tiuj
kiuj eniris en la parlamentejon
por sekvestri la gedeputitaron.
Kvar-cent el tiuj gvardiistoj ko-
manditaj de Kolonelo Tejero en-
iris en la sesian parlamentan sa-
lonon pafante sur la plafonon por
interrompi la voĉdonadon kaj devigis la parlament-
anojn sidiĝi. Nur du el ili, Adolfo Suárez kaj Santiago
Carrillo rifuzis sidiĝi kaj resti stare. Krome la Vic-
prezidento Generalo Gutierrez Mellado ekstaris kaj
adresiĝis al Tejero intencante, vane, konvinki lin re-
zigni sian puĉan projekton. Kolonelo Tejero persistis
en sia intenco kaj apartigis el la parlamentaro la li-
derojn de la ĉefaj partioj. Li estis atendante ke la im-
plikitaj armeestroj prenu la povon kaj decidu. Ŝajnas
ke la civil-gvardiistoj kiuj intervenis
en la operacio ne estis konintaj la ce-
lon de la konspirantoj; oni diris al ili
ke tiu agado estis okazanta laŭ ordo-
noj de la reĝo. Kaj inter la armeaj es-
troj ne estis multaj implikitaj en la
operacio; plejparto el la militistestroj
estis fidelaj al la reĝo kaj ĉar ĉi tiu ne
apogis la puĉon la konspirantoj ne po-
vis kalkuli kun la amasa apogo de la
armeo. La sola generalo kiu faris ion
konkretan estis Milans del Bosch, es-
tro de la garnizono de Valencio. Li
ordonis ke la trupoj sub lia kontrolo
okupu la urbon kaj la ĉefajn centrojn
de la regiono. Dum la unuaj horoj de
la sekvestro de la geparlamentanoj la
stratoj de Valencio plenis je tankoj kaj soldataro. Mi-
lans ordonis la retiriĝon de tiuj trupoj nur je la unuaj
horoj de la sekva tago kaj sekvante striktajn ordonojn
de la reĝo. Alia militisto kiu, laŭŝajne, intencis en
Madrido ian tipon je interveno estis Generalo Armada.
La tuta lando kaj la tuta mondo povis vidi tion okaz-
anta ene de la granda ĉambro de la Parlamentejo ĉar
unu el la televidaj kameraoj kiuj estis filmante la voĉ-
donadon de la parlamentanoj restis funkcianta, sen la
scio de Tejero kaj ĉi ties gvardiistoj, dum la eniro de la
puĉistoj kaj dum la tuta nokto. Noktmeze, estis dis-
Drameca pertelevida mesa
ĝo de la Reĝo Johano
Karlo en la nokto de la pu
ĉo de februaro 1981.
Leopoldo Calvo Sotelo
59
sendita per ĉiuj amaskomunikiloj iu diskurso de la reĝo
Johano Karlo deklarante ke la puĉistoj ne havis lian
apogon kaj ke li ordonis al ĉiuj militistaj unuoj resti for
de la operacio kaj kun respekto al la institucioj. Matene
de la 24a de februaro Tejero komprenis ke alvenos al la
sekvestrita Parlamento neniu implikita generalo kaj ke
la tuta operacio rezultis fiaskinta. Fiaskinta la puĉo, la
popolaj manifestacioj okazintaj sekvintage en la lando
montris ke la malreviĝo finiĝis pro la sola fakto vidi
endanĝerigita la demokratio.
La regad-etapo de Calvo-Sotelo, tiam komenciĝanta,
daŭris ĝis la 2a de februaro de la sekvinta jaro, 1982.
Estis etapo de politika firmeco –oni abortigis en ties
komenciĝo kroman militistan konspiron kontraŭ la de-
mokratio- kaj pludaŭranta ekonomia krizo kiu finruin-
igis la prestiĝon de la centrisma partio, kiu, cetere, res-
tis kun granda interna malakordo. Grava dispono pren-
ita de la tiama regantaro estis la eniro de Hispanio en la
militistan blokon NATO-n. Estas menciinda ankaŭ la
aprobo de la leĝo pri eksedziĝo, kio estis kialo de pli-
akriĝo de la malkonsento interne de la reganta partio.
Tiu partio, kiu ludis gravan rolon en la starigado de la
demokratio dronis en la po-
litika balotado de 1982.
En decembro 1982 la centr-
isma partio atingis nur 7
procenton el la voĉdonoj
kaj 11 deputitojn.
Komplikis la situacion de
tiu partio la fakto ke Suárez
deziris reveni al la politiko
kaj estis fondinta alian cen-
trisman partion kiu en la
balotado rezultis eĉ pli mal-
sukcesa. Tiu politika mal-
fortiĝo de la centrismo tra-
dukiĝis en la granda kresko
de la balotaj rezultoj de la
dekstrisma partio gvidata
de Fraga: 26,36 procento el la voĉdonoj kaj 107 depu-
titoj. Sed la vera venkinto de tiu balotado estis la
Socialista Partio gvidata de Felipe González: 48,11
procento el la voĉdonoj kaj 202 parlamentanoj.
Por ĉi tiu Socpartio estis decida faktoro la transformiĝo
kiun ĝi estis travivinta ekde 1979. Intencante akcentigi
kaj evidentigi la socialdemokratian karakteron de la
hispana socialismo, Felipe estis proponinta en la partia
kongreso de tiu jaro rezigni la marksisman titolon kaj
karakteron de la Socialista Partio. Pri tio li estis imit-
anta similan decidon de Carrillo kiu bazigis sian eŭro-
komunismon en la rifuzo de la leninista titolo de la K.
P. Sed en la kazo de la Socpartio la operacio ne tiel
estis sukcesa kiel en la Komunista Partio. Plimulto el la
socialistaj gekongresanoj rifuzis tiun ŝanĝon kaj Felipe
González devis demisii kiel Ĝenerala Sekretario de sia
partio. Dumtempe estis alia gvidantaro en la partio sed
ĝi ne ĝuis je la karismo de Felipe, kiu revenis al la par-
tia gvidado rezulte de eksterordinara kongreso okazinta
post kelkaj monatoj. Tiam Felipe evitis la ideologian
kunfrontiĝon sed li daŭre persistis en tiu reformismo
kiu igas ke socialista partio, fakte, estu kolono de la
kapitalista sistemo, t. e. la socialistoj celas demarŝi la
ŝtatajn, publikajn aferojn sed sen ia ajn programo por
la progresista transformigo de la socio. Ĉu la politika
venko de tiu Socialista Partio en la balotado de decem-
bro 1982 okazis pro tio ke ĝia voĉdonantaro ne kom-
prenis tiun tristan realaĵon de la perfido de la partio al
siaj idealoj? Aŭ, ĉu la pribalota venko okazis ĝuste pro
tio ke tiuj amasoj komprenis kaj aprobis tion? Ĉiu po-
vas havi sian propran respondon al tiu demando, cete-
re, eble eĉ ne la propraj voĉdonantoj de tiu partio scius
respondi tion kaj eble ili eĉ ne komprenus la deman-
don. Tiurilate indas kaj necesas aldoni ke la situacio ne
estis malsama tiam –kaj nuntempe- en aliaj landoj de
Okcidenta Eŭropo kie ekzistas similaj socialistaj par-
tioj kun simila politiko.
En la socialista pribalota venko de 1982 influis ankaŭ
la krizo kaj la problemoj de la Komunista Partio gvid-
ata de Santiago Carrillo. Ene de tiu K. P. estis granda
malakordo pri ideologio kaj pri strategio. La oficiala
sektoro kiu apogadis la politikon de Carrillo sin vidis
atakita samtempe de du kontraŭaj sektoroj: tiuj rifuz-
antoj de la eŭrokomunismo
ekde sovetfavoraj pozicioj
kaj tiuj ekstremistaj eŭro-
komunistoj kiuj taksis ne-
sufiĉaj la reformojn de Ca-
rrillo. La unuaj estis spe-
ciale multenombraj kaj or-
ganizitaj en la Kataluna re-
giono dum la lastaj estis pli
fortaj en Madrido kaj estis
konstituita, ĉefe, de intelek-
tuloj. Ŝajnas ke pri la kon-
flikto kun ĉi lastaj sufiĉe
kulpis Santiago Carrillo.
Iuj formis apartajn partie-
tojn kaj multaj membroj de
la Kompartio, ne aparten-
antaj al la skismaj sektoroj, forlasis la politikon enuig-
itaj je tiu konfuzo. Ili, kaj multaj aliaj kiuj, tamen, re-
zistis en la K.P., ne komprenis ke tiuj kiuj en Katalunio
estis kontraŭaj al la partia gvidantaro apogadis ĉi tiun
en Madrido, kaj inverse, la malamikoj en Madrido estis
aliancanoj en Katalunio. La rezulto de la balotado de
decembro 1982 estis katastrofa por la Kom. Partio: ĝi
atingis nur 4 procenton el la voĉdonoj kaj 4 parlament-
anojn kun perdo de 15 deputitoj kompare al la antaŭa
balotado.
Sed la ĉefa rezulto de la balot-procezo de 1982 estis ke
sep jarojn post la morto de la diktatoro alvenis al la
regado de la lando iu Socialista Partio kaj malfermiĝis
nova etapo en la historio de Hispanio. Alia rezulto,
kies efiko ne estis sufiĉe perceptita tiam, estis ke en la
politika vivo de la lando estiĝis la t. n. “du-partiismo”
t. e. la politika situacio laŭ kiu longdaŭre sin turnas en
la regado de la lando nur du ĉefaj partioj. Ankaŭ tiu-
rilate la kazo de Hispanio fariĝis simila al ties de
multaj landoj de la kapitalista mondo ĝenerale kaj de
Okcidenta Eŭropo konkrete.
Felipe González en la balot
-
kampanja afi
ŝ
-
bildo de la S
ocial
-
ista Partio por la balotado de decembro 1982.
