26
Por submeti la ribelulojn, kiuj, en diversaj zonoj
de la lando rifuzis agnoski kiel reĝon de Hispanio
la fraton de Napoleono, ĉi lasta planis militistajn
operaciojn kies strategio estis kapti kaj la provin-
cajn ĉefurbojn pere de armeaj kolonoj kaj kontroli
ekde tiuj punktoj la koncernan teritorion.
Oni povas diri ke tiu plano bone rezultis al li en
kelkaj lokoj en la centro kaj la nordo de la lando:
Valladolido, Kantabrio… la francaj trupoj ankaŭ
venkis, en Valdekuevo (Medino de Rioseko) iun
relative potencan armeon, tien alveninta ekde Ga-
legio. Tiu estis la unua vera batalo de tiu ĉi milito.
Tamen la menciita strategio fiaskis en aliaj lokoj,
ekzemple, la urbo Zaragozo rezistis, kaj tiam ko-
menciĝis la unua el la du grandaj sieĝoj, kiujn tiu
regiona ĉefurbo suferis dum tiu ĉi milito. Pli mal-
bone rezultis al la francaj trupoj en la kataluna te-
ritorio; la tiea kolono de la napoleona armeo estis
sub konstanta atakado fare de kombinitaj patroloj
de gerilanoj kaj soldatoj, kaj fine estis tranĉita ĝi-
an ariergarda vojo de komunikado kun Francio.
Napoleono devis sendi tien novan kolonon je
8.000 soldatoj. Dume alia kolono je 9.000 soldatoj
sukcesis alveni ĝis la urbo Valencio kaj atakis du-
foje ties fortikaĵojn. Sed la atankantojn suferis
hom-perdon kaj damaĝon kaj devis retreti sen
atingi la celon.
Sed la plej granda bato, de militista, strategia, po-
litika kaj psikologia vidpunkto, kiun ricevis la
franca armeo en tiu ĉi etapo de la milito, kaj eble
en la tuta milito, okazis en la sudo de la lando. Ĝi
estis la tiel nomita Batalo de Bajleno.
La kolono je 20.000 soldatoj kiu marŝadis suden,
komandita de Marŝalo Diponto (Dupont) celis al-
veni ĝis Kadizo por liberigi la francan eskadron,
kiu troviĝis enfermita en la tiea golfeto. Napoleo-
no bezonis tiun floton por alfronti la anglojn per-
ŝipe. Sen tiuj ŝipoj li ne povus subteni siajn arm-
eojn, kiuj okupadis la ŝlosil-lokojn de Portugalio.
La Konsilioj de la sudo de Hispanio rekrutis, orga-
nizis kaj ekipis armeon, kies komandon oni asig-
nis al la generalo Kastanjo. Marŝalo Diponto en-
treprenis la enmarŝadon en la Andaluzian regio-
non kontraŭ ĉiuj reguloj de la militista scienco. Li
iompostiome malproksimiĝis el siaj bazoj ne po-
sedante rimedojn por subteni la komunikadon nek
por defendi sian ariergardon. Li devis mendi hel-
po-trupojn al la generalo Savarjo, kiu anstataŭis
Maraton kiel ĝenerala reprezentanto de la imperi-
estro en Hispanio. Post venki kelkajn malfacil-
aĵojn, la armeo de Diponto alvenis al Kordovo la
7an de junio. Tie la francaj trupoj dediĉiĝis al sen-
brida rabado dum preskaŭ dek tagoj. La frukto de
la rabado tiome estis granda ke estis necese al ili,
por ĝin transporti, aldoni al la konvojo pliajn 500
ĉarojn, kiujn ili ŝarĝis per ĉiuspecaj trezoroj kaj
utilaĵoj. Disvastiĝinte tra tuta Andaluzio la scio pri
tio, pliiĝis la malamo kontraŭ la invadintoj.
B
B
B
a
a
a
t
t
t
a
a
a
l
l
l
o
o
o
d
d
d
e
e
e
B
B
B
a
a
a
j
j
j
l
l
l
e
e
e
n
n
n
o
o
o
27
Konstatinte tion, la generalo Kastanjo organizis
siajn fortojn por operi kontraŭ la armeo de
Diponto, kiu restis neaktiva dum preskaŭ tuta
monato en la ĉirkaŭaĵoj de Anduĥaro.
Marato, antaŭ sia foriro el Madrido, la 4an de ju-
nio, estis dirinta al Diponto: La unua kanon-pafo
kiun vi faros sur tiuj mizeruloj devas redoni
trankvilecon al tuta Andaluzio, kaj mi preskaŭ
dirus al tuta Hispanio.
Lia eraro estis kompleta, ĉar tiuj kanon-pafoj re-
zultis esti milit-signalo kiu ekmovigis la preskaŭ
solajn laŭregulajn unuojn de la armeo de la Antik-
va Reĝimo kiuj ankoraŭ konservadis spiriton, or-
ganizon kaj gvidantaron. Al tiuj regimentoj aldon-
iĝis 2.000 volontuloj, kaj kromaj 12.000 estis rifu-
zitaj ĉar mankis al ili prepariĝo. En Granado form-
iĝis alia armeo-korpuso je 10.000 soldatoj de la
provinco kaj Ma-
lago komanditaj
de la sviso Redin-
go, kiu reunuiĝis
kun Kastanjo. Do,
ĉi-tiu generalo ko-
mandis 33.000 sol-
datojn, 2.000 el ili
estis de kavalerio.
Diponto, kun la al-
iĝo de la divizio de
la generalo Vedelo
kaj la helpo-trupoj
de la regimento de
dragonoj pasis tra
La-Karolino kaj instalis sian ĉef-stabejon en Baj-
leno. El tie eliris iu kolono por disrabi Ĥaenon
(Jaén) same ol ili estis farinte en Kordovo.
Kastanjo, siaflanke, distribuis sian armeon en kvar
diviziojn komanditajn de la generaloj grafo de
Kompinjo (Compigny), Redingo, Joneso kaj La-
Penjo (La Peña). Sia batal-plano estis preparita
kun la generalo Moreno kaj ŝajnas ke ĝi estis mul-
te pli trafa, laŭ la militistaj fakuloj, ol ties de Di-
ponto, kiu estis dividinta siajn 20.000 soldatojn en
tri grupojn, en Anduĥaro, Bajleno kaj La-Karoli-
no, disperso de efektivaj fortoj kiu rezultis fatala
en la batalo.
La strategio aplikita estis tranĉi ĉiun ligon inter la
fortoj de Diponto kaj tiuj de Vedelo, peli ĉi-tiun al
la nordo kaj ataki ambaŭflanke de la korpuso en
Anduĥaro.
La 13a de julio komenciĝis la operacio. Tiam estis
ega varmo en tiu regiono de Andaluzio. La his-
panaj trupoj okupis la vilaĝojn Mengibaro kaj
Villanovo, dum Vedelo retiriĝis por reunuiĝi kun
Diponto.
Ekde la komenciĝo de la batalo prenis la iniciati-
von la hispana armeo. Ŝajnas ke la avantaĝo de la
pozicioj de la hispanaj trupoj, laŭ la plano el-
laborita de Moreno, estis decida por atingi la finan
venkon. Diponto frakasiĝis tra sinsekvaj alsaltoj
kontraŭ la linioj de la armeo de Kastanjo.
Iomete post la tagmezo de la 19a de julio, la fran-
ca marŝalo mendis milit-paŭzon, preta al la eva-
kuo el Andaluzio. Komence Redingo sin oponis al
la akordo. Fine Kastanjo akceptis kondiĉe ke la
venkita armeo revenu al Francio marvoje kaj ne
plu revenu por batali en Hispanio. Poste estis sub-
skribita en Bajleno la totala kapitulaco: tuta
armeo-korpo kapitulacis kun armiloj kaj ekipaĵo,
pli ol 17.000 soldatoj, iu eksterordinara novaĵo en
la Eŭropo de Napoleono. Menciinde estas tio ke
en tiu batalo distingiĝis Josefo-San-Martino, la
estonta liberiganto
de Argentino, Ĉi-
lio kaj Peruo, kiu
tiam estis jam iu
veterana oficiro de
la hispana armeo.
Hontinde, la Kon-
silio de Andaluzio
ne plenumis la
kondiĉojn de la ka-
pitulaco de Bajle-
no. La francaj mi-
litkaptitoj ne reve-
nis al sia lando; ili
estis senditaj al la
insulo Kabrero, kaj restis tie en tre penigaj
kondiĉoj ĝis la fino de la milito, sed preskaŭ du-
ono el ili mortis tie.
Sekve de la rezulto de tiu batalo la francaj trupoj
en Hispanio devis retiriĝi malantaŭ la linio de la
rivero Ebro kaj decidis la kapitulacon de Junoto
en Cintro (Portugalio) la 30a de aŭgusto kiam res-
tis izolita la franca armeo operacianta ĉe Lisbono.
Sed tiu venko havis ankaŭ malbonan rezulton por
la hispanoj ĉar igis ilin pensi ke la hispanaj trupoj
kapablis konkuri kun la franca armearo de Napo-
leono en la batalkampo. Baldaŭ la propra imperi-
estro montrus kiom senbaza estis tiu revo.
Ĉiukaze la psikologiaj sekvoj estis gravaj. La ven-
ko stimulis en la hispanoj la spiriton kaj la volon
je rezisto, kaj en tuta Eŭropo, ĝis tiam senkuraĝ-
igita pro la nevenkeblo de Napoleono, renaskiĝis
la batalanimo. Baldaŭ komenciĝis en Aŭstrio nova
preparado por rekomenci la militon kontraŭ la
franca Imperiestro. La angloj komprenis la intere-
son helpi la hispanojn kiel vojo por alveni al la
definitiva venko sur Napoleono.
