39

Dum la du jaroj kiuj sekvis la revolucion de 1854 la

problemoj de Hispanio restis tiaj kiaj ili estis de

antaŭe, sed tamen la hispana popolo, la amasoj kiuj

estis mobiliziĝintaj en julio de tiu jaro, havis esperon

kaj konfidis je la tiama regantaro. La du ĉefaj figuroj

Sed la registaro de Espartero evidentiĝis nekapabla

solvi la problemon de la krizo de nutraĵo-manko.

Okazis ke, pro la milito de Krimeo, estis en Eŭropo

granda mendado de tritiko. Tio igis ke la prezo de tiu

cerealo ege plialtiĝis. Do, la hispanaj kultivistoj kaj

komercistoj preferis eksporti tiun varon anstataŭ nu-

tri per ĝi la hispanan popolon. La malsato de am-

pleksaj amasoj estis enorma. La plej granda eksport-

ado de hispana greno okazis en 1855. En Burgos

okazis en 1854 tumulto kiu malpermesis la eliradon

posto-kvanton, denove eksplodis urbaj tumultoj.

Verdire, la situacio de la ŝtata Trezorejo estis dram-

eca kaj tiu estis iu el la plej gravaj problemoj kiuj

devis alfronti la regantaro. Pluraj ministroj pri Fi-

nancoj demisiis dum tiuj jaroj. En Katalunio la pro-

blemoj komplikiĝis pro la konfliktoj de la industriaj

laboristoj. Tie, la laboristklaso estis grava faktoro

kiun la regantoj devis atente prikonsideri. La labor-

ista klasbatalo atingis ke oni interakordu la negoc-

adon de kolektivaj konsentoj inter entreprenistoj kaj

konsilion de la laboristklaso. Sed tiu paca etapo fin-

iĝis per la alveno de regiona ĉefgeneralo Zapatero,

iu aŭtoritatema kaj brutala homo, kiu restarigis la

alarm-staton, malpermesis la sindikatojn kaj igis

mortpafi iun sindikatestron. Li nuligis la kolektivajn

al Barcelono Kolonelon Saravian kun mesaĝo pet-

ante al la laboristoj ĉesi la ribelon, alpreni negoc-

eman teniĝon kaj konfidi je li. La laboristoj revenis

al la laborejoj kaj faris oficialan peton al la Parla-

mento por ke oni redaktu leĝon reguligante la labor-

istajn rilatojn kaj oni permesu la sindikatan agadon.

Por atingi la plej ampleksan apogon al tiu iniciato la

sindikatistoj kreis en Madrido iun laboristan ĵur-

nalon, “La eĥo de la laboristklaso”, kiu aperis unua-

foje la 5an de aŭgusto de 1855 kaj sukcesis atingi en

konstruadon de la fervoj-linioj. La 1an de julio de

1856, kiam la Parlamento ĉesigis la sesiojn, kun la

ideo pludaŭrigi ilin en oktobro, jam oni estis aprob-

inte la konstitucion, sed ĝi ankoraŭ ne estis promulg-

ita, atendante la reĝan aprobon.

En la historio de Hispanio tiu konstitucio de 1856

estas nomata “nonata”, kio signifas: “nenaskita”,

“ne-naskiĝinta”. Malpermesis ĝian aprobon, aŭ ebl-

igis ĝian ne-aprobon, la kontraŭrevolucia procezo,

kiun oni priskribas sekve. La socia konfliktado pli-

40

iujn magazenojn en Valladolido, Palencio kaj Me-

dina-de-Ríoseco. La regantaro ne volis aŭ ne sciis

rekoni ke estas rekta rilato inter la mizero de la ama-

soj kaj la malboniĝo de la publika ordo. O’Donnell,

per iu diskurso, atribuis la tumultojn de Kastilio, sa-

me kiel la strikojn de Katalunio kaj aliajn konflik-

tojn tiam okazantajn en Valencio kaj Zaragozo, al

inspiro de la socialismo kies programo povas kon-

kretiĝi per la devizo: “Batal’ kontraŭ ĉiu posed-

anto!”. Laŭ li, la registaro devus puni tiajn grandajn

igis necese ke ambaŭ lide-

roj, Espartero kaj O’Don-

nell, samtempe prezentu il-

ian demision antaŭ la reĝ-

ino. Sen la aprobo de nova

konstitucio, daŭre validis

la antikvaj normoj por la

ĉesigo kaj starigo de regist-

aroj, normoj kiuj asignis

gravan povon al la monar-

14an de julio, la anonco

iris akompanita de deklara-

cio de sieĝ-stato en la tuta

lando. Temis pri vera puĉo

aŭ ŝtat-renversigo far iu

reĝino kaj la politikaj de-

marŝantoj de la interesoj de

la posedantaj klasoj, kiuj

sin sciis sufiĉe fortaj por renversigi la situacion

kreitan de la revolucio de 1854.

voĉdonoj kontraŭ unu. Sed la komisio kiu devus ko-

muniki tiun decidon al la reĝino eĉ ne estis akcept-

ita en la palaco, kaj la deputitoj restis en la parla-

mentejo dum la tuta nokto de la 14a al la 15a de

julio. Laŭ ordono de O’Donnell oni kanon-pafis

kontraŭ la konstruaĵo de la Parlamento. Tial ke ilia

malgranda nombro ne permesis al ili disponi ion, la

deputitoj iom post iom forlasis la kongresejon.

preta apogi lin, hastis sin kaŝi. La armeo, kiu okupis

la stratojn kun la helpo de artilerio, fine frakasigis la

popolajn fortojn al kiuj mankis estro por gvidi ilin

kaj kiuj apenaŭ disponis je sufiĉe da municio. Estis

rezistado en diversaj lokoj en Hispanio, ĉefe en Bar-

celono ekde la 18a de julio, komenciĝinta per iu ma-

nifestacio kiu estis mitral-pafita laŭ ordono de Zapa-

tero. Sabate, la 19an, oni ne batalis, sed oni estis

starigante barikadojn. Dimanĉe, la 20an, la batalado

pliintensiĝis: oni batalis de strato al strato kaj la in-

re plu reĝu pli gravis por li ol la libereco de la

hispanoj!

bela la 2a konsideris ke kun la malpura laboro farita,

ŝi povis liberigi sin de O’Donnell kaj adiaŭis lin. Por

prezidi sekvan registaron la reĝino elektis… Nar-

váez-n. Kiam finiĝis la kontraŭrevolucia jaro 1856,

tiu aŭtoritatema generalo denove estis reganta la

landon laŭ sia konstanta kutimo, t.e.: per dekretado.

Tia estis la trista realaĵo de la konstitucia reĝimo de

Hispanio!