16
En despera provo reakiri rentecon, la super-
regantaj klasoj entreprenis en la 70aj jaroj iun
ideologian, socian kaj politikan ofensivon, kies
konkretiĝo en la tereno de la ekonomia politiko
estas konata kiel “novliberalismo”. La nov-
liberalismo havis kiel unua akto la sangoverŝa
puĉo de Pinoĉeto en Ĉilio en 1973, kaj ĝiaj pri-
ekonomikaj teoriuloj estis homoj kiel Milton
Friedman kaj Von Hayek kiuj antaŭe gravis ne-
nion ĉar ili estis sekvantoj de la liberala politiko
kiu restis tre senkredigita post la depresio de 1929.
Do, en la jardeko de la 70aj la kapitalismo repre-
nas ekonomiajn formulojn kiuj
jam estis fiaskintaj antaŭ duonjar-
cento. La nova liberalismo baziĝis
sur tri elementoj: unue, (re)privat-
igo de publikaj entreprenoj, due,
senreguligo aŭ malreglamentigo
de la ekonomiaj interilatoj, kaj
trie, ampleksa malfermo al ekstere
por kapitaloj kaj varoj.
La neceso reakiri rentecon fare de
la privata kapitalo instigis la serĉ-
adon de novaj ekonomiaj spacoj, novaj terenoj kie
eblus akiri profiton. Rezulte de tio okazis serio da
privatigoj aŭ malnaciigoj de profitdonaj produkt-
ad-sektoroj kiuj ĝis tiam estis kontrolitaj de la
ŝtatoj. La ne-renteblaj entreprenoj neniam estis
privatigitaj escepte se antaŭe oni sanigis ilin koste
de la ŝtatoj. Sub ŝtata, publika, kontrolo troviĝis,
ĝenerale, strategiaj produktad-sektoroj kiel la
entreprenoj pri transportado, energio, telekomu-
nikado… kiuj estis starigitaj dank’ al granda
publika investado en la antaŭaj jaroj kaj ke utilis
kiel apogo de privata kapital-akumulado en aliaj
sektoroj. Kune kun tiuj produktad-sektoroj estis
privatigitaj krome serion da esencaj publikaj
servoj: saneco, edukado… kiuj estis frukto de pas-
intaj sociaj konkeroj far batalado de la laboristoj.
Ĉiuj ĉi sektoroj estis tre dezirindaj por la privata
kapitalo kiel fontoj de nova profito ĉar ili ne estas
subriske de bankroto tial ke ili estas esencaj. Ja, la
negoco estas certa en terenoj kiel la energio, san-
eco, transportado, edukado… kaj ili ankaŭ ne estas
subriske de konkurenco ĉar antaŭe ili estis ŝtataj
monopoloj kaj nun ili estas privataj monopoloj
kun malfacila eniro de novaj konkurantoj. Tiusen-
ce la privatigo de publikaj entreprenoj konstituis
veran disrabadon de la publika, ŝtata, trezoro, kro-
me konsiderante ke ofte oni plenumis tion kun
grandaj dozoj da politika korupteco kaj klientismo
for de ĉiu efika demokratia kontrolo.
Ĉar la esencaj kontraŭdiroj de la kapitalismo pro-
vokis la malpliiĝon de la kapitala profito, fariĝis
necese nuligi la diversajn leĝajn barojn kaj regul-
igojn kiujn la publika sektoro trudis al la logiko de
la kapitalo kaj kiuj estis necesaj por ne refali en la
erarojn kiuj kondukis al la granda
depresio de 1929, kaj aliaj kiuj es-
tis frukto de la sociaj konkeraĵoj
de la laborist-klaso. Tio rilatas al
la sociaj servoj, la regulitaj pre-
zoj… Tiamaniere la novliberala
politiko, kalkulante pri kurta-tem-
pa profito pligrandigas la kontraŭ-
dirojn longa-tempe.
La sinsekvaj reformoj de la labor-
merkato celis malpliigi la organiz-
kapablon de la laborist-klaso kaj, sekve de tio,
pligrandigi la kapital-profiton domaĝe al la salajr-
kvanto kaj la ne-salajraj rajtoj antaŭe ĝuitaj de la
laboristoj kaj ties familioj. Ja, cedante al la politi-
ka kaj ideologia ofensivo de la superregantaj kla-
soj la diversaj registaroj iom-postiom eliminadis
historiajn konkeraĵojn kiuj estis fortikigintaj la ne-
goc-kapablon de la laborist-klaso: Oni elpensis
kontrakt-formojn kiuj faciligas la maldungon de la
laboristoj. Oni leĝe permesis la inter-mezajn en-
treprenojn de portempa laborado, oni malpliigis la
subvenciojn pro senlaboreco kaj oni efektivigis
politikajn premojn por la malgrandigo de la salaj-
roj. La rezulto de ĉio-ĉi estis iu grava malvenko
tiel socia kiel politika de la laborista klaso, kaj
poste malpliiĝis la batal-kapablo de la laboristoj
kaj la batalemo de la sindikatoj. Multaj laboristoj
serĉis individuajn, ne-solidarajn solvojn al ties
problemaro kaj okazis ĝenerala direkto-ŝanĝo
dekstren.
Poste, surbaze de tiuj reformoj eblis efektivigi
ŝanĝojn en la organizaj formoj de la produktado,
17
kiel la dislokigo de la produktado, t.e. la transigo
de la produktad-centroj al landoj kun malpli altaj
kostoj rilate al la salajroj kaj la konservado de la
natur-medio. Menciindas ankaŭ la praktikadon de
la subkontraktoj, t.e. la eksterigo de produktad-
procezoj kaj eĉ funkcioj de administra demarŝado
de la entreprenoj kiuj antaŭe estis plenumitaj ene
de la propraj entreprenoj. Kaj al tio aldoniĝas
formoj je kontraktado kaj individua stimulado aŭ
de demarŝado de stokoj kaj de organizado en kiuj
la laboristoj pli kaj pli restas suferante kontrakt-
formojn tre malfirmajn kaj malstabilajn, kio tre
damaĝas la organiz-kapablon de la laboristaro.
Ĉio ĉi, kio misefikas kontraŭ la rektaj salajroj, ku-
ne kun la malboniĝo de la publikaj servoj kaj de la
programoj de socia sekureco, igis ke la nura fakto
atingi laboron laŭ kompleta labortago signifas eliri
el la malriĉeco, privilegio kiun ĝuas tre malgranda
procento da laboristoj eĉ en la riĉaj landoj. La
nombro da laboristoj ekskluditaj de tiu laborformo
senĉese kreskis dum la lastaj jaroj. Eĉ se kurta-
tempe, ĉi tio signifus pli grandan plusvaloron kaj
rentecon por la kapitalo, siavice ĝi generas novajn
problemojn kiel kaj malbonigo de la aĉetkapablo
de ampleksaj sociaj tavoloj kaj la ekstrema enŝuld-
iĝo de la familioj bazita en malmultekostaj kre-
ditoj kiuj –kiel montris la nuntempa krizo– ne
povas daŭre solvi tiun kontraŭdiron.
Aliflanke, pro la interrilato de la financa kapitalo
kun la industria kapitalo en la kunteksto de la
krizo je renteco, la novliberala programo radikale
transformas la financan terenon, igante ĝin taŭga
spaco por la atingo de granda kaj rapida renteco.
Fakte, jam oni povas diri ke la produktado estas
nur unu el la faktoroj de plusvalorigo de grandaj
industriaj grupoj. Pro la neebleco trovi iun stabilan
kadron de akumulado kaj renteco en la tereno de
la produktado, la industria kapitalo fluis al la fi-
nanca spekulado, multe pli profitdona. Tie oni
atingas profitojn kiuj poste ne estas destinataj al la
produktado. Antaŭ la neebleco krei novajn kam-
pojn je produktado, la spekulema kapitalo serĉas
formojn alpropriigi alies partojn, t.e. partoj de aliaj
entreprenoj kaj de la laboristklaso, kaj tiucele ĝi
uzas la financan sektoron por efektivigi tiun pri-
rabadon el la ensemblo de la distribuita riĉeco.
Unue estis liberaligitaj la financaj sistemoj. Tio
estis nepre necesa ĉar la spekulado surbaze de la
financaj prezoj fariĝas formulo por atingo de
profito per la simpla aĉeto kaj vendo de financaj
valoroj. Krome la landaj financaj sistemoj mal-
fermiĝas al la internaciaj fluaĵoj de kapitalo. Sub
la preteksto ke la kapitaloj fluu al la landoj kun pli
granda neceso je investado, en la realo la libera
transnacia fluado de la financaj rimedoj okazigas
subitajn spekulac-celajn enirojn kaj elirojn de
kapitalo kiuj detruas la ekonomiajn planojn de la
landoj kiuj altiras la intereson de la spekulantoj
grave endanĝerante la produktadon de tiuj landoj.
Krome, la procezo de liberaligado de la financa
kapitalo okazigis la koncentriĝon de mon-rimedoj
en malmultaj bankoj, industriaj grupoj, asekur-
firmaoj, invest-fondusoj… La generado de fikcia
kapitalo estas senĉesa kaj la atingita profito estas
destinata, ĉefe, al la spekulado pri ĉiu ajn valor-
papero: akcioj, valutoj, hipotekaj kreditoj… kaj
rezulte de tio formiĝas spekulac-bobeloj kiuj eks-
plodos pli malpli frue misefikante kontraŭ iu eko-
nomio pli kaj pli tutmonda. Tiusence la nov-
liberala politiko estis iu senĉesa fuĝo antaŭen kiu
pli kaj pli malstabiligas la sistemon kaj tre ege
pligrandigas la diferencojn, sed tute ne kontribuas
al la kreado de nova ciklo de stabila ekonomia
disvolviĝo.
La novliberalismo kontraŭas la Kejnsan dok-
trinon en aliaj gravaj terenoj, ekzemple, en la fiska
afero, la publika, ŝtata interveno kiu permesus ian
redistribuadon de la riĉeco, alireco a iuj publikaj
servoj kaj konsumnivelo por ampleksaj popolaj
tavoloj. La novliberalismo transformis la nocion
de budĝeto, tiel flanke de la enspezoj kiel flanke
de la elspezoj, provokante eĉ inversaj redistrubuoj
de la rento. Iu ofensivo celanta malgrandigi la
rektajn impostojn, ligitajn al la rento, iompostiom
18
liberigas rentojn al la posedantaj klasoj subpre-
tekste plifaciligi reinvestadon en la produktado
por krei laborpostenojn, kio neniam okazas, kaj
malpliigas la rimedojn por subteni la socian politi-
kon. Krome la publika elspezo pli kaj pli orient-
iĝas al la subtenado de formoj je produktado lig-
itaj al la privata renteco pere de substrukturoj, sub-
vencioj kaj esploroj de industria aplikado, t.e.
publika investado serve de privata profito. Sam-
tempe, la ne-rektaj impostoj konstituas plej gran-
dan parton el la publika enspezado dum elĉerp-
iĝas, la fonto de financado rezulte de la vendo de
publikaj entreprenoj kiam jam ne plu estas vend-
eblaj publikaj industrioj.
Aliflanke, la grandaj entrepreno-grupoj orientiĝis
al politikoj kiuj permesas al ili ioman intervenon
en la kontrolo de la merkatoj. La koncentriĝo de
entreprenoj, kun internacia bazo, kreskiĝis rezulte
de akiroj kaj unuiĝoj komenciĝintaj meze de la
80aj jaroj. Grandparto el la financaj monrimedoj
estis destinitaj al tiuj operacioj. La liberalaj valo-
roj de libera konkurenco, malreguligo, decidkapa-
blo de la merkato… vere, celas nur la formiĝon de
oligopoloj kaj monopoloj fare de la grandaj entre-
prenoj, kio, fine, metas en malmultajn manojn la
kontrolon sur tre gravaj aferoj kiel la prezoj de tio
kion oni vendas kaj aĉetas. Ĉiu koncentriĝo de en-
treprenoj konstituis, krome, alian ilon por restarigi
la kapitalan rentecon, ebligante la ekonomiojn de
skalo kaj la entreprenajn sinergiojn samkiel la eli-
minadon de la superfluaj laborpostenoj. Ĉiu unu-
iĝo de entreprenoj kreas multe da ekslaborigitoj.
La novliberala ofensivo, celante atingi plej gran-
dan profiton, baziĝis ankaǔ en la malfermo, t.e. la
aliro al novaj merkatoj, la uzado de novaj rimedoj,
novaj spacoj de negoco kaj ankaŭ iu kontrolo de la
energio kaj la krud-materialoj, kaj la serĉado de
solvo por la superproduktado. La financa kaj ko-
merca malfermo efektiviĝis laŭgrade subgvide de
la imperiismaj landoj, ĉu rekte, ĉu pere de la inter-
naciaj organizoj: Internacia MonFonduso, Tut-
monda Banko, Monda Komerca Organizo…
kaj eĉ per militista premo. Ĝi celis alpropriiĝon de
krudmaterialoj kaj energi-fontoj laǔ malalta kosto,
kaj la eliro de varoj destine al nesaturitaj merkatoj.
Tamen tio, kio rezultis solvo por la krizo de super-
akumulado kaj superproduktado havas ĝiajn li-
mojn. Oni ne povas subteni senlime iun konstan-
tan malfermon. Nuntempe la ekonomio estas jam
fakte tutmonda. Krome la internaciiĝo de la eko-
nomio pliampleksigas je tutmonda nivelo la efikon
de la krizo. La t.n. “emerĝantaj ekonomioj”: Ĉi-
nio, Hindujo, Brazilo, Rusujo… ĝis nun spertis
konsiderindan industrian kreskiĝon dank’ al tio ke
ili povis oferti al la kapitalista merkato pli
etkostan laborforton ol ties de la alte industriigitaj
landoj, sed tamen ili ne sukcesis sin demeti de la
internacia ekonomia situacio rilate al la krizo.
La novliberalismo estas iu ekonomia, ideologia,
socia kaj politika ofensivo, je tutmonda skalo, kon-
traǔ la bonstato, la aĉetkapablo kaj la sociaj rajtoj
de la laborist-klaso kaj la popoloj.
19
