Per la subskribo de la t.n. “Paco de Basileo”, la 22

de julio de la jaro 1795, Hispanio kaj la Franca

Respubliko metis finon al la milito kiu, ekde la

jaro 1793 alfrontigis unu kontraŭ la alian. Estis

tiam, kiam la reĝa familio de Hispanio aljuĝis al

Godojo la titolon de “Princo de la Paco”. La re-

zulto de la milito estis speciale multekosta por

Hispanio; ĉi tiu lando atingis neniun el siaj celoj.

La revolucia reĝimo plifirmiĝis, la francaj gereĝoj

estis senkapigitaj, la hispana loĝantaro restis

dividita inter la partianoj kaj la kontraŭuloj de la

novaj ideoj… kaj plej grave el ĉio ĉi: la nova ali-

anco kun la revolucia Francio igis ke la antaŭa ali-

ancano, Britio, fariĝis de tiam malamiko de His-

panio kaj dediĉiĝis al la damaĝado de ĉi ties inte-

resoj en Eŭropo kaj Ameriko.

Poste evoluis la situacio en Francio. La revolucia

reĝimo alprenis pli moderan teniĝon; estis la etapo

nomita “Direktorio”. Ene de ĝi pli kaj pli disting-

iĝis la figuro kaj la militaj sukcesoj de la korsika

oficiro –poste generalo– Napoleono Bonaparto. Li

fariĝis famkonata je internacia skalo pro siaj ven-

kaj kampanjoj en Italio kaj Egiptujo. Sed sia po-

litika kariero tiel estis brila kiel la militista. Li es-

tis nomumita Unua Konsulo de la Respubliko,

poste Konstanta Konsulo kaj fine Imperiestro (ja-

ro 1804). Plej grandan famon donis al li siaj ven-

koj sur la armeoj germanaj, aŭstriaj, rusaj…

Ĉar dum tiu tempo la hispana regno daŭre estis en

alianco kun Francio, la militoj kiujn deklaris al tiu

lando la sinsekvaj koalicioj kiuj formiĝis kontraŭ

ĝi subgvide, ĉefe, de Britio, domaĝe efikis ankaŭ

kontraŭ Hispanio, ĉefe en la tereno kie Anglio es-

tis pli forta, t.e. en la maroj. Tiuj domaĝoj igis ke

pli kaj pli kreskadis la popolan malamon al la va-

lido Godojo, responsulo de la hispana politiko.

Estante Unua Konsulo, Napoleono volis disponi je

la ŝip-eskadro de Hispanio por batali kontraŭ la

angloj. En la sferoj de la hispana mar-armeo estis

ia rezisto kontraŭ tiu plano. Sekve de tio Napoleo-

no trudis al la kortego de Madrido la elpostenigon

de kelkaj militistoj kaj politikistoj kontraŭaj al la

kunlaborado kun Francio. Godojo mem suferis

dum iom da tempo la persekutadon kaj la premon

de Parizo kiu igis ke la hispanaj gereĝoj apartigu

lin dum kelkaj monatoj el la povo, sed fine li suk-

cesis resti en la favoro de la reĝino kaj konservi

sian influon en la politiko de la lando.

Sed li lernis la lecionon kaj cedis al la petoj de

Napoleono: la 13an de februaro de 1801 li subs-

kribis, en Aranĥuezo, iun akordon kun la franca

ambasadoro –Luciano, frato de Napoleono– per

kiu Hispanio metis sian mar-armeon serve de

Francio. Samtempe, la hispana registaro donis si-

an apogon al Napoleono en la premo sur Portu-

galio por ke tiu ĉi lando fermu siajn havenojn al la

britaj ŝipoj.

Ĉiam serve de Francio, kie la stelo de Napoleono

leviĝis pli kaj pli, la Hispanio regata de Godojo

deklaris militon al Portugalio kiam ĉi tiu lando ri-

fuzis obei la ordonon de Bonaparto pri la mara

sieĝo al Anglio. En tiu ĉi milito batalis kune fran-

coj kaj hispanoj kontraŭ Portugalio, kaj ĉi-foje, jes

ja, la propra Princo de la Paco komandis la hispa-

nan armeon. La kampanjo estis rapida kaj sukcesa

ĉar la floto de Britio ne povis helpi sian alianc-

anon. Portugalio kapitulaciis kaj devis submetiĝi

al la ordonoj de Napoleono kaj krome pagi al ĉi

tiu altan mon-kompenson. Godojo eltiris el tiu

kampanjo nur unu branĉon da oranĝ-arbo, kiun li

tuj sendis kiel donaco al la reĝino Maria Ludovi-

kino de Parmo. Tial tiu milita ekspedicio estis

nomata “la milito de la oranĝoj”.

La malprestiĝo de Godojo senĉese kreskadis en la

lando, kaj tiu ministro pli kaj pli dronis kaj en-

kotiĝis en tiu alianco kun la franca princo, el kiu li

ne kapablis sin liberi. Li prave timis invadon de la

francaj armeoj dislokitaj laŭlonge de la limo inter

ambaŭ landoj. La 4an de januaro de 1805, estante

Napoleono jam imperiestro, oni subskribis en Pa-

rizo novan interakordon franca-hispanan por meti

la hispanan eskadron subordone de la franca admi-

ralo kun la celo invadi la britan insularon.

Laŭ ordono de Napoleono, la franca floto eliris el

la haveno de Tolono subgvide de Villeneŭvo por

kuniĝi kun la hispana eskadro subgvide de Gravi-

no. La angla admiralo Nelsono, komandante la

britan ŝiparon, traserĉis la Atlantikon celante mal-

helpi la kuniĝon de ambaŭ aliancitaj eskadroj.

Fine li trovis tiujn flotojn antaŭ la kabo Trafal-

garo, proksime al la marbordo de Kadizo.

La admiralo Villeneŭvo klopodis apartigi la an-

glan mararmeon. Post diversaj manovroj, li rifuĝis

en la haveno de Kadizo apogite de la hispanaj ŝi-

poj. Kontraŭ la konsilo de la hispanaj maristoj, la

ŝiparo franca-hispana forlasis la havenon la 19an

de oktobro, kaj trovis la floton de Nelsono fru-

matene de la 21a. La batalo komenciĝis tagmeze.

Unu horon kaj duono poste mortis la angla admi-

ralo Nelsono. Kelkaj francaj ŝipoj fuĝis el la

batalo kontraŭante la ordonojn de Villeneŭvo. La

angla floto, formante du paralelajn kolonojn, ata-

kis perpendikulare la linion de la ŝiparo de Ville-

neŭvo; tio permesis al la angloj tranĉi la mal-

amikan fronton kaj ĉirkaŭigi kelkajn el ties plej

grandaj ŝipoj pere de kelkaj ŝipoj propraj. La sper-

taj maristoj de la angla floto ankaŭ sciis profiti

siafavore la tiam blovantajn ventojn.

Dum la sekvintaj du horoj plejparto el la ĉefaj ŝi-

poj de la franca-hispana floto estis kapitulaciintaj

kaj jam ne plu uzis siajn kanonojn, kaj estis jam

mortintaj la hispana admiralo Gravino kaj kelkaj

gravaj hispanaj maristoj kiel Galiano kaj Ĉurruko.

Je la sesa horo kaj duono la batalo estis finiĝinta

restante la franca-hispana eskadro ĉiusence ruin-

igita. Iuj ŝipoj estis detruitaj dum la batalo, aliaj

restis kaptitaj de la angloj. Pro ŝtormo okazinta en

la sekva nokto dronis aliaj ŝipoj kun la vunditoj

kiujn ili portis. Nur malmultaj sukcesis reveni al la

malbordo de la golfo de Kadizo.

Francio perdis 12 el siaj 18 ŝipoj, kun 3300 mort-

intoj, pli ol 1200 vunditoj kaj 500 kaptitoj. Anglio

havis 450 mortintojn, inter ili la admiralo Nelsono

krom 15 gravaj ĉefmaristoj, kaj 1200 vunditojn.

Hispanio perdis 10 el siaj 15 ŝipoj, kun 1025

mortintoj, 2500 vunditoj kaj 2500 kaptitoj. Ville-

neŭvo mortigis sin unu jaron poste.