30
Baldaŭ post la finiĝo de la 2a MondMilito komen-
ciĝis la reviviĝo de la esperantista Movado. En la
t. n. “socialista bloko” la situacio de la E-movado
estis malsama inter iuj landoj kaj aliaj. En Rusio,
kie tre estis disvastigita la Internacia Lingvo post
la revolucio de 1917, estis, dum la regado de Sta-
lin, ne oficiale malpermesata sed fakte persekutata
kadre de la reprezalioj kontraŭ trotckistoj kaj aliaj
internaciistoj. Post la milito la situacio restis simi-
le ĝis la morto de Stalin. Poste, Esperanto estis nek
persekutata nek favorata, do, en situacio simila al
ties de la kapitalistaj landoj.
En aliaj socialistaj landoj, kiel Romanio kaj Alba-
nio, Esperanto estis persekutata ĝis la falo de la re-
ĝimo en la 90aj jaroj. Male, en Hungario, Bulgario
kaj Polujo, Esperanto ĝuis ne nur la permeson sed
eĉ la ofialan apogon de la socialistaj reĝimoj. En
tiuj landoj la politikaj ŝanĝoj de la fino de la jar-
cento pli damaĝis ol favoris Esperanton.
En la kapitalista mondo la disvastigado de Esper-
anto ĝuis neniun oficialan apogon, sed ankaŭ ne
estis oficiala persekutado, kun iuj esceptoj, kiujn
ni pritraktos poste. Tamen Esperanto neniel re-
havis la situacion ekzistintan antaŭ la monda mili-
to. Revenante al la jaro 1945, oni devas rimarkigi
ke la renaskiĝo de Esperanto en Okcidento havis
esceptojn kiuj tre koncernas nin. Temas pri la ka-
zoj de Portugalio kaj Hispanio, kies faŝistoidaj re-
ĝimoj plurestis post la mondmilito, kaj en ili plu-
restis la malfacilaĵoj por la esperantista movado.
En la kazo konkreta de nia lando, en kio rilatas al
Esperanto, oni povas difini “silenta jardeko” la pe-
riodon post la jaro 1945. Verdire, ne estis tuta jar-
deko post tiu jaro; la esperantista silento estis nur
relativa post 1948, sed ni ne forgesu ke ĝi estis
jam ekde la jaro 1939, do, jes ja, estis jardeko de
esperantista silento en Hispanio.
Silento, sed ne kompleta ne-aktivado. Kvankam
multaj hispanaj esperantistoj mortis dum la civil-
milito, multaj aliaj troviĝis en malliberejoj kaj
multaj aliaj devis ekziliĝi fuĝante el la reprezalioj
de la venkintoj, tiuj, kiuj restis en la lando klopo-
dis rekonstrui la movadon eĉ en la tre malfavoraj
kondiĉoj tiam ekzistantaj. Komence ne povis ek-
zisti organizitaj E-grupoj kaj rondoj, sed la hispa-
naj E-aktivuloj praktikadis Esperanton pere de
korespondado kun fremdaj gesamideanoj. Estis
ankaŭ ebleco ricevi E-revuojn eldonitajn ekster-
lande. Tiuj, loĝantaj en sama urbo kunvenadis en
la loĝejo de iu el ili.
Ankaŭ ne estis ebleco organizi E-kursojn. Tio iom
post iom, nur tre malrapide pliboniĝis. Tiurilate la
afero estis malsame en iuj kaj aliaj lokoj, kaj mul-
taj kursoj organizitaj tiam estis sekretaj, ne laŭ-
leĝaj. Ŝajnas ke la unuaj E-kursoj realigitaj en His-
panio post la civilmilito okazis en la jaro 1946 en
la karceroj de Alikanto kaj Barcelono.
Fine de la jaro 1947 okazis la oficialigo de Hispa-
na Esperanto Federacio (HEF), kun sidejo en
Valencio. Sed la oficiala tolero estis nur relativa,
fakte persistis multaj malfacilaĵoj. En la jaro 1948
estis iu E-kurso en Zaragozo, kurso oficiale per-
mesita sed subkondiĉe ke ĝi estu ne anoncita, sen-
propagande; partoprenis en ĝi malmultaj lernantoj.
Pli sukcesa estis alia organizita la saman jaron en
Reus. En Valencio okazis tiam la unua prelego pri
Esperanto post la civilmilito. Notendas ke la tole-
ro, eĉ relativa, ne estis sama en ĉiuj lokoj en la
lando; la afero dependis de la provincaj guberni-
estroj. Eĉ kiam Esperanto ne estis oficiale mal-
permesata, tamen en iuj okazoj la aŭtoritatoj faris
ĉion eblan por malhelpi la normalan disvolviĝon
kaj progreson de la Esperanto-Movado. La Ana-
loj de la Esperanta Movado en Hispanujo ra-
kontas tiun kazon de kurso organizita en Zarago-
zo: kelkaj lernantoj de tiu kurso estis dumnokte, je
la dua aŭ tria horo, vizitataj de polico por demandi
al ili kial ili lernas Esperanton; tiuj lernantoj restis
timigitaj kaj ne plu revenis al la E-klasoj.
Temante ankaŭ pri tiuj jaroj, ĝis 1954, oni povas
enkalkuli ilin en la periodo de Esperanta silento: la
kursoj estis maloftaj, senpropagandaj. La revuo de
HEF estis redaktata plejparte en la hispana lingvo,
eĉ la titolo mem de la revuo “Boletin”, kiun ĝi
ankoraŭ nuntempe konservas, estas hispanlingva,
ne Esperanta, vorto.
La unua numero de Boletin estis ok-paĝa bulteno
eldonita en januaro de 1949 kun modesta prezent-
iĝo. Dum kelkaj jaroj tiu bulteno daŭre estis du-
lingva, kelkaj artikoloj en la hispana kaj aliaj en
Esperanto, kaj daŭre ankoraŭ estis ok-paĝa revuo
(poste 12-paĝa), sed ĝis la jaro 1957 ĝia eldonado
estis pli ofta kaj regula ol nun-tempe, 11 numerojn
ĉiujare.
L
L
a
a
s
s
i
i
l
l
e
e
n
n
t
t
a
a
j
j
a
a
r
r
d
d
e
e
k
k
o
o
31
En la sama jaro, 1949, okazis la fondiĝo de Kato-
lika Esperantista Hispana Asocio, en Zaragozo.
Estis necesa la permeso de la Ĉefepiskopo kaj de
la Provincestro.
Same kiel antaŭ la civil-milito, ankaŭ dum tiuj
jaroj, kiujn ni priskribas, la hispana esperantista
movado estis pli forta en la regionoj de Valencio
kaj Katalunio ol en la cetero el la lando. Menci-
inda kaj menciita estis ankaŭ la kazo de Zaragozo.
La movado estis relative forta en aliaj lokoj, kiel
Madrido, Bilbao… kaj tre malpli en la cetero el la
lando. En Asturio, kaj ĉefe en nia urbo Gijón,
kelkaj entuziasmuloj de nia esperantista ideo in-
tencis restarigi la movadon. Gvidis la aferon Al-
berto Menéndez, deveninta el la Astura Esper-
anta Asocio ekzistinta antaŭ la milito, kaj Alfredo
Villa Villa, kiu apartenis al kaj estris la E-grupon
ekzistintan en la sama epoko
en la Laborista Ateneo. Mal-
aperintaj tiuj asocioj ekde la
civil-milito, ili ne povis esti re-
organizitaj en tiuj post-militaj
jaroj, tamen, la supervivantaj
membroj de ambaŭ rondoj ka-
maradece kunlaboris en la re-
starigo de la esperantista afero
en nia urbo kaj nia regiono.
Krome ili, ĉefe Alfredo Villa,
kunlaboris ankaŭ kun Hispana
Esperanto Federacio kaj ties
presorgano Boletin.
En la jaro 1951, unuafoje post
la landa milito, okazis en His-
panio landa Kongreso de Espe-
ranto, la 12a. Tio estis tre valo-
ra kaj altsignifa por nia landa
E-movado ĉar signifis la ofi-
cialan permeson publike agadi
favore al Esperanto, la eblecon
veki multajn malnovajn hisp-
anajn esperantistojn kiuj ankoraŭ ne kuraĝis parto-
preni en la porEsperanta aktivado ĉar ili ne fidis je
la reganta reĝimo, kaj la fakto ke oficiala okazigo
de tutlanda kongreso rolus kiel pluvombrelo antaŭ
iuj provincaj aŭtoritatoj kiuj sin tenis, rilate al Es-
peranto, pli reakcie ol la centra registaro.
Tiu 12a Hispana Kongreso de Esperanto okazis en
Terrasa. Tiujare estis ankaŭ grava Esperanto-Eks-
pozicio en Madrido. En la jaro 1952 estis fonditaj
novaj rondoj de Esperanto kaj/aŭ refonditaj mal-
novaj E-asocioj kiuj estis malaperintaj dum kaj fi-
ne de la landa milito. La 13a Hispana Kongreso de
Esperanto okazis tiujare en Valencio. Kaj estis alia
grava Esperanto-Ekspozicio, ĉi-foje en Moiá (Ka-
talunio).
Dum la jaro 1953 daŭris la fondiĝo de Esperanto-
grupoj en Hispanio: Madrido, Bilbao... La esper-
antistoj de Gijón, kvankam tre aktivaj (ili estis pri-
konsiderante la eblecon organizi landan E-kongre-
son en nia urbo) ne sukcesis fondi oficialan orga-
nizon kvankam ili ne-oficiale laboradis sub la no-
mo: Gijón Grupo Esperantista kaj eĉ intencis
oficialigi ĝin, sed la afero ne prosperis. La unua
esperantista rondo kreita en Asturio post la milito
aperis en loko kie antaŭe ekzistis nenia esperan-
tista tradicio, konkrete en “El Entrego”. Tiu E-gru-
po estis kreita kaj gvidita de Alcibiades González
Meana. La nomo de la grupo estis La Verda Ko-
lombejo kaj publikigis, dum pluraj jaroj, kelkajn
numerojn de bulteno titolita HELECO.
En Bilbao okazis tiujare la 14a Hispana Kongreso
de Esperanto. Ankaŭ en 1953, Iu hispana esperant-
isto, Juan Régulo Pérez, dokto-
ro de la Universitato de La La-
guna (Kanaria Insulo Tenerifo)
estis elektita kiel membro de la
Akademio de Esperanto.
La 15a Hispana Kongreso de
Esperanto okazis en la jaro
1954 en Zaragozo, kaj estis en
ĝi la plej alta nombro da aliĝ-
intoj el la hispanaj post-militaj
kongresoj. Spite al la nedub-
ebla progresado de nia afero
oni povas diri ke, iamaniere,
daŭris en Hispanio la esper-
ant(ist)a silento. La lingvo pa-
rolata en tiuj hispanaj kongre-
soj de Esperanto estis la… his-
pana! La junaj esperantistoj of-
te plendadis pro tio, sed plej-
parto el la esperantistaro de nia
lando ne kuraĝis en tiuj jaroj
publike uzadi la Internacian
Lingvon.
Fine de la Kongreso en Zaragozo estis diskuto pri
la sekvontjara kongresurbo. La esperantistoj de
Gijón intencis proponi sian urbon sed, post zorga
pripenso, ili dubis ĉar verŝajne dumsomere la tieaj
hoteloj estas plenplenaj kaj S-ro Villa opiniis tre
malfacila gastigi la kongresanojn. Alia problemo
estis, ke en Gijón ekzistis malmultaj esperantistoj
kaj la laboro farota estus tro granda, ne subtenebla
de malmultenombra anaro. Tamen post interveno
de kelkaj samideanoj kiuj konsilis al la Gijónanoj
pri tiuj malhelpoj, fine, S-roj Villa kaj Menéndez,
kiel reprezentantoj de la Grupo de Gijón konsentis
organizi la 16an Hispanan Kongreson de Esper-
anto en sia urbo. La gekongresanoj aplaŭde apro-
bis tiun proponon.
Front-paĝo de iu numero de la bulteno HE-
LECO de la E-grupo La Verda Kolombejo.
