18
Nia historio pri la Jakoba afero devas nun fari sal-
ton de tri jarcentoj, ekde la unua jarcento de la
Kristana Erao ĝis la kvara jarcento, la epoko de
Prisciliano. Por esplori pri la vivo de Prisciliano ni
devas baziĝi sur la skribaĵojn de Prospero de Aki-
tanio, iu disĉiplo de Aŭgusteno de Hipono, kiu vi-
vis de la jaro 390 al 455, do en epoko tre proksima
post la morto de Prisciliano.
Laŭ tiu aŭtoro, ŝajnas ke Prisciliano naskiĝis en la
tiama romia provinco de Gallaecia, nuna Galegio,
ene de iu familio de la senatana ordo aŭ socia
klaso. Ĉirkaŭ la jaro 370 li vojaĝis al Burdigala,
nuna Bordozo por studi retorikon. En la eksteraĵoj
de tiu urbo li fondis iun komunumon rigorisman
laŭ tendenco tre kutima en tiu epoko. Rigorista aŭ
ne, ŝajnas ke dum tiuj jaroj de lia junaĝo Priscilia-
no ne tro emis al fraŭleco. Oni atribuas al li ian
am-rilaton kun Procula, filino de lia mentoro Del-
phidius. Aliaj fontoj mencias iun virinon, Gala,
kiel lian oficialan kunulinon.
Ĉirkaŭ la jaro 379 li revenis al Galegio kaj dediĉ-
iĝis al predikado. Indas memori ke tiu epoko, ekde
la regado de la imperiestro Konstantino la Granda,
jaroj 313 al 337, la Kristanismo estis la oficiala re-
ligio de la Romia Imperio. Sed, ĝi tute ne estis
unueca kredaro. Fakte, jam dum la menciita reg-
ado de Konstantino okazis gravaj universalaj kon-
cilioj de la Eklezio, kiel tiu de Niceo, por difini
dogmojn celante unuigi, sensukcese, la kredaron
de la kristanoj. La oficiala Eklezio (fakte ne ĉiam
la sama tendenco), kiu ĝuis la apogon de la impe-
riestroj, sin sentis siavice devigita apogi la imperi-
estran politikan povon, kaj por certigi la ordon kaj
la unuecon, la eklezia hierarkio ne hezitis perseku-
ti la paganojn, judojn kaj kristanojn de aliaj ten-
dencoj, al kiuj oni alnomis “herezuloj”. Se oni ne
atentus pri tio ne eblus kompreni la vivon kaj la
morton de Prisciliano.
Liaj ideoj atingis grandan sukceson, ĉefe inter la
virinoj kaj la membroj de la popolaj klas-tavoloj.
Interalie, li rifuzadis la union de la Eklezio kaj la
imperiestra ŝtato, samkiel la korupton kaj la riĉ-
iĝon de la hierarkio. Pro la rapida disvastiĝo de lia
instruo, la episkopo Higinio de Kordovo sendis le-
teron informante pri la situacio al Hidacio, la ĉef-
episkopo de Emerita Augusta, nuna Merido, kiu
tiam estis la ĉefurbo de la hispana diocezo.
Tiuj du episkopoj, kune kun Itacio de Ossonoba,
tiama nomo de la nuna portugala urbo de Faro,
kunvokis iun koncilion en la urbo Cæsaraugusta,
nuna Zaragozo en la jaro 380 cele de kondamni la
ideojn de Prisciliano. Ĉeestis la sinodon du epis-
kopoj el Akitanio kaj dek el Hispanio. Ne ĉiuj his-
panaj episkopoj staris kontraŭ la ideoj de Prisci-
liano; fakte, apogis lin Instancio kaj Salviano, kiuj
rifuzis partopreni en la koncilio por malpliigi la
aŭtoritaton de tiu kunveno. Alia episkopo, Simpo-
sio de Astorgo, forlasis la koncilion en ties dua ta-
go kun la sama celo. La episkopo Valerio de Zara-
gozo akceptis la rekomendojn de la Papo de Ro-
mo, Damaso, eviti la kondamnon in absentia (sen
ĉeesto). Poste tiuj du episkopoj, Instancio kaj Sal-
viano, promociis Priscilianon al la episkopa seĝo
de Abula (Avilo). Intencante mildigi la malkon-
senton, Instancio kaj Salviano vojaĝis al Merido
por intervidiĝi kun la ĉefepiskopo Hidacio, sed ili
devis poste fuĝi el tumulto da fanatikuloj mobiliz-
ita de la metropola episkopo.
Poste okazis akra perletera kverelo inter la sekv-
antoj kaj la misfamigantoj de Prisciliano. Fine, iu
letero sendita de Hidacio al Ambrosio, episkopo
de Mediolanum, nuna Milano, tiama sidejo de la
imperiestra kortego, konvinkis ĉi tiun por atingi de
la imperiestro Graciano reskripton ekskomunik-
ante kaj ekzilante el iliaj episkopaj sidejoj Priscili-
anon kaj ties sekvantojn.
En la jaro 382 Prisciliano decidis vojaĝi al Romo
por sin defendi, sed la tiea episkopo, la hispano
Damaso, troviĝis tiam en plena batalo por atingi
por la episkopa sidejo de tiu ĉefurbo la primas-
econ sur la tuta universala Eklezio kaj tiele fariĝi
la unua “oficiala” Papo. Damaso rifuzis akcepti la
viziton de Prisciliano ĉar li ne konsideris sin kom-
petenta por nuligi reskripton de la imperiestro. Fi-
ne Prisciliano adresigis al Milano kaj profitis la
foreston de Graciano por konvinki ties plejsuperan
ministron (magister officiorum) nuligi la antaŭan
imperiestran dekreton. Tiele li povis reveni al His-
panio plifirmiginte la situacion de sia grupo kaj
krome atinginte ke Itacio estu akuzita je perturbo
de la Eklezio. La Vickonsulo Volvencio ordonis la
areston de la kontraŭpriscilianista episkopo kaj ĉi
tiu vidis sin devigita fuĝi al Civitas Treverorum
(Treviro), sub la protekto de la episkopo Britto.
19
En la jaro 383, la guberniestro de la romia provin-
co de Britania, la hispano Magno Clemente Maxi-
mo, pasis al Galujo (nuna Francio) komandante
armeon de 130.000 soldatoj en ribelo kontraŭ la
imperiestro Graciano, kiu estis poste kaptita kaj
murdita de la soldatoj de la ribelinto, kiu sin pro-
klamas imperiestro de la Okciendeta parto de la
Romia Imperio. Sed la imperiestro de la Orienta
parto, Teodosio, ankaŭ li hispano, rifuzas konsenti
la uzurpon kaj pretiĝis militi kontraŭ la uzurpinto.
En tiu tikla situacio la nova imperiestro Clemente
Maximo celas la apogon de la Katolika Eklezio,
kiu, siavice, bezonas la institucian apogon de la
imperio por alfronti la diversajn disidentajn mov-
adojn: arrianoj, novacianoj, nikolaitoj, ofitoj, ma-
nikeoj. Kaj laste ankaŭ la priscilianistoj.
Tiu alianco, reciproke pro-
fita inter la imperiestro kaj
la Eklezio, signis la postan
disvolviĝon de la afero. La
oficiala Eklezio alfrontiĝis
kontraŭ tre populara mov-
ado disvastigita tra la tuta
Iberia duoninsulo kaj gran-
da parto el la Galio, kaj la
imperiestro Maximo volis
pagi la apogon de la kle-
rikaro per oficiala kon-
damno de la priscilian-
ismo. Sed la aplikado de
sentenco kontraŭ iu herezo
inkludas la konfiskon, fare
de la ŝtato, de ĉiuj temploj
de la sekto, kio ne interesis
al la eklezia hierarkio nek
konvenis al la imperiestro.
Do, oni elpensis iun for-
mon de juĝprocezo kiu ce-
lis kondamni la priscilian-
istajn episkopojn pro ma-
leficium (sorĉo-praktika-
don). Tiutipa sentenco, pli
favora al la imperiestra mon-ŝranko, inkludis la
rekvizicio de la persona propraĵo de la kulpigitoj
ne tuŝante la eklezian havaĵon.
Do, oni kunvokis novan koncilion en Burdozo, al
kiu decidis ĉeesti Prisciliano kaj kelkaj liaj sekv-
antoj, kaj en ĝi oni kondamnis denove la prisci-
lianistan herezon, sed de tiu kunveno, fakte, oni
atingis nur la remeton de Itacio en sian episkopan
sidejon. Dum la disvolviĝo de tiu asembleo, iu
freneza popolaĉo ŝtonumis iun disĉiplinon de
Prisciliano. Ĉi tiu forlasis la sinodon kaj adresiĝis
al Treviro, en Germanio, sidejo de la kortego de
Maximo, por konvinki la imperiestron eldiri ver-
dikton liafavore. Sed en tiu urbo jam estis teksinta
Itacio de Ossonoba la reton kiu metos finon al lia
vivo.
En la jaro 385 Prisciliano alvenis al Treviro kie es-
tis akuzita, pere de Evodio, ministro de la imperi-
estro, de sorĉo-praktikado, magio, uzado de abort-
igoj, kabalista astrologio… Pere de torturado oni
atingis ke la propra Prisciliano konfesu kulpecon
pri ĉiuj akuzoj. Fine li estis senkapigita kaj saman
sorton trafis liajn sekvantojn: Felicisimo, Arme-
nio, Eucrocia, Lautroniano, Aurelio kaj Asarino.
Unuafoje iu laika aŭtoritato plenumis sentencojn
al morto diktitaj de eklezia tribunalo.
Ĝuste post la procezo de Treviro, la imperiestro
Maximo sendis du komisarojn al Hispanio por
elpurigi ĉiujn episkopajn sidejojn el ĉiu post-
restaĵo de priscilianismo,
komenciĝante procezo de
ekzekutado kaj deportado
de priscilianistoj kun tro-
igoj kiuj fine vekis la ri-
fuzon de kelkaj sektoroj de
la oficiala eklezio malkon-
tentaj pri la disvolviĝo de
la okazintaĵoj.
En la jaro 388 Maximo
estis venkita de Teodosio
kaj poste senkapigita. La
situacio renversiĝis tiama-
niere ke Itacio de Osso-
noba estis ekskomunikita
en la jaro 389 pro sia rekta
implikiĝo en la juĝ-proce-
zo kontraŭ Prisciliano.
Tiujare kelkaj disĉiploj de
Prisciliano vojaĝis al Tre-
viro por eltombigi la post-
restaĵojn de ilia majstro kaj
elporti ilin al Galegio. Fine
ili enterigis ilin en la prok-
simaĵoj de loko kiu post
multe da tempo ricevis la
nomon Kompostelo.
Post la ekzekuto de Prisciliano lia movado vigle
persistis dum almenaŭ du jarcentoj, ĉefe en Ga-
legio, kiel atestas la sinsekvaj koncilioj kunvokitaj
por pritrakti la temon. Ankoraŭ meze de la 5a
jarcento, kiam jam estis falinta la Romia Imperio
de Okcidento, Toribio, episkopo de Astorgo, de-
diĉiĝis konfiski priscilianistajn librojn, kiujn kon-
servadis la tiamaj sekvantoj de tiu movado.
La afero daŭris ankoraŭ dumtempe sed fine iom-
post-iom perdiĝis la priscilianista tradicio kaj la
memoro pri la identeco de la okupanto de lia
tombo.
Prisciliano, episkopo de Avilo
