Verkis: Arcadi Oliveres

Profesoro pri Ekonomio en la Aŭtonoma Universitato de Barcelono

Ĉiu milito okazigas viktimojn. Ĉiu milito postla-

sas plenruinan fonon por ĉiu ajn lando. Neniu

deziras malkaŝe la militon, sed dum la lastaj ja-

roj, pli ol tridek landoj estis en militoj –iuj ne

deklaritaj kaj aliaj subtenataj de antaŭ kelkaj

jaroj- kaj la elspezo dediĉita al armiloj atingis

kvanton je proksimume biliono da dolaroj ĉiu-

jare. Ĉiu milito havas sian kuntekston kaj, kvan-

kam iufoje la kaŭzo de la konflikto rilatas al la

teritorio aŭ al la politiko, la historio instruas nin

pri tio ke plejparto el la militoj enkaŝas ekono-

miajn interesojn.

Travidante la lastajn konfliktojn oni povas kons-

tati ke la nafto estas potenca milito-naska fakto-

ro, ĉar la kontrolo de iu el la plej uzataj energioj

provizas hegemonian povon al tiu, kiu fariĝas

ĝia mastro.

La milito kontraŭ Afganio estis pravigita per la

okazaĵoj de la 11a de septembro de la jaro 2001

en Novjorko -kun la atako al la ĝemelaj turoj-

celante puni la talibanojn, pretendante liberigi

landon submetitan al reĝimo kiu devigas la vir-

inojn survesti

burkon

kaj kiu permesadis tre

intensan trafikadon je heroino. Kelkjare post la

konflikto, la situacio de la virinoj apenaŭ pli-

boniĝis kaj la heroino-trafikado tre multe pli-

grandiĝis, sed aperis iu novaĵo: oni konstruis

naftodukton por enkonduki la novajn nafto-

ĉerpitaĵojn de la Kaspia maro, tra la Hinda

Oceano, al Usono. Oni mendis ĝian konstruadon

al la usona entrepreno

Halliburton

, kiu estis

gvidita de Dick Cheney, usona Vicprezidento.

Simila antaŭaĵo estis jam en la unua milito kon-

traŭ Sadam, kiam, pretendante restarigi la suve-

renecon de Kuvajtio, Usono invadis Irakon.

Se ni analizas la multan militojn en Afriko, evi-

dentiĝas ke multaj el ili estas tre interligitaj kun

la posta komenciĝo de eltirado de naturaj rime-

doj. Ekzemploj kiel tiuj de Kongo aŭ Angolo,

kie la inter-tribaj militoj koincidas kun la alveno

de multnaciaj entreprenoj kiuj instaliĝas en tiuj

landoj por la komenco de la operacioj, pravigas

ĉies suspektadon.

Kiuj ajn estu la realaj kialoj kaŝitaj malantaŭ ĉiu

ajn milita konflikto, la militoj ekzistas kaj la in-

terfrontiĝoj ripetiĝas. Kaj por ke la militoj eblu

estas necese krei kompletan armil-konstruan in-

dustrion. Iu milito tiom estas perversa pro la ago

mem kiu ĝin konstituas kiom pro la tuta antaŭa

prepariĝo necesa por tio. Se estas iu meĥanismo

kiu igas ke mono, personoj, esplorado kaj trans-

porto estu metitaj serve de la milito, oni povas

diri ke la militoj estas antaŭ-kalkulitaj kaj pre-

paritaj. Se ne ekzistus la armeoj, malfacile povus

okazi militoj kaj eble pli oftus la dialogado. Es-

tas tuta meĥanismo kiu igas ke, en la momento

kiam estiĝas fajrero, granda maŝinaro de rimedoj

ekfunkcias. La militoj ekzistas kaj pludaŭras

dank´al iu ampleksa entrepreno nomata “plan-

ado”, konstituita de kvin elementoj: la budĝeta

konto destinita al la armilaro, la ekzistado de ar-

meoj, la scienca esplorado kun militistaj celoj, la

armilar-industrio kaj la armilar-komercado.

La militista elspezado ekzistas tial ke ĉiujare, ki-

am la diversaj parlamentoj el la mondo aprobas

tion nomata ŝtataj budĝetoj, estas iu mon-konto

kiun oni asignas al iu konkreta ministrejo, la Mi-

nistrejo pri Defendo, kiu estas konsiderata same

ol ĉiu ajn alia ŝtata fako. Se oni demandus al iu

parlamentan(in)o ĉu li/ŝi konsentas pagi iun mi-

liton, sendube la respondo estus ke la militoj de-

vus ne ekzisti; sed se al la sama parlamentan

(in)o oni demandus kial li/ŝi aprobas budĝeton

en kiu estas konto dediĉita al la Ministrejo pri

Defendo, eble la respondo estus ke la aprobo es-

tas pro tio ke, unue, tiel estis ordonita de sia par-

tio, kaj due, ĉar temas pri mono kiu devas pagi

ensemblon da elspezoj kiuj rilatas al iu industrio

kaj iuj rimedoj destinitaj teni la lando preparita

antaŭ eblaj minacoj.

Sed oni devas prikonsideri iun fakton. Kaj estas

tio ke, dum kvardek jaroj, tiu minaco, por Hispa-

nio, por Eŭropo aŭ por Usono havis konkretan

nomon kiu estis Sovetunio. En la jaro 1991, kun

la malapero de la socialismaj respublikoj, la mi-

naco malaperas sed kurioze ne okazas same al la

militistaj budĝetoj destinitaj al la defendo kon-

traŭ tiu ebla invadanto. Se la mono estas destin-

ata al iu malamiko kaj la malamiko malaperas,

estus logike vidi ke la sekvan jaron la budĝeta

konto malaperas aŭ estas draste malgrandigita.

Sed neniu lando el la NATO reduktis sian bud-

ĝeton. La tutmonda militista elspezado rimark-

eble malgrandiĝis, sed okazis tio ĝuste tial ke fa-

ris tiun reduktadon la OrientEŭropaj landoj, pro

la malapero de la Varsovia Kontrakto.

Se la argumento de la minaco ne estas verŝajna,

estas pro tio ke la plutenado de la militistaj el-

spezoj havas aliajn kialojn. La unua, la inercio

mem: tio estas, kiam iu ministro pri defendo pri-

supozas, kalkulas, kiun budĝeton li bezonas por

la sekva jaro, eble li ne pensas pri la ekzistantaj

malamikoj aŭ kiuj armilar-modeloj li bezonas

por la defendado kontraŭ tiuj pri-supozataj mal-

amikoj; plej eble li dediĉiĝus al la konsultado de

la budĝeto de la antaŭa jaro, taksado de la

inflacio de la kuranta jaro kaj kalkuli kioma de-

vas esti la fina konto por la sekva jaro cele ne

perdi aĉet-kapablon. Alia elemento estas la tek-

nologia renoviĝo. Okazas ke la fabrikoj de arm-

ilaro, samkiel tiuj de aŭtomobiloj aŭ de vestaĵoj,

ĉiujare organizas eksponojn de siaj produktaĵoj

en kiuj ili elmontras ĉiujn novaĵojn pri misiloj,

tankoj aŭ aviadiloj –la plej gravaj el ili okazas

en Usono, Anglujo, Francio kaj Singapuro- kaj

kie la diversaj ministroj pri defendo aŭ stabestroj

aŭ altrangaj generaloj ĉeestas por serĉi kaj aĉeti,

kvazaŭ temus pri bazaro, celante la plibonigon

de la arsenalo kiun ili povas posedi.

Alia elemento estas la enorma influo kiun, ene

de la registaroj, havas la perantoj de la armilar-

industrioj. La iama usona prezidento, Eisenho-

wer, difinis la lobion (prem-grupo) de la arm-

ilar-industriistoj sur la registaroj kiel “militista

industria komplekso”, konceptante ĝin kiel iu

reto de interesoj en kiu partoprenas fabrikistoj,

armilar-komercistoj, universiotataj esploristoj,

perantoj de Ministrejo pri Defendo aŭ ĵurnal-

istoj, kiuj konstituas iun gravan premilon. Oni

konstatis ke trideko da usonaj parlamentanoj

asignitaj al la komisionoj pri defendo de la Par-

lamentejo kaj la Senato havas duoblan salajron:

tiu kiu koncernas al ili kiel parlamentanoj kaj tiu

kiun ili ricevas kaŝece de iu el la ĉefaj usonaj

armilar-industrioj. Fakte, se oni serĉas la no-

mojn de la altaj gvidantoj de la usonaj armilar-

industrioj, ofte ili koincidas kun antikvaj stab-

estroj aŭ antikvaj sekretarioj de defendo.

La nivelo de la tutmonda militista elspezo estas

terura: en la jaro 2003, la elspezo atingis la

kvanton de biliono da dolaroj, ioma sumo du-

dekobla ol tiu necesa por elradikigi la malsaton

el la mondo. En la hispana ŝtato, la militista el-

spezo de tiu jaro estis 43 milionoj da eŭroj ĉiu-

tage. Iu kvanto kiu ŝajnas sufiĉe ampleksa por

prikonsideri kiel insulto la argumentojn de la

Ministrejo pri Defendo kiam, kraŝis aviadilo

transportanta 52 soldatojn, konsideris ke la kaŭ-

zoj de tio estis la manko de budĝeto por aĉeti pli

kvalitajn aviadilojn.

Fakte, oni kamuflas duonon el tiuj elspezoj en

aliaj ministrejoj, ago kiu eĉ estis denuncita de la

NATO, kiu ne povas kontroli la ĝeneralan el-

spezon sen la realaj konto-registroj de ĉiu lando.

Kaj okazas ke la hispana ŝtato partoprenas en la

konstruado de iu eŭropa batal-aviadilo kune kun

aliaj landoj por la kreado de iu eŭro-armeo, pro-

jekto kun elspezoj kiujn oni ne konto-registras

en la sekcio pri Defendo sed en tiuj pri Industrio

kaj Teknologio.

Alia elemento kiu helpas prepari la militon estas

la soldatoj, la ekzistado de armeoj. La UNO kal-

kulas ke estas 26 milionoj da militistoj el diver-

saj rangoj en la mondo. En tiu statistiko ne estas

enkalkulitaj la kvazaŭ-militistoj, nek la polic-

istoj, nur la profesiaj militistoj. Grandparto el la

argumentoj kiuj pravigas la konstantan ekzist-

adon de la armeoj ne nur temas pri la ebla defen-

do antaŭ malamiko, sed pri gravaj hom-favoraj

“taskoj”.

Iu dosiero de la UNO asertis ke por tiuj hom-

favoraj “funkcioj” estus necesaj nur inter

400.000 kaj 500.000 soldatoj. Armeo, kiu, ali-

flanke, oni konsideris devus esti komandita de la

UNO mem por eviti ke ĉiu nacia armeo agadu

senkunordige kaj laŭ siaj interesoj. Tial do, la

armeoj estas troampleksaj kaj la eksceso efikas

nur por generi eblecojn je atako kaj minaco

kiam ili eĉ ne ekzistas.

Kiam la hispana armeo estis varbita laŭ kon-

tingento, ĝi konsistis el 250.000 personoj. Kun

la profesiigo la kvanto estis fiksita en 170.000

(ne atingita per la volontularo). Se ni demandas

al iu responsulo de la Ministrejo pri defendo pri

la neceso disponi je armeo, la respondo kutime

estas: por plenumi hom-favorajn taskojn. Se la

afero vere estus tiele, oni devas scii ke dum la

lastaj dek jaroj, la armeo sendis al la konflikto-

zonoj entute 20.000 personojn por tiuj taskoj. Se

tiaj estas la realaj necesoj kiuj pravigas la ekzis-

tadon de la hispana armeo, kio okazas kun la

ceteraj 150.000 militistoj? En Hispanio estas

50.000 oficiroj profesiaj, supozeble kun deziro

praktiki sian profesion. Por praktiki la profesion

ili bezonas soldatojn kiujn ili devus gvidi kaj

teni sub sia hierarkio. Iu oficiro ne konsideras

sin oficiro se li ne havas almenaŭ du soldatojn

kiuj obeus lin, kaj tio postulas la ekzistadon de

pliaj 100.000 personoj en la armeo. Tiel ni havas

jam la ceterajn 150.000 personojn.

Sed se oni analizas la famajn “hom-favorajn tas-

kojn”, oni konstatas ankaŭ ke la intervenoj de la

hispana armeo plej ĝuste estis katastrofaj. Dum

la konflikto de Kosovo, la hispanaj militistoj

entreprenis la taskon konstrui Kampadejon de

rifuĝintoj en la duaranga albana urbo, Durreso,

kampanjo kiu estis efektivigita kun granda pro-

paganda aktivado por reliefigi la solidarecan la-

boron kiun estis plenumante la armeo per tiu

konstruado. La kampadejo kiun konstruis la his-

pana armeo riceveblis 5.000 personojn kaj kostis

7.000 milionojn da pesetoj. Proksime de tiu

loko, la organizaĵo

Cáritas

muntis kampadejon

de rifuĝintoj por 2.000 personoj, sed laŭ kosto

proporcie multe pli malalta: 200 milionoj da

pesetoj. Tio signifas ke 500 milionoj estus su-

fiĉaj por la hispana armeo. Poste oni eksciis ke

la soldatoj kiuj estis konstruintaj la kampadejon

de rifuĝintoj de Albanio ricevis 700.000 pese-

tojn ĉiumonate –kaj la oficiroj pli ol unu mi-

lionon- pro ilia agado en “danĝera situacio”.

Evidentiĝas ke se la elspezoj de tiu hipoteza

helpo pli estas dediĉataj al la salajroj ol al la hel-

po mem, ni povas demandi al ni ĉu reale ni po-

vas paroli pri “helpo” kaj ne estus prefere ke tiuj

taskoj estu plenumataj de specialigitaj hom-

favoraj organizajoĵ.

La afero de la militista esplorado meritas spe-

cialan atenton, ĉar ĝi estas pli bone akceptata ol

ĝi meritas, tial ke la kialoj kiujn oni diras pri la

konveneco de tiutipa esplorado pli estas ŝajnaj ol

realaj. Ĉirkaŭ la militista scienc-esplorado estas

mito kiun oni devas refuti sed kiu tre estas en-

radikigita, kaj estas tiu kiu diras ke la scienc-

esplorado pri militistaj temoj estas aplikebla en

la civila vivo kaj ke, kvankam ĝi ne estus uti-

ligata por militistaj celoj, ĉiam estas favora por

la ĝenerala scienca progreso. Celante pravigi ti-

un transigon de la kono, oni prezentas al ni iujn

ekzemplojn: la laser-radio aŭ la transistoro estas

du el la militistaj eltrovoj aplikataj al la civila

vivo. La kazo de la Interreto estas iomete mal-

simila: ĝi estas iu civila eltrovo, disvolvigita de

militistoj kaj poste denove aplikita al la civila

vivo. Kaj la germana aviado dum la Dua Mond-

Milito atingis iujn progresojn en la perfektigado

de la flugado kiuj poste estis aplikitaj en la civila

aviado.

Sed la afero estas tio ke, proporcie, la kono-

transigo por la civila vivo pli ĝuste estas ridinda

se oni prikonsideras la tutan militistan esplor-

adon kiun oni efektivigas. Tial, la alporto kiun

povas fari la militista esplorado al la scienca

progreso tiom estas malgranda ke preferindas

dediĉi pli da mono rekte al la civila esplorado

sen-necese pasi tra la militista filtro.

Estas historiaj ekzemploj kiuj pruvas tion. Fin-

iĝinte la Dua MondMilito, iuj el la venkitaj lan-

doj, kiel Germanio kaj Japanio, estis kondamn-

itaj, fare de la aliancanoj, ne dediĉi pli ol 1 pro-

cento de ilia NIP (Neta Industria Produktado) al

militistaj elspezoj, kiel kontrol-rimedo por lim-

igi ilian milit-kapablon. La trudita limo por la

milit-ista elspezo igis ke la klopodoj estis al-

direktitaj al aliaj terenoj kaj, en la tereno de la

scienc-esplorado, kompreneble, oni dediĉis ilin

al la civila sfero. Kun la pasado de la jaroj, Ger-

manio kaj Japanio disvolvigis du el la plej kon-

kur-kapablaj industrioj en la mondo.

Aliflanke la militista esplorado alvenis al re-

zultoj tre perversaj kaj dediĉis parton el la mono

al la renovigado de nemortigaj armiloj, kiuj es-

tas tiuj kiuj, anstataŭ okazigi grandan kvanton

da mortintoj, okazigas grandan nombron da

vunditoj, ĉar oni pli domaĝas la malamikon ki-

am vundas lin ol kiam mortigas lin, kaj devigas

lin atenti pri parto el la loĝantaro bezonanta kon-

stantan flegadon. Tiutipaj armiloj estis tre pri-

esplorataj fare de la usona armeo, kiu eĉ el-

laboris artefaktoj kapablaj pafi laser-radiojn por

okazigi kronikan blindecon aŭ bombojn de bruo

por okazigi surdecon.

En la hispana kazo, la oficialaj statistikoj diras

ke 35 procento el la publika mono dediĉita al la

esplorado estas destinata al la militista esplor-

ado. Tio signifas 220.000 milionoj da pesetoj

ĉiujare. Tiu mono dividiĝas laŭ du procentoj: 20

procento kaj 80 procento. La unua koncernas al

la parto de diversaj esploroj, por plibonigi par-

ton de la arsenalo, de la veturiloj, de la eksplod-

igiloj, ktp. La alia procento, la 80 procento estas

dediĉata al unusola projekto kiun oni disvolv-

igas jam de antaŭ kelkaj jaroj kaj estas la tiel

nomata

Eurofighter

, la eŭropa batal-aviadilo.

Tiu ĉi aviadilo estas konstruata kunlabore kun

Germanio, Italio kaj GrandBritio, kvankam ko-

mence Germanio rifuzis partopreni en ĝi –ĉar

konsideris ĝin tro multekosta projekto, malmulte

evoluita de teknologia vidpunkto kaj destinita

batali kontraŭ ne-ekzistanta malamiko, Sovet-

unio- sed fine eniris, supozeble premita de la

priarmilara industrio. El la totala budĝeto, Britio

alportas 37 procenton, Germanio 33 procenton,

Italio 17 pro-centon kaj Hispanio 13 procenton,

kiu konstituas por la registaro tiun elspezon je

220.000 mili-onojn da pesetoj. Ĉi tiu porcio el la

projekto konsistas en tio ke Hispanio fabrikadas

la voston kaj la maldekstran flugilon de la aviad-

ilo. Spite al la elspezoj kiun okazigas tiu ĉi pro-

jekto, en la unuaj provoj kiujn oni faris la aviad-

ilo falis, pruvante ke ĝi ne estis tre stabila.

Iu el la ĉefaj argumentoj ĝenerale uzita de tiuj

kiuj opinias ke la pri-armilara industrio esta eti-

ke negativa sed iamaniere necesa estas tiu pri la

kreado de laborpostenoj. Se ni devas temi pri la

laborpostenoj, sendube la armilar-industrio, ja,

kreas ilin, sed ĉiukaze malpli kvante ol la kon-

vencia industrio. Cent milionoj da pesetoj in-

vestitaj en la armilar-industrio povas krei du la-

bor-postenojn, dum en la kazo, ekzemple, de la

fer-industrio, la sama investo povas krei dek

labor-postenojn.

Estas du ĉefaj karakteraĵoj kiuj distingigas la

armilar-komercadon. La unua rilatas al la roluloj

de tiu ĉi transakcio, la Nordaj kaj la Sudaj lan-

doj, kio signifas ian unuan dividon: la Nordaj aŭ

riĉaj landoj kutime estas tiuj kiuj fabrikas kaj

vendas armilojn, dum la Sudaj aŭ malriĉigitaj

landoj kutime estas la aĉetantoj kaj, ĉefe, tiuj

kiuj suferas la sekvojn. Estas interesa konstati

ke, se temas pri drogo-komercado, la senco de la

fluo estas la inversa: la drogo kiu ne estas ĥemi-

aĵo estas produktata ĉefe en la landoj de la Sudo

kaj la plej granda konsumado okazas en la Nor-

daj landoj. La interrilato kiu ekzistas inter tiuj du

transakcioj estas tio ke, fojfoje, se mankas la

mono, la armiloj estas fine pagataj per drogo. La

dua karakteraĵo de la armilar-komercado estas la

netravidebleco de la operacio. La komercado de

armiloj esence kaŝas du aferojn: Unuflanke, ĝi

kaŝas la produkton de la transakcio, ĉar neniu

produktanto ŝatas esti identigita principe kiel

vendisto de armiloj, ĉar tio estas nepopulara.

Ofte okazas duoblaj kaj separataj sendaĵoj, en

kiuj, se ekzemple oni sendas batal-helikopteron,

unue alvenas la helikoptero kvazaŭ ĝi estus apa-

rato por civila uzado kaj, post iom da tempo, oni

sendas pli diskretan pakaĵon kiu entenas la mal-

grandan maŝinaron kiu devas esti kombinata kun

la helikoptero por igi ĝin militista aparato. En ĉi

tiu ne-travidebleco la dua afero kiun oni kaŝas

estas la fina destino de la produkto, ĉar preskaŭ

ĉiam temas pri militantaj landoj, kaj ne estas tre

etika nek eleganta sendi armilojn al batalantaj

landoj, ĉar foje eĉ estas malpermesate fari tion.

Estas tiam kiam okazas la triangulaj operacioj,

en kiuj oni uzas trian landon kiel peranto, kiel

oficiala destino, ne deklarante la realan destinon.

Dum la milito de Ruando, ekde Hispanio oni

sendis armilar-kontingentojn, sed neniumomente

oni diris ke temis pri armiloj por Ruando, ĉar la

vendistoj subaĉetis iujn funkciulojn de la am-

basadejo de Panamo por ke ili oficiale akreditu

ke la armiloj iris destine al tiu lando, iu lando

sen milito. Atinginte la permesojn, tuj post la

eliro el la dogana haveno, anstataŭ adresiĝi al

Ameriko, la armiloj iradis al Afriko.

…la milito solvas nenion, sed pli ĝuste, ĝi

ĉion komplikas.

Antaŭ ĉi-tiu perspektivo, ĉu eblas ioma optim-

ismo kaj espero? Same ol en la interrilatoj Nor-

do-Sudo kaj la ekonomiaj politikoj, ankaŭ en la

politikoj pri militarigo estas aro da eblaj alterna-

tivoj kiuj senpravigas la argumentojn subtenan-

tajn ke la militoj estas ne-eviteblaj kaj ke la in-

dustrio kaj la esplorado kiujn ili generas estas

profitdonaj. Estas traireblaj vojoj, sed dum ek-

zistas militoj, plej urĝas ankaŭ gast-akcepti la

viktimojn kaj la ekzilitojn, ne fermante al ili la

landlimojn. Inter la alternativoj estas kvin vojoj:

elekti la eblecon de la pacigado, senaktivigi la

armilar-industrion, edukadi por la paco, apogi la

pac(if)ismon, kaj praktiki konscienc-obĵetadon.

Por kontraŭstari la militon plej gravas elradikigi

ĝin el la homa menso. Komprenante ke plej ofte

la milito solvas nenion, sed pli ĝuste, ĝi ĉion

komplikas. Kiam okaze de la unua milito kon-

traŭ Sadam oni redonis la suverenecon al Ku-

vajto, indas pripensi ĉu vere estis necese pagi ti-

om altan prezon kiom reprezentas la nombro da

morintoj en la konflikto kaj en la posta embargo

al Irako, rezulte de kiu mortis pli ol miliono kaj

duono da personoj dum la dek du jaroj kiujn ĝi

daŭris. La oficiala interpretado asertas ke tiu es-

tis “pura” kaj “rapida” milito. Rapida, jes ja, es-

tis tiu milito, sed la viktimoj kiujn ĝi okazigis

estas tute alia afero. Ĉar ofte okazas ke la sekvoj

kaj rezultoj de iu milito estas pli malbonaj ol la

konflikto mem.

Tial, la militoj ne n ur so lvas nenio n, se d k rome

ĉiam estas evite blaj; neniam oni pov as pa roli pri

la last a negocado. Eĉ se l a milito est as jam ko -

menci ĝinta, ĝi ĉia m estas h altigebl a. Taŭga ek-

zemplo pri tio estas la kazo d e la Ulste ro, ki e

post tiomj ara k onflikta do o ni su kcesis p acigi t ra

negoc ad-vojo. Ekzempl o konsi derind a p or simi-

laj konfl iktoj, kia tiu de ET A.

Ofte okazas ke la sekvoj kaj rezultoj de iu

milito estas pli malbonaj ol la konflikto

mem.

La du a elem ento s erĉante alternativ ajn v ojojn

estus drast e malpl iigi l a no mbrojn kiujn ĉiu -

nivele mov as l a armila r-sekt oro, kompr enante

ke se oni redukt as la sens acion pri “p reparad o”

kaj pla nado” de milito, oni redukta s la ebl econ

je ekmili tado.

Sed, krom l a r edukt ado de la pormi lita elspezo ,

estas nece se ankaŭ tra nsiri de la militi sta scien-

esplor ado al la ci vila. G eneri nov ajn prim ilitajn

esploroj n signi fas elsp ezi mult e da mon o pri ki u

oni ne s cias ĉu oni elt iros el ĝi pro fiton, kaj se

okazas tiel esto s por la konst ruado de pli da

armiloj k aj, tial, por l a g enerad o d e s ensacio pri

pli da m ilito kaj lonfli ktoj. T ial, o ni pov us fari

transigo n de mo no al la univ ersitat a esplorad o

profitdo na po r la tuta socio.

La eduka do por la paco estas esenca, ĉefe ant aŭ

la konst anta “bomb ardado ” da inform o kiu pre-

zentas al ni l a perfo rton ki el “norm aligitan ”

fakton k aj l a militojn k iel “neevit ebla ” aga do.

La bild o kiu n oft e pre zentas al ni l a inf orm-

medioj –ĉu realaj a ŭ fi kciaj- amplek sigas kaj

grand (ioz)igas la ĉeeston d e la pe rforto en la

mond o, kiu ja ekz istas, se d pri kiu ni devas n e

distri. La statist iko diras al ni ke, en Us ono,

16/17j araĝa knab (in)o kiu sp ektus televi don

avera ĝe du ho -rojn ĉiut age est us spekti nta je t iu

aĝo averaĝe 35.0 00 murdojn . Kaŭze de la

prezent ado de ĉiu- ĉi perf orto, aper as i nfanoj

kapabl aj m ortigi siajn lerno-k unulojn kvazaŭ

temus pri lud o.

La p acfav oraj movadoj interril atas nuntemp e

kun l a mova doj favo raj al l a ko nstruado de ali-

tipa mon do. Mo vadoj ki uj p ostul as alimani eran

funkci adon kaj kiuj denu ncas la kru elaĵojn ki ujn

la milit oj aŭ la r estrikt aj politik oj okazi gas ko n-

traŭ gr anda pa rto el l a tutm onda lo ĝanta ro. Sed

manka s an koraŭ grav a aga dparto kiu tran siru de

la d enun cado al la r eala ŝan ĝigo, kaj ti on oni

atingas ofte kombi nante edukad on kaj

respon decon, pensa nte ke la ŝanĝoj , ec se

malgra nd-sk ale, po vas esti atingit aj, se d ku n

ioma p eno kaj k ohero kaj, ĉefe, ku n amas a

apogo kiu d evigus la land ajn rega ntojn kaj

potenc ulojn ŝa nĝi la st rate giojn.

Rilate al la k onscie nc-obĵet ado, en l a lan doj, ki el

la n ia, ki e m alapera s l a de vigita sol dat-ser vo,

iĝas sens enca. S ed estas al iaj vojoj d e ob-

ĵektado , k iel l a s cienca obĵetado, tio estas, la

esplorist oj kiuj ri fuzas parto preni en la dis volv-

igado de p rojekt oj k un mili tistaj celoj . Tia

teniĝo estas malfacil a ĉar p lejpart o el l a person oj

kiuj ĝin pr aktika s ĉes as ric evi mon helpon aŭ oni

igas ilin p erdi pr estiĝon, sed kiel o kazas en ĉiu

ajn kome nca batal o, nur la am asa apo go al tiu

decido pov as m eti fin on al la politi koj ki uj

punas aŭ pr emias la civi tanojn l aŭ sia pozic iiĝo.

Ankaŭ estas kazoj de labor -obĵetant oj: d um l a

milito d e Irak o, iuj l aboristoj d e la Tr ans-

medit eranea ŝip-E ntrep reno, dedi ĉita al la

transpo rtado de sol datoj al la zono d e l a

konflikt o, ri fuzis lab ori t iucele k aj estis e ksigitaj

en l a entr epreno. La fak to ke ekzistas person oj

pretaj perdi sian labo rpost enon pr o i lia ri fuzo

partop reni en la mekanism o kiu s timul as l a

militoj n povas esti k onsider ata kiel tri umfo.

Fine, la financa o bĵetad o estas alia perso na ag-

ado de kohe ro kun l a stimul o de la paco kaj la ri-

fuzo d e la mi lito, i ntencant e koni al kiuj bankoj

oni desti nas l a m onon, p or n e ku nlabori e n la fi -

nancado de la armil ar-aĉetado aŭ kun l a po rmili-

ta i ndust rio. La fina nca obĵetado ha vas ank aŭ la

formon de fisk a obĵeta do kiam oni ple numas l a

Dekla racion de la ensp ez-impost o, rifuzant e pa -

gi, aŭ depo stulant e ĝi n se ĝi es tis ant aŭ-ret enita,

la 6 pro cento n destin atan al militist aj elsp ezoj.

Ankaŭ t iu ĉi for mo alp ortas d omaĝoj n al t iuj

kiuj ĝin r ealigas , kaj estas nec esa, p or ties apli k-

ado, k e ĝi estu amas a je so cia nivelo.