24
Baldaǔ post la malkovro en Kompostelo de la
tombo atribuita jam dekomence al la Apostolo
Sankta Jakobo, komencis esti vizitantoj kiuj, en
tiuj unuaj jardekoj, meze de la 9a jarcento, ven-
adis el tiuj teritorioj de la nordo de Hispanio kiuj
tiam konstituis la Asturia Regno. Sed jam de la
10a jarcento, konsiderinda nombro da pilgrimantoj
el diversaj eŭropaj adresiĝis al tiu loko tra itinero
kiu de tiam nomiĝis Vojo de Sankta Jakobo.
La Vojo, ekde Kompostelo etendiĝis, disbranĉig-
ita, al centra Eŭropo, sed la plej konataj sekcioj de
tiu itinero komenciĝis en Francio. Fakte, la ĉefa
kaj plej trairata irejo al
Kompostelo estis tiu no-
mata “La Franca Vojo”.
Tiu vojlinio ligis la fran-
can urbon de Saint-Jean-
de-Pied-de-Port kun la
Jakoba urbo de Kompos-
telo. En tiu franca urbo
kunligiĝas diversaj aliaj
voj-branĉoj kies origino
troviĝas en aliaj lokoj en Francio (Parizo, Vezela-
jo, Le-Puj Arlezo), Germanio kaj aliaj eŭropaj
regionoj.
La itinero de la Franca Vojo al Kompostelo estas:
Saint-Jean-de-Pied-de-Port, Roncesvalo, Zubiro,
Pamplono, Ponto-de-la-Reĝino, Estello, Lizarro,
Logrojno, Naĥero, Santa-Dominiko-de-la-Vojo,
Belorado, Agneso, Burgoso, Hontanaso, Boadillo-
de-la-Vojo, Karriono-de-la-Grafoj, Terasetoj-de-
la-Templkavaliroj, Burgo-Ranero, Leonurbo, San-
kta-Martino-de-la-Vojo, Astorgo, Foncebadono,
Ponferrado, Villafranka-de-la-Bierzo, O-Cebreiro,
Triakastelo, Sarrio, Portomarino, Palas-de-la-
Reĝo, Arzuo, Pedrouzo, Kompostelo. Entute 31
sekcioj aŭ etapoj. En la fino de ĉiu etapo estis
gastejoj por la pilgrimantoj, kaj en la proksimaĵoj
de la Vojo abundas la monaĥejoj, preĝejoj kaj aliaj
vidindaj lokoj, gravaj laŭ kultura kaj religia vid-
punkto, interesaj por la pilgrimantoj.
Inter la motivoj aŭ kialoj de la mezepokaj pil-
grimantoj ŝajnas ke elstaras la religia fervoro, aŭ
plej konkrete, la intenco aŭ deziro penti aŭ preĝi
por pekopardono. Saman instigilon estis havinta,
la pilgrimado al Jerusalemo, sed ĉi lasta ne plu
eblis post la epoko de Saladino (fine de la 12a
jarcento), kiam tiu islama princo rekonkeris La
Sanktan urbon de la kristanismo kaj malebligis la
vizitadon de eŭropanoj al
tiu loko. Ja, de tiam pli-
intensiĝis la pilgrimado
al Kompostelo. Oni po-
vas diri ke la 13a jarcento
konis la apogeon de la
kulto al Sankta Jakobo de
Kompostelo. Ne estas ha-
zardo tio ke plejparto el
la katedraloj kaj grandaj
preĝejoj laŭlonge de la fama Vojo apartenas al la
gotika art-stilo kiu floris en tiu jarcento.
Rilate al la Vojo kaj la pilgrimado tra ĝi indas
memori tion, kion Goeto asertis pri tiu afero, t.e.
ke Eŭropo kreiĝis pilgrimante al Sankta Jakobo de
Kompostelo. La Jakoba Vojo estis lulilo de la
kultura unueco de Eŭropo. Tra ĝi cirkulis, krom
art-stiloj kaj muzik-stiloj, ankaŭ ideoj, komercado
kaj la sento aparteni al iu kulturo, naskiĝanta,
bazita sur komuna religio en epoko kiam la religio
estis kvazaŭ la animo de ĉiu kulturo aŭ civilizacio.
Oni ne forgesu ke ne nur en la malproksima
Jerusalema Regno sed en Hispanio mem la
kristana kulturo estis milite kontraŭ-frontante la
Islamismon, alian kulturon bazitan sur religio.
25
Alia menciinda aspekto de la influo de la Vojo
estis tiu kiu koncernas al la progresado de la ko-
merco. La kristanaj reĝoj de la hispanaj regnoj
permesis al eksterlandaj komercistoj instaliĝi en la
urboj ekzistantaj laŭlonge de la Vojo. Rezulte de
tio abundis en tiuj lokoj komercistoj el diversaj
fremdaj gentoj: lombardoj, burgonjanoj, angloj,
germanoj, provencanoj… Tio kontribuis al la
formado de ia urbana kulturo en teritorio kie an-
taŭe estis nur kamparanoj submetitaj al la povo de
feŭdsinjoroj.
Krom la komerco, prosperis en tiu medio ankaŭ la
medicino. En diversaj lokoj apud la Vojo estis
hospitaloj por la pilgrimantoj kiuj malsaniĝis.
Ŝajnas ke estis en la urbo Burgoso kie unuafoje
oni uzis kloroformon
por anestezado. Multaj
kuracistoj, plejofte ju-
doj, dediĉiĝis al la fle-
gado de la malsanuloj
kaj vunditoj inter la
amaso da vojaĝantoj
kaj loĝantoj de tiu lon-
ga terzono.
Alia karakteraĵo de la
Jakoba Vojo en Hispa-
nio estis ke ĉi tiu rolis
kiel fluejo aŭ kanalo de disvastigado de la influo
de Klunizo unue kaj de la Cistercio poste. Ni klar-
igu kion signifas tio. Klunizo (Cluny en la franca
lingvo) estis iu franca urbeto kie fondiĝis, en la
11a jarcento, iu grava monaĥejo aŭ abatejo de la
benediktana ordeno. Tiu abatejo estis kvazaŭ la
kapo aŭ ĉef-loko de ciuj benediktanaj monaĥejoj
ekzistantaj en Eŭropo, kaj laŭloge de la Vojo al
Kompostelo abundis tiuj monaĥejoj. Tiu religia
ordeno, tre potenca kaj influopova dum la 11a kaj
12a jarcentoj, promociis la romanikan art-stilon en
la konstruado de katedraloj kaj aliaj religiaj
centroj. En la proksimaĵoj de la Vojo kaj en la
apudVojaj urboj abundas la romanikaj preĝejoj kaj
tiutipaj konstruaĵoj. La katedralo de Kompostelo
mem apartenas al tiu stilo. Poste, ekde la 13a jar-
cento, floris alia tipo je konstruado, la gotika arto.
Ĉi tiu estis promociata de alia religia ordeno, la
Cistercia, kiu konkuris kun la Kluniza en povo,
influo kaj riĉeco. Ambaŭ ordenoj estis esence
eŭrop-devenaj, kaj la influo kiun ili efikis sur la
kristana Hispanio estas taksata malsame depend-
ante ĉu oni estimas aŭ ne la eŭropan kulturon kaj
ties influo sur la iberia Duoninsulo. En la konkreta
kazo de tiuj du ordenoj la influo sur Hispanio ne
rilatis nur al la stilo de la konstruo-arto sed ankaŭ,
kaj ĉefe, al la kulto aŭ ritaro de la hispana krist-
anismo. Tio estas, ambaŭ ordenoj estis disvastig-
iloj kaj promociiloj de la Latina Ritaro, kiun oni
uzadis tiam en tuta ok-
cidenta Eŭropo. Kiel
sciate, en Bizanco kaj
aliaj Eklezioj de Ori-
ento oni uzadis, kaj
plu uzadas nuntempe,
propran apartan rita-
ron por la kristana kul-
to. Sed eble ne tiel es-
tas konate ke en His-
panio ekzistis ĝis mez-
epoko propra ritaro,
nomata mozaraba. Ĝuste en tiu epoko de potenca
influo de la fremdaj ordenoj la mozaraba ritaro
tute aŭ preskaŭ tute malaperis eĉ laŭ ordonoj de la
kristanaj reĝoj de Hispanio.
Sed, reciproke, ankaŭ Hispanio kaj la hispanaj
aferoj influis iamaniere sur Eŭropo, kiel la propra
kulto al la apostolo Sankta Jakobo kaj la raportoj
pri la vojaĝoj tra la Jakoba Vojo, kiuj floris en tiu
epoko en la tuta okcidenta Eŭropo. Krome, multaj
antikvaj verkoj de la helena kulturo kiuj konserv-
iĝis inter la araboj, tra Hispanio pasis al la cetero
de Eŭropo.
Aliflanke, rimarkindas ankaŭ tio ke la hispana
lingvo naskiĝis en la geografia medio de la Vojo.
