24
La interveno de la franca armeo subgvide de la du-
ko de Angulemo por restarigi la absolutisman re-
ĝimon estis afero kiu solviĝis favore al la francaj
trupoj laŭlonge de malmultaj monatoj. Male al tio
okazinta en la franca invado de 1808, plejparto el
la hispana loĝantaro ne reagis kontraŭ la invad-
intoj de 1823. En la stato de malklereco de plej
granda amaso de hispanoj, la simbolo de la legiti-
ma aŭtoritato estis la persono de la reĝo kaj ne la
Parlamento, nek la leĝoj, nek la Konstitucio. Do,
oni konsideris ke la monarko estis sekvestrita de la
liberalaj regantoj kaj oni bonvenigis la cent mil
filojn de Sankta Ludoviko, kiuj venis por lin liber-
igi. La sloganoj tiam kriataj de multaj malsaĝaj
hispanaj popolanoj estis: Vivu mia posedanto!,
Vivu la ĉenoj!. Ja, la dormo de la racio naskas
monstrojn.
Restarigita la situacio ekzistinta antaŭ la jaro
1820, komenciĝis por la liberaluloj subpremiga
etapo kiu daŭrus ĝis la jaro 1833. Tiu abomeninda
jardeko estis, do, iu pena etapo de transiro el la
Antikva Reĝimo al nova politika situacio pli
akorda kun la spirito de la jarcento kaj kun la so-
cio tiam ekzistanta en tiu Eŭropo kiu estis preter-
superante la Sanktan Aliancon.
Kiam la liberalaj parlamentanoj ekziliĝis, ĝenerale
al Britio, la Reĝo Ferdinando la 7a reakiris sian
absolutan povon kaj forgesis la faritajn promesojn
ne efektivigi reprezaliojn. La reprezalioj kaj la
purigado en la armeo, kun la celo krei novan
armeon, igis ke, fakte, al la lando mankis iu nacia
armeo dum kelkaj jaroj. Pro tio, grandparto el la
francaj trupoj devis resti en Hispanio dum kvin
jaroj.
Paradokse, la Sankta Alianco mem, kiu estis help-
inta la reĝon Ferdinandon reakiri ties absolutan
povon, devis moderigi lin en ĉi ties venĝado tim-
ante ke la tiranecaj disponoj de la hispana monar-
ko povus provoki revolucion kiel reago. Fakte, la
Fiska Ministro, Luis López Ballesteros, kiu restis
en tiu posteno dum la tuta jardeko, estis trudita al
la Reĝo Ferdinando fare de la Sankta Alianco por
normaligi la ekonomian situacion laŭ la kriterioj
de la potencoj apartenantaj al tiu alianco.
Tamen la planoj de la Ministro Ballesteros ne estis
sukcesaj, kaj en 1826 daŭre ekzistis la fiska ĥaoso
tiamaniere ke la ŝtataj impost-enspezoj de tiu jaro
estis multe malpli altaj ol ties de la jaro 1790. Oni
devas noti ĉi tie ke la Hispanio kiu ĝis la jaro 1808
posedis kolonian imperion kiu etendiĝis ekde la
Alta Kalifornio kaj Teksaso ĝis la Horna-Kabo,
esceptante Brazilon, en la jaro 1824 posedis nur la
insulojn de Kubo kaj Porto-Riko en Ameriko kaj
la insularojn Filipina, Mariana kaj Karolina en la
Pacifika Oceano.
Samtempe oni entreprenis ian politikan “normal-
igon” en socio fanatikigita kaj dividita. Oni star-
igis en la tuta lando iun efikan policon por kon-
troladi tiel la liberalulojn kiel la partianojn de la
absolutismo, kiuj vekis, en la politika povo, saman
25
timon. La partianoj de la absolutismo dividiĝis en
du tendencoj: tiuj ne-toleremaj, kiuj volis ke la
reĝo persekutu ĉiujn politikajn figurojn de la libe-
rala jartrio kaj restarigu la Inkvizicion, kaj tiuj
moderaj, kiuj pretendis ke la monarko restu super
la konflikto kaj prenu la necesajn reformojn por
modernigi la socion laŭ la eŭropa modelo.
Dum tiu tempo la rusa caro kaj la franca reĝo in-
sistadis por ke Ferdinando koncesiu iun amnes-
tion. Kiam oni konsentis pri tio, estante ministro
pri Justico la netolerema Calomarde, rezultis ke la
dekreto pri amnestio estis trompo kaj ĝia apliko
favoris neniun ĉar ĝi kontemplis ĝis 15 esceptojn
kiuj, fakte, igis ĝin senutila. Do, daŭre persistis la
etoso de persekutado, en kiu ne mankis eĉ kon-
damnoj je mort-puno, ki-
el tiu aplikita al la Gene-
ralo Torrijos kaj ties kun-
uloj, kies bildo aperas en
la titolo de ĉi tiu ĉapitro.
Sed dume daŭre plipro-
fundiĝis la abismo de di-
vido interne de la abso-
lutismaj fortoj, kaj eĉ
okazis insurekcioj de la
plej ekstremismaj sekto-
roj de tiu tendenco kon-
traŭ la modera regantaro
de tiu tendenco. Ekde la
jaro 1826 la necedema aŭ
ekstremisma tendenco de
la absolutismo komencis
aglutiniĝi ĉirkaŭ la perso-
no de Carlos María Isi-
dro, frato de la reĝo kaj
eventuala heredonto de la
hispana reĝa krono tial ke
al Ferdinando la 7a man-
kis idaro.
En la jaro 1827 konkret-
iĝis en Katalunio milita
ribelo de tiu sektoro kiun de nun oni povus nomi
“karlismo” (de la nomo de la frato de la reĝo,
Carlos, kiu en la hispana lingvo prononcendas
“Karlos”). La movado daŭris kelkajn monatojn
sed la reĝo havis ankoraŭ sufiĉe da influo sur tiu
sektoro por konvinki la ribelintojn rezigni je tiu
teniĝo. Li kutime diradis: Hispanio estas kvazaŭ
botelo da ĉampano kies korko estis mi, kaj kiam
mi malaperos ŝprucos el la botelo la tuta forto tie
kunpremita.
En la jaro 1829 la reĝo edziĝis, kvarafoje en sia
vivo, kaj ĉi-foje li sukcesis naski idon. Sed la filo
estis… filino, kaj en Hispanio ekzistis tiam iu le-
ĝo, la “Salika Leĝo”, kiu malpermesis la reĝadon
de virinoj. Do, daŭre la absolutismaj partianoj de
Karlos María Isidro havis esperon pri la surtroniĝo
de ilia kandidato.
La lastaj jaroj de la vivo de Ferdinando la 7a, estis
plenaj je kortegaj intrigoj pri la afero de la reĝa
heredo-rajto. Ferdinando subskribis leĝon permes-
antan la heredon fare de filino, nuligante la Sali-
kan Leĝon. La 31an de marto de 1830 Ferdinando
promulgis la t. n. “Pragmata Sankcio”, aprobitan
la 30an de septembro de la jaro 1789, dum la reĝ-
ado de Karolo la 4a, sed kiun oni ne igis efektiva
tiam pro postuloj de ekstera politiko. La Pragmata
Sankcio disponis ke se la reĝo ne havus viran he-
redonton, heredus la plejaĝa filino. Ĉi tio, fakte,
ruinigus la pretendon de la infanto Karlos María
Isidro al la heredo-rajto,
ĉar ĉu estu infano aŭ in-
fanino la naskiĝonto de la
reĝo li aŭ ŝi estos la rekta
heredonto de la monarko.
Tia-maniere lia filino Eli-
zabeta estus agnoskata
kiel heredonta de la kro-
no, spite al la pretendo de
la partianoj de la frato de
la reĝo.
En 1832, estante la reĝo
grave malsana en la pala-
co de La Granja, korteg-
anoj de la partio de la in-
fanto Karlos sukcesis ke
Ferdinando subskribu de-
kreton nuligante la Prag-
matan Sankcion. Kiam
pliboniĝis la sano de la
monarĥo, la registaro de
Francisco Cea Bermúdez
denove revalidigis ĝin.
Post tio Karlos forlasis la
kortegon kaj la landon,
kaj lokiĝis en Portugalio.
Dume la reĝino María Cristina, kiu estis nom-
umita regentino dum la grava malsano de la reĝo
(la princino Elizabeta estis trijara infanino tiam),
inicis alproksimiĝon al la liberaluloj kaj koncesiis
ampleksan amnestion por la liberalaj ekzilitoj,
antaŭ-prezentante la politikan turno-punkton al la
liberalismo kiu okazus je la morto de la reĝo.
Ferdinando mortis en septembro de 1833 sen viraj
filoj; li estis naskinta duan filinon (la infantino
Luisa Fernanda).
La infanto Karlos kaj ties sekvantoj ribelis kontraŭ
la kronado de Elizabeta kaj tiele komenciĝis civil-
milito en Hispanio. La ĉampan-botelo perforte
ŝprucigis sian tutan kunpremitan forton.
La dormo de la racio naskas monstrojn
