| Litterae Encyclicae. Deus caritas est | Encikliko. Dio estas karitato |
BENEDICTI PP. XVI
|
ENCIKLIKA LETERO |
| PROOEMIUM 1. «DEUS CARITAS EST, et, qui manet in caritate, in Deo manet, et Deus in eo manet» (1 Io 4, 16). Haec Primae Epistulae Ioannis voces singulari quidem perspicuitate veluti fidei christianae centrum aperiunt: christianam Dei imaginem atque etiam congruentem hominis imaginem eiusque itineris. Praeterea eodem hoc in versiculo nobis concedit Ioannes compendiariam, ut ita dicamus, christianae vitae formulam: «Et nos cognovimus et credidimus caritati quam habet Deus in nobis». |
ENKONDUKO 1. «DIO ESTAS KARITATO, kaj tiu, kiu restas en la karitato, restas en Dio kaj Dio restas en li» (1 Johano 4, 16). Tiuj ĉi vortoj de la Unua epistolo de Johano plenklare esprimas la kernon de la kristiana fido: la kristana bildo de Dio kaj ankaŭ la konsekvenca bildo de la homo kaj de sia vojo. Krome, en ĉi tiu sama versiklo, Johano prezentas al ni, se tiel diri, iun sintetikan formuladon de la kristana ekzistado: «ni konas kaj kredis la amon, kiun Dio havas al ni». |
|
Nos Dei caritati credidimus — sic praecipuam vitae suae electionem declarare potest christianus. Ad initium, cum quis christianus fit, nulla est ethica voluntas neque magna quaedam opinio, verumtamen congressio datur cum eventu quodam, cum Persona quae novum vitae finem imponit eodemque tempore certam progressionem. Suo in Evangelio iam notaverat Ioannes hunc eventum hisce verbis: «Sic enim dilexit Deus mundum, ut Filium suum unigenitum daret, ut omnis, qui credit in eum... habeat vitam aeternam» (3, 16). Cum medio puncto amoris suscepit christiana fides id quod fidei Israel fuerat nucleus simulque eidem nucleo novam addidit altitudinem atque amplitudinem. Credens enim Israelita cotidie vocibus precatur Libri Deuteronomii, ubi includi is novit suae vitae nucleum: «Audi, Israel: Dominus Deus noster, Deus unus est. Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, ex tota anima tua, et ex tota fortitudine tua» (6, 4-5). In unicum aliquod praescriptum coniunxit Iesus amoris Dei mandatum cum amoris proximi praecepto, quod quidem continetur in Libro Levitico: «Diliges proximum tuum sicut te ipsum» (19, 18; cfr Mc 12, 29-31). Quoniam prior nos Deus dilexit (cfr 1 Io 4, 10), nunc non est iam tantum «praeceptum» amor, verum est responsio erga amoris donum, quo Deus nobis occurrit. |
Ni kredis la amon de Dio: tiele povas la kristano esprimi la fundamentan opcion de sia vivo. Oni ne komenciĝas esti kristiano pro iu etika decido aŭ iu granda ideo, sed pro la renkontiĝo kun iu okazintaĵo, kun iu Persono, kiu provizas novan horizonton al nia vivo kaj, kun ĝi, iun decidan orientigon. En sia Evangelio, Johano esprimis ĉi tiun okazintaĵon per jenaj vortoj: «Dio tiel amis la mondon, ke Li donis Sian solenaskitan Filon, por ke ĉiu, kiu fidas al li, ne pereu, sed havu eternan vivon» (komparu 3, 16). La kristana fido, metante la amon en la centro, alprenis tion, kio konstituis la nukleon de la fido de Israelo, samtempe donante al ĝi ian novan profundecon kaj amplekson. Ja, la izraelida piulo ĉiutage preĝas per la vortoj de la Libro de la Readmono kiu, kiel sciate, resumas la nukleon de lia ekzistado: «Aŭskultu, ho Izrael!: la Eternulo, nia Dio, la Eternulo estas unu sola. Kaj amu la Eternulon, vian Dion, per via tuta koro kaj per via tuta animo kaj per via tuta forto» (6, 4-5). Jezuo, farante el ambaŭ unu solan precepton, unuigis ĉi tiun ordonon de la amo al Dio kun tiu de la amo al la proksimulo, kiu enestas en la Libro de la Levidoj: «amu vian proksimulon kiel vin mem» (19, 18; vidu Marko 12, 29- 31). Kaj, tial ke estas Dio kiu unue amis nin (komparu 1 Johano 4, 10), nun la amo jam ne plu estas nur «ordono», sed ankaŭ la respondo al la donaco de la amo, kun kiu li venas renkonte al ni. |
|
In orbe, ubi cum Dei nomine nonnumquam etiam vindicta quin immo officium odii et violentiae coniunguntur, hic nuntius magnum habet in praesentia pondus atque certam quandam significationem. Hac de causa in his Nostris primis Encyclicis Litteris de amore cupimus loqui quo Deus nos replet quique a nobis cum aliis communicari debet. Sic harum Encyclicarum Litterarum duae magnae demonstrantur partes, quae inter se arte nectuntur. Earum prima pars prae se magis indolem speculativam fert, quandoquidem in ea — Nostri Pontificatus initio — quaedam de Dei amore praecipua extollere volumus, quem ipse arcana gratuitaque ratione homini praebet, una cum intrinseco vinculo illius Amoris cum humani amoris natura. Altera pars certiorem habet speciem, quoniam amoris in proximum mandati ecclesiale exercitium tractat. Argumentum peramplum exhibetur; attamen longior quaedam tractatio propositum excedit harum Litterarum Encyclicarum. Nostra est voluntas in quibusdam praecipuis elementis perstare, sic ut in mundo renovata quaedam operositatis vis excitetur uti amori Dei humanum responsum. |
En mondo kie kelkfoje oni rilatigas la nomon de Dio kun la venĝo aŭ eĉ kun la devigo de malamo kaj perforto, ĉi tiu estas mesaĝo tre aktuala kaj kun tre konkreta signifo. Tial, en mia unua encikliko mi volas paroli pri la amo, el kiu Dio plenigas nin, kaj kiun ni devas komuniki al la ceteraj. Tiele restas skizitaj la du grandaj partoj de tiu ĉi Letero, íntime interrilatigitaj. La unua havos pli spekulativan karakteron, ĉar en ĝi mi volus precizigi —je la komenco de mia pontifik-regado— iujn esencajn punktojn pri la amo kiun Dio, mister-maniere kaj senpage, oferas al la homo kaj, samtempe, la intrinseka rilato de tiu amo kun la realaĵo de la homa amo. La dua parto havos pli konkretan karakteron, ĉar ĝi temos pri la maniero eklezie plenumi la ordonon pri la amo al la proksimulo. La argumento estas tre ege ampleksa; tamen, la Encikliko ne celas prezenti ĉio-ampleksan traktaton. Mia deziro estas insisti pri iuj fundamentaj elementoj, por estigi en la mondon iun renovigitan dinamismon de kompromiso en la homa respondo al la dia amo. |
|
PARS PRIMA
AMORIS UNITAS |
UNUA PARTO LA UNUECO DE LA AMO EN LA KREADO |
|
Loquelae quaestio 2. Dei amor nobis quaestio est de vita principalis atque interrogationes fert decretorias quid sit Deus quidque simus nos. Hac de re nos ante omnia vocabulorum impedit difficultas. Verbum enim «amoris» nostra aetate factum est unum ex maxime adhibitis vocabulis et etiam pessime tractatis, cui videlicet interpretationes addimus prorsus inter se adversantes. Etiamsi harum Litterarum Encyclicarum argumentum in ipsam intelligentiam atque usum amoris dirigitur apud Sacras Litteras et Ecclesiae Traditionem, non possumus tamen simpliciter recedere a significatione quam idem verbum varias apud culturas et in hodierno sermone obtinet. |
Iu prilingva problemo 2. La amo de Dio al ni estas iu fundamenta afero por la vivo kaj prezentas gravajn demandojn pri kiu estas Dio kaj kiuj estas ni. Tiurilate, dekomence ni troviĝas antaŭ iu prilingva problemo. La termino «amo» fariĝis iu el la plej uzataj vortoj kaj ankaŭ el la plej trouzataj, al kiu ni asignas tute malsamajn signifojn. Kvankam la temo de ĉi tiu Encikliko koncentriĝas en la afero de la kompreno kaj la praktiko de la amo en la Sankta Skribo kaj en la Tradicio de la Eklezio, ni ne povas ignori la signifon kiun havas ĉi tiu vorto en la diversaj kulturoj kaj en la nuntempa lingvo. |
|
In primis meminimus Nos latissimae verborum provinciae quam occupat vox «amoris»: de amore patriae agitur, sicut et de amore in proprium vitae munus, de amore inter amicos, de amore erga proprium opus, de amore inter parentes filiosque, inter fratres ac familiares, de amore in proximum deque amore in Deum. Hac profecto in significationum multitudine tamen excellit amor inter virum ac mulierem, ubi corpus animaque inseparabiles concurrunt et ubi etiam promissio felicitatis hominibus recluditur quae recusari videtur non posse, perinde ac amoris per excellentiam imago perfecta, ad quam primo intuitu cetera universa amoris genera deflorescunt. Hinc oritur quaesitum: omnesne amoris hae formae tandem consociantur et amor ille, etiam ipsa in varietate propriarum demonstrationum, denique unicus et solus est, an contra eodem uno vocabulo utimur ad res prorsus diversas significandas? |
Unualoke, ni memoras la ampleksan semantikan kampon de la vorto «amo»: oni parolas pri amo al la patrujo, amo pri la profesio aŭ la laboro, amo inter amikoj, inter gepatroj kaj gefiloj, inter gefratoj kaj gesamfamilianoj, amo al la proksimulo kaj amo al Dio. Tamen, en ĉi tiu tuta multeco da signifoj elstaras, kiel plej altgrada arketipo, la amo inter viro kaj virino, en kiu nedisigeble partoprenas la korpo kaj la animo, kaj en kiu malfermiĝas al la homa estaĵo iu promeso pri feliĉo ŝajne nerezistebla, kompare al kiu paliĝas, unuavide, ĉiuj ceteraj am-tipoj. Prezentiĝas, do, la demando: ĉu ĉiuj ĉi am-formoj fine unueciĝas, iamaniere, spit' al la diverseco de siaj manifestiĝoj, estante last-instance unu sola, aŭ temas pli ĝuste pri unu sama vorto kiun ni uzas por indiki tute malsamajn realaĵojn? |
|
«Eros» et «agape» – diversitas et unitas 3. Amori inter virum ac mulierem, qui non ex cogitatione nascitur neque ex sola voluntate verum certo quodam modo homini imponitur, Graecia antiqua nomen tribuit eros. Iam in antecessum fatemur Vetus Testamentum Graecum bis tantum, Novum contra Testamentum numquam vocabulum eros adhibere: tribus enim ex vocibus Graecis ad amorem spectantibus — eros, philia (amicitiae amor) et agape — Novi Testamenti scripta concedunt quoddam fere privilegium extremo nomini, quod in Graeca lingua potius ad marginem remittebatur. Quod amicitiae ad amorem (philia) attinet, is repetitur et in Ioannis Evangelio altiorem accipit significationem, quatenus necessitudinem inter Iesum eiusque discipulos declarat. Haec exclusio verbi eros atque simul novus amoris prospectus qui per vocem exprimitur agape eo usque quasi exclusam sine dubitatione in christianae vitae novitate aliquid necessarium omnino ad amorem comprehendendum designat. In censura christiani nominis quae ad ab illuminismi tempore profecta processit maiore usque vehementia, haec novitas modo plane negativo est aestimata. Ad mentem Friderici Nietzsche christiana religio dicitur venenum bibendum dedisse ipsi eros, qui licet non inde moreretur, impulsum accepit ut in vitium corrumperetur. Ita philosophus Germanicus communem late diffusam sententiam testabatur: nonne suis mandatis atque vetitis Ecclesia rem vitae pulcherrimam fortasse reddit nobis amaram? Nonne fortasse nuntios prohibitionis attollit Ecclesia ibi omnino ubi laetitia nobis a Creatore praeparata felicitatem nobis praebet quae praegustare nos etiam sinit aliquid de Divina natura? |
«Eros» kaj «agape», diferenco kaj unueco 3. La antikvaj grekoj asignis la nomon eros al la amo inter viro kaj virino, kiu ne naskiĝas el la penso aŭ la volo, sed kiu iasence trudiĝas al la homa estaĵo. De anticipe ni diru ke la grek-lingva versio de la Malnova Testamento uzas nur dufoje la vorton eros, dum la Nova Testamento neniam uzas ĝin: el la tri greklingvaj terminoj rilatantaj al la amo —eros, philia (amikeca amo) kaj agape—, la novtestamentaj skribaĵoj preferas ĉi-lastan, kiu en la greka lingvo estis ignorita. La amikeca amo (philia), siavice, estas aceptata kaj profundigata en la Evangelio de Johano por esprimi la rilaton inter Jezuo kaj liaj disĉiploj. Ĉi tiu teniĝo formeti la vorton eros, kune kun la nova konceptado pri la amo kiu esprimiĝas per la vorto agape, sendube indikas ion esencan en la novaĵo de la kristanismo, ĝuste en ĝia formo koncepti la amon. En la kritiko al la kristanismo kiu disvolviĝis kun kreskanta radikalismo ekde la Ilustracio, ĉi tiu novaĵo estis taksita en tute negativa maniero. La kristanismo, laŭ Friedrich Nietzsche, estus provizita al eros ian venen-trinkaĵon, kiu, kvankam ne okazigis ĝian morton, igid ĝin degeneri al malvirton. La germana filozofo esprimis tiamaniere ian opinion tre disvastigitan: la Eklezio, per siaj ordonoj kaj malpermesoj, ĉu ne igas amara tion plej bela en la vivo? ĉu ne metas malpermes-afiŝojn ĝuste tie kie la ĝojo, antaŭdisponita en ni fare de la Kreinto, oferas al ni iun feliĉon kiu igas nin antaŭgustumi ion el la dia? |
|
4. Num ita revera sese res habent? Delevit revera christiana religio amorem — eros? Respiciamus mundum ante aetatem christianam. Certissime congruentes cum aliis culturis, viderunt Graeci in illo eros ante omnia aliquam ebrietatem, nempe rationis ipsius oppressionem per «divinum furorem» qui hominem ad ipsius vitae limitem abripit et, quod sic potestate quadam divina percutitur, quam maximam beatitudinem facit ut ipse experiatur. Reliquae omnes inter caelum terramque potestates sic videntur minoris cuiusdam momenti: «Omnia vincit amor», ait in Bucolicis Vergilius atque addit: «et nos cedamus amori». In religionibus habitus hic in fertilitatis cultus inductus est, ad quos etiam «sacra» pertinebat prostitutio quae florebat multis in templis. Sic celebrabatur eros veluti divina quaedam vis, tamquam communio cum divina natura. |
4. Sed, ĉu estas vere tiel? La kristanismo, ĉu vere ĝi detruis la eros? Ni rememoru la antaŭkristanan mondon. La grekoj —sendube simile al aliaj kulturoj— konsideris la eros antaŭ ĉio kiel iu senkontrolo, iu «dia frenezo» kiu sin trudas sur la racio, kiu forprenas la homon de la limo de sia ekzistado kaj, en tiu maniero resti skuita fare de iu dia povo, igas lin senti la plej altan feliĉon. Tiel, ĉiuj ceteraj povoj inter la ĉielo kaj la tero ŝajnas duarangaj: «Omnia vincit amor», diras Virgilio en la Bukolikaj —ĉion venkas la amo—, kaj li aldonas: «et nos cedamus amori», ankaŭ ni cedu al la amo. En la tereno de la religioj, ĉi tiu teniĝo konkretiĝis en la kultoj de la fekundeco, inter kiuj troviĝas la prostitucio «sakrala» ekzistinta en multaj temploj. La eros estis festata, do, kiel dia forto, kiel komuniiĝo kun la dieco. |
|
Huic religionis formae, quae uti validissima invitatio dissidet a fide in unicum Deum, Vetus Testamentum firmissime est adversatum, quam tamquam religionis perversitatem oppugnavit. Hinc vero minime eros repudiavit in se, sed quasi bellum indixit eius eversioni deletoriae, quoniam falsa divinizatio eros, quae hic contingit, destituit eum dignitate, eripit ei humanitatem. Nam in templo meretrices, quae ebrietatem Divini concedere debent, non tractantur uti homines ac personae, sed adsunt tantummodo uti instrumenta ad «furorem divinum» excitandum: non sunt ipsae revera deae, verum humanae personae, quibus alii abutuntur. Hanc ob rem eros ebrius et immoderatus non est ascensio, «exstasis» adversus naturam Divinam, sed prolapsus hominisque dignitatis imminutio. Sic manifestum evadit eros indigere disciplina et purificatione ut homini concedat non alicuius momenti voluptatem, sed quandam culminis vitae praegustationem, illius nempe beatitudinis quam tota nostra natura appetit. |
Al tiu ĉi formo de religio kiu, kiel iu forta tento, kontrastas kun la fido en la unusola Dio, la Malnova Testamento sin oponis kiel eble plej firmece, batalante kontraŭ ĝi kiel perversio de la religieco. Tamen, neniel rifuzis per tio la eros kiel tia, sed militis kontraŭ ĝia detruiga devio, ĉar la falsa diigado de la eros okazanta en tiuj kazoj senigas ĝin el ĝia dia digno kaj malhumanigas ĝin. Ja, la prostitutinoj kiuj en la templo devis favori la dian ekstazon, ne estis tratitaj kiel homaj estaĵoj kaj personoj, sed ili utilis nur kiel instrumentoj por veki la «dian frenezon»: reale, ili ne estas diinoj, sed homaj personoj kiujn oni ekspluatas. Tial, la eros ebria kaj sendisciplina ne estas leviĝo, «ekstazo» al la dia, sed faliĝo, degradiĝo de la homo. Tiel rezultas evidente ke la eros bezonas disciplinon kaj purigadon por provizi al la homo, ne dummomentan plaĉon, sed ian manieron igi lin antaŭgustumi iamaniere tion plej altan el lia ekzistado, tiun feliĉon al kiu emas tuta nia esto. |
|
5. Duae quidem res manifesto oriuntur in hac celeri contemplatione ipsius imaginis eros in historia atque hoc praesenti tempore. Ante omnia inter amorem et Divinum existit quaedam quasi necessitudo: infinitatem enim aeternitatemque promittit amor — rem scilicet maiorem et aliam omnino atque cotidianam vitae nostrae condicionem. Eodem autem tempore perspectum est viam hunc ad finem in eo simpliciter non consistere quod quis se sinat instinctu vinci. Necessariae purificationes sunt et maturationes quae per abdicationis quoque tramitem progrediuntur. Hoc non est repudiatio ipsius eros neque eius «venenatio», sed sanatio propter veram illius magnitudinem. |
5. En ĉi tiuj rapidaj prikonsideroj rilate al la koncepto eros en la historio kaj nuntempe klare elstaras du aspektoj. Antaŭ ĉio, tio ke inter la amo kaj la dia ekzistas ia rilato: la amo promesas senfinecon, eternecon, ian realaĵon pli grandan kaj tute malsaman ol nia ĉiutaga ekzistado. Sed, dume, oni konstatas ke la vojo por atingi tiun celon ne konsistas simple lasi sin regi de la instinkto. estas necese ia purigado y maturiĝo, kiuj enhavas ankaŭ la rezignon. Ĉi tio ne estas refuzi la eros nek «venenigi ĝin», sed sanigi ĝin por ke ĝi atingu sian veran grandecon. |
|
Hoc pendet in primis ab ipsa hominis constitutione qui corpore constat atque anima. Homo revera sui ipsius proprius evadit, quotiens corpus et anima penitus coniunguntur; haec eros concertatio revera evincitur, cum haec efficitur coniunctio. Si vero solus spiritus homo esse studet cupitque carnem reicere veluti hereditatem ut ita dicamus tantum animalis propriam, tunc dignitatem suam tam spiritus quam corpus amittunt. At si altera ex parte ille spiritum repudiat iudicatque materiam, nempe corpus, tamquam unicam veritatem, aequabiliter suam perdit magnitudinem. Per iocum Epicureus Gassendi salutatione illa Cartesium appellavit: «O Anima!». Cui Cartesius respondit: «O Caro!». Verumtamen neque solus spiritus neque corpus solum amat: homo enim est, persona videlicet, quae uti creatura composita amat, ad quam pertinent corpus et anima. Tunc tantum, cum in unum quiddam ambo revera coalescunt, plene sui ipsius fit homo. Uno hoc modo amor — eros — veram ad suam maturescere valet magnitudinem. |
Ĉi tio dependas antaŭ ĉio de la konstitucio de la homa estaĵo, kiu estas komponaĵo de korpo kaj animo. La homo estas reale li mem kiam korpo kaj animo formas intiman unuon; la defio de la eros povas esti konsiderata superita kiam oni atingas tiun unueciĝon. Se la homo pretendus esti nur spirito kaj volus rifuzi la karnon kvazaŭ ĝi estus iu heredaĵo simple besteca, spirito kaj korpo perdus ilian dignon. Se, male, li forneas la spiriton kaj tial konsideras la materion, la korpon, kiel iu ekskluziva realaĵo, li same damaĝas sian grandecon. La epikurano Gassendi, ŝercante, adresiĝis al Kartezo per la saluto: «Ho Animo!». Kaj Kartezo respondis: «¡Ho Karno!». Sed nek la karno nek la spirito amas: estas la homo, la persono, kiu amas kiel unueca kreaĵo, el kiu estas parto la korpo kaj la animo. Nur kiam, ambaŭ vere kunfandiĝas en iu unuo, la homo estas plene li mem. Nur tiamaniere la amo —la eros— povas maturiĝi ĝis ĝia vera grandeco. |
|
Non raro hodie christianis praeteritis obicitur quod corporeae veritatis fuerint adversarii; reapse in hanc partem proclivitates semper fuerunt. Verumtamen corporis extollendi via, cuius hodie sumus ipsi testes, prorsus decipit. Deiectus enim eros merum ad «sexum» merx aliqua evadit, «res» nuda quam emi licet vendique, homo immo vero ipse fit mercimonia. Re vera non est haec omnino magna illa hominis affirmatio proprio de corpore. Ille contra nunc corpus aestimat atque sexum tamquam materiam dumtaxat sui ipsius quam iudicio quodam adhibet et penitus lucratur. Haec tamen pars est quae ei non sicut provincia libertatis videtur, sed aliquid potius quod suo modo reddere ille simul conatur iucundum et innocens. Reapse consistimus hic ante corporis humani depravationem quod non amplius totum ingreditur vitae nostrae libertatem, quod non iam viva demonstratio est totius summae vitae nostrae, at in regionem abicitur dumtaxat biologicam. Quae videtur corporis esse honoratio cito transire potest in odium naturae corporalis. Ex contrario hominem semper iudicavit christiana fides tamquam ens unum et duplex, in quo spiritus et materies mutuo miscentur, dum ita profecto alterutrum novam experitur nobilitatem. Sic est: studet eros attollere nos «in exstasi» versus divinum, extra nos perducere nos ipsos; verum hanc ob rem poscit ascensionis cursum et abnegationum, purgationum ac sanationum. |
Nuntempe oni foje riproĉas al la kristanismo de la pasintaj epokoj ke ĝi estis kontraŭ la korpeco kaj, fakte, ĉiam estis tiutipaj tendencoj. Sed la maniero ekzalti la korpon, kiun ni konstatas nuntempe rezultas trompa. La eros, degradita al nura «sekso», fariĝas komercaĵo, simpla «objekto», kiun oni povas aĉeti kaj vendi; eĉ pli, la homo mem fariĝas komercaĵo. Reale, ĉi tiu ne estas proprasence la granda jes de la homo al sia korpo. Male, tiele li konsideras la korpon kaj la seksecon nur kiel la materia parto de sia esto, por ĝin uzi kaj ekspluati laŭ kalkulo. Unu parto, krome, kiun li ne konsideras kiel tereno de sia libereco, sed kiel io ke, liamaniere, li intencas farigi samtempe agrablan kaj nenocan. Reale, ni troviĝas antaŭ iu degradiĝo de la homa korpo, kiu jam ne estas integrita en la ensemblo de la libereco de nia ekzistado, nek estas viva esprimo de la tuto de nia esto, sed kiu estas subordigita al tio nure biologia. La ŝajna ekzaltigo de la korpo povas tre baldaŭ fariĝi malamo al la korpeco. La kristiana fido, male, ĉiam konsideris la homon kiel unu en korpo kaj animo, en kiu reciproke interpenetriĝas spirito kaj materio, akirante ambaŭ, ĝuste tiele, novan noblecon. Ja, la eros volas levigi nin «ekstaze» al la dia, porti nin preter ni mem, sed ĝuste pro tio ĝi bezonas sekvi vojon de asketismo, rezigno, purigado kaj restariĝo. |
|
6. Quomodo fingere nobis in re possumus hoc ascensionis et purificationis iter? Quo pacto amor vivi valet, ut eius humana divinaque promissio plane compleatur? Primam magni ponderis indicationem reperire possumus in, videlicet uno Veteris Testamenti librorum, bene cognito a mysticis. Secundum hodie vigentem interpretationem carmina hunc in Librum inclusa primitus fuerunt cantus amoris, fortasse principio dedicati Hebraeorum nuptiarum celebritati, ubi coniugalis efferendus erat amor. His in adiunctis plurimum id ipsum docet quod per eundem librum duae diversae voces «amorem» indicantes deteguntur. Ante omnia vocabulum habemus «dodim» — pluralis forma qua amor adhuc incertus profertur, nempe in condicione generalis cuiusdam inquisitionis. Huic autem vocabulo deinceps sufficitur verbum «ahabà», quod in Veteris Testamenti interpretatione Graeca vox similis sonitus «agape» substituit, quae, prout iam vidimus, indicium proprium amoris est facta pro biblica rerum conceptione. Contra amorem indefinitum et adhuc inquirentem, hoc verbum experimentum exprimit amoris qui nunc vere fit alterius hominis inventio, excedendo indolem personalem, ad proprium commodum proclivem, quae antea manifesto dominabatur. Nunc alterius hominis curatio fit amor et sollicitudo pro eo. Non se ipsum amplius quaerit, immersionem in felicitatis ebrietatem; verum amati hominis quaerit bonum: abdicatio evadit quae ad sacrificium parata est quin immo illud conquirit. |
6. Kiel ni devas konkrete priskribi ĉi tiun vojon de sinlevigo kaj purigado? Kiel devas esti travivita la amo cele de ke plene plenumiĝu ĝia homa kaj dia promeso? Ian unuan kaj ĉefan indikon ni povas trovi en iu el la libroj de la Malnova Testamento bone konata de la místikuloj, la Alta Kanto. Laŭ la interpretado plej akceptata nuntempe, la poezíaĵoj enhavitaj en ĉi tiu libro komence estis amkantoj, eble verkitaj destine al iu israela nupta festo, en kiuj oni ekzaltadus la geedzan amon. En ĉi tiu kunteksto, estas tre instrua tio ke laŭlonge de la libro oni trovas du malsamjan terminojn por indiki la «amo». Unue, la vorto «dodim», iu pluralo kiu signifas la amon ankoraŭ ne-firman, en iu stato de nekonkreta serĉado. Ĉi tiu vorto estas anstataŭata poste de la termino «ahabá», kiun la greka tradukaĵo de la Malnova Testamento nomas, per iu voĉo fonetike simila, «agapé», kiu, kiel vidite, fariĝis la specifa esprimo por la biblia konceptado de la amo. Kontraste al la amo nekonkreta kaj ankoraŭ subserĉado, ĉi tiu voĉo esprimas la sperton de la amo kiu nun devenis esti vere malkovro de la alia, superante la egoisman karakteron kiu klare superstaris en la antaŭa fazo. Nun la amo estas okupiĝi pri la alia kaj prizorgi pri la alia. Jam ne plu serĉas iu sin mem, sinki en la ebriecon de la feliĉo, sed emas prefere la bonon de la amata: fariĝas rezigno, pretiĝas al fordonado, eĉ pli, klopodas ĝin. |
|
Partem amoris efficit progredientis ad altiora stadia, ad suas extremas purificationes, ut manentem statum inquirat et quidem duplici intellectu: sensu exsclusionis — «sola praesto est unica haec persona» — atque sensu «sempiternae condicionis». Summam enim vitae complectitur amor omni quidem in ipsius aspectu, etiam temporis. Non aliter se res habere potest, quoniam promissum eius spectat ad rem definitam: prospicit in aeternitatem amor. Ita, amor est «exstasis», attamen non aliqua exstasis veluti tempore ebrietatis, sed exstasis uti iter, tamquam stabilis exodus de persona in se ipsa clausa adversus propriam liberationem in dono sui ipsius, atque omnino sic versus novam sui detectionem, quin immo versus Dei inventionem: «Quicumque quaesierit animam suam salvam facere, perdet illam; et, quicumque perdiderit illam, vivificabit eam» (Lc 17, 33), ait Iesus — cuius afirmatio apud Evangelia reperitur pluribus in variationibus (cfr Mt 10, 39; 16, 25; Mc 8, 35; Lc 9, 24; Io 12, 25). Sic iter proprium suum describit Iesus quod per crucem ad resurrectionem illum perducit: est iter grani frumenti quod decidit in terram ac perit et sic multum profert fructum. Ab sui personalis sacrificii ipso principio atque amoris qui in illo suam attingit perfectionem proficiscens, his verbis ipse describit etiam amoris essentiam et hominum in universum vitae. |
La disvolviĝo de la amo kiel eble plej alte kaj ties plej intima pureco signifas ke de nun emu la definitivon, kaj ĉi tio dusence: en kio ĝi implicas ekskluzivecon —nur ĉi tiu persono—, kaj laŭsence de «por ĉiam». La amo inkludas la tutan ekzistadon kaj en ĉies ĉi dimensioj, inkludante ankaŭ la tempon. Ne eblus esti alie, ĉar ĝia promeso celas la definitivon: la amo emas la eternecon. Ja, la amo estas «ekstazo», sed ne laŭsence de dummomenta entuziasmo, sed kiel konstanta vojirado, kvazaŭ eliri el la "mi" enfermita en si mem direkte al sia liberiĝo en la fordono de sí mem kaj, ĝuste tiele, al la retrovo de si mem, eĉ pli, al la malkovro de Dio: «Kiu penos gajni sian animon, tiu ĝin perdos; sed kiu ĝin perdos, tiu savos ĝin viva.» (Luko 17, 33), diras Jezuo per iu sentenco kiu, kun iuj variantoj, ripetiĝas en la Evangelioj (komparu Mateo 10, 39; 16, 25; Marko 8, 35; Luko 9, 24; Johano 12, 25). Per ĉi tiuj vortoj, Jezuo priskribas sian propran itineron, kiu tra la kruco kondukas lin al la resurekto: la vojo de la tritika grajno kiu falas surteren kaj mortas, donante tiel abundan frukton. Li priskribas ankaŭ, surbaze de sia persona sinofero kaj de la amo kiu en ĉi tiu atingas sian kulminon, la esencon de la amo kaj de la homa ekzistado ĝenerale. |
|
7. Deliberationes nostrae, initio potius philosophicae, de amoris essentia per interiorem vim ad fidem usque biblicam nos nunc perduxerunt. Principio enim quaestio est posita utrum variae, immo contrariae, vocabuli amoris significationes subaudiant quandam altiorem unitatem an contra manere debeant solutae, una iuxta aliam. Ante omnia tamen quaestio emersit habeatne nuntius amoris nobis a Sacris Bibliis adlatus nec non ab Ecclesiae Traditione aliquid commune cum universali hominum amoris experientia an fortasse illi potius opponatur. Huius rei causa incidimus duas in principales voces quae sunt: eros uti titulus amoris «mundani» significandi atque agape tamquam amoris declaratio qui fide nititur eaque conformatur. Hi duo conceptus crebro inter se opponuntur ut «ascendens» amor et amor «descendens». Aliae quoque praesto sunt similes definitiones, verbi gratia distinctio inter amorem possesivum atque amorem oblativum (amorem concupiscentiae — amorem benevolentiae), cui interdum etiam amor subiungitur qui ad propriam spectat utilitatem. |
7. Niaj pripensoj pri la esenco de la amo, sufiĉe filozofiaj komence, per sia propra dinamismo kondukis nin ĝis la biblia fido. Je la komenco prezentiĝis la afero ĉu, sub la signifoj de la vorto amo, malsamaj kaj eĉ kontraŭaj, subkuŝas iu profunda unueco, aŭ , male, daŭre devos resti apartigitaj, unu paralela al la alia. Sed, ĉefe, prezentiĝis la afero ĉu la mesaĝo pri la amo kiun transdonis al ni la Biblio kaj la Eklezia Tradicio iom rilatas al la komuna homa sperto pri la amo, aŭ pli ĝuste kontraŭas ĝin. Tiurilate ni renkontiĝis kun la du fundamentaj vortoj: eros kiel termino por la «monduma» amo kaj agapé kiel nomo de la amo bazita sur la fido kaj formita de ĝi. Ofte, ambaŭ estas kontrastitaj, unu kiel «ascendanta» amo, kaj la alia kiel «descendanta» amo. Estas aliaj afinaj klasifikoj, ekzemple, la distingo inter posedema amo kaj sinofera amo (amor concupiscentiae – amor benevolentiae), al kiu foje oni aldonas ankaŭ la amon kiu emas la propran profiton. |
|
In philosophica atque theologica disceptatione haec discrimina saepius ad extremum deducebantur, usquedum inter se opponebantur: amor proprie christianus esse dicebatur descendens, oblativus, id est agape; cultura autem non christiana, praesertim Graeca, amore signabatur ascendente, cupido et possessivo, qui nempe est eros. Si quis autem voluerit hanc oppositionem ad ultima producere, christianae rei essentia separabitur a principalibus vitae rationibus ipsorum hominum atque in se iam alium orbem constituit, qui fortasse mirabilis erit, at penitus ab ipsa summa vitae humanae segregatus. Re quidem vera eros et agape — amor ascendens atque amor descendens — non se sinunt umquam inter se seiungi. Quo enim plus etiam aliis modis rectam unitatem reperiunt in una amoris veritate, eo sane plus vera amoris natura in universum completur. Etiamsi principio ipse eros in primis est studiosus, ascendens — quod fascinum ex magna felicitatis pollicitatione procedit — appropinquans deinde alteri, minus usque interrogabit de se atque beatitatem alterius plus usque inquiret, magis semper de illo sollicitabitur, sese donabit atque cupiet «pro altero se esse». Sic tempus agape in eum inseritur; alioquin eros decidit perditque suam ipsius naturam. Aliunde vero homo non potest vivere tantummodo de amore oblativo, descendente. Non valet semper solum donare, etiam recipere debet. Quicumque amorem donare vult, illum tamquam donum ipse recipiat oportet. Quemadmodum ipse ait Dominus — profecto fieri potest homo fons et origo unde aquae vivae flumina erumpunt (cfr Io 7, 37-38). At ut talis fiat ipse fons, ipse usque denuo bibat oportet ex primigeno illo et primo fonte qui est Iesus Christus, cuius ex transfixo corde amor Dei scaturit (cfr Io 19, 34). |
Ofte, en la filozofia kaj teologia debato, ĉi tiuj distingoj radikaliĝis ĝis la kontrasto: estus tipe kristana ĝuste la descendanta, sinofera amo, la agapé ; male, la nekristana kulturo, ĉefe la greka, karakteriĝas per la ascendanta, impeta, posedema amo, tio estas, la eros. Si oni venus ĝis la ekstremo de ĉi tiu antagonismo, la esenco de la kristanismo restus malligita de la fundamentaj vitalaj rilatoj de la homa ekzistado kaj konstituus tre strangan mondon, kiun eble oni povus konsideri mirinda, sed tute apartigita de la ensenblo de la homa vivo. Fakte, eros kaj agapé —ascendanta kaj descendanta amo— neniam apartiĝas tute. Ju pli renkontiĝas ambaŭ, kvankam diversgrade, la justa unueco en la unusola realaĵo de la amo, des pli realiĝas la vera esenco de la amo ĝenerale. Eĉ se la eros komence estas ĉefe impeta, ascendanta —fascino pro la granda promeso pri feliĉo—, je la alproksimiĝo de la persono al la alia ĉiufoje malpli prezentiĝos aferoj pri si mem, por serĉi ĉiufoje pli la feliĉon de la alia, zorgos pri la alia, sinoferos kaj emos «esti por» la alia. Tiamaniere, la momento de la agapé enmetiĝos en la komenca eros ; alimaniere, difektiĝus kaj perdiĝus ankaŭ sia propra naturo. Aliflanke, la homo ankaŭ ne povas vivi nur per la sinofera, descendanta amo. Li ne povas nur kaj ĉiam doni, li devas ankau ricevi. Kiu volas doni amon, devas siavice ricevi ĝin kiel donaco. Vere —kiel diras al ni la Sinjoro— la homo povas fariĝi fonto el kiu elfluas riveroj de viva akvo (vidu Johano 7, 37-38). Tamen, por fariĝi tia fonto, li mem devas trinki ĉiam denove el la unua kaj origina fonto kiu estas Jezuo-Kristo, el kies trapikita koro ŝprucas la Dia amo (vidu Johano 19, 34). |
|
Viderunt Patres Ecclesiae variis modis figuratam, in Iacob scalae narratione, hanc coniunctionem inseparabilem inter ascensionem et descensionem, inter eros qui Deum conquirit et agape qui receptum transmittit donum. In illo biblico scripto narratur patriarcha Iacob in somno vidisse supra petram, quae illi fuit uti pulvinus, scalam quae ad caelum usque pertingebat, per quam ascendebant descendebantque Dei angeli (cfr Gn 28, 12; Io 1, 51). Percellit maxime animum interpretatio quam Pontifex Gregorius Magnus sua in Regula Pastorali huius facit visionis. Dicit enim ille: in contemplatione radices agere debet pastor bonus. Hoc dumtaxat modo valebit ipse aliorum intra se suscipere necessitates, ita ut ipsius propriae evadant: «Per pietatis viscera in se infirmitatem caeterorum transferat». Hoc loco se refert sanctus Gregorius ad sanctum Paulum qui sublime abripitur summa in Dei arcana sicque descendens omnia omnibus fieri potest (cfr 2 Cor 12, 2-4; 1 Cor 9, 22). Exemplum praeterea Moysis indicat qui in sacrum tabernaculum denuo semper ingreditur cum Deo colloquens ut sic, a Deo recedens, utilis suo populo esse possit. «Intus in contemplationem rapitur, foris infirmantium negotiis urgetur». |
En la rakontado de la ŝtuparo de Jakobo, la Patroj de la Eklezio vidis diversmaniere simboligita ĉi tiun nedisigeblan rilaton inter ascendo kaj descendo, inter la eros kiu serĉas Dion kaj la agapé kiu transdonas la ricevitan donacon. En ĉi tiu biblia teksto oni rakontas kiel la patriarko Jakobo, sonĝe, vidis ŝtuparon apogita en la ŝtono sur kiu kuŝis lia kapo, kiu atingis ĝis la ĉielo kaj tra kiu supreniradis kaj malsupreniradis la anĝeloj de Dio (vidu. Genezo 28, 12; Johano 1, 51). Ĉefe impresigas la interpretado de la Papo Gregorio la Granda pri ĉi tiu vizio en sia Pastorala Regularo. La bona paŝtisto, diras li, devas esti ankrita en la kontemplado. Ja, nur tiamaniere eblus al li kapti alies necesojn en la plej profundo de sia esto, por igi ilin siaj: «per pietatis viscera in se infirmitatem caeterorum transferat ». En ĉi tiu kunteksto, sankta Gregorio mencias sanktan Paŭlon, kiu estis forprenita ĝis la tria ĉielo, ĝis la plej grandaj misteroj de Dio kaj, ĝuste pro tio, descendinte, li kapablas fariĝi ĉion por ĉiuj (vidu 2a Korintanoj 12, 2-4; 1a Korintanoj 9, 22). Li mencias ankaŭ la ekzemplon de Moseo, kiu eniras kaj eliras el la tabernaklo, en dialogo kun Dio, por kapabli tiamaniere, startante de Li, esti je la dispono de sia popolo. «Ene [de la tabernaklo] li ekstaziĝas en la kontemplado, ekstere [el la tabernaklo] li sin sentas urĝita de la aferoj de la afliktitoj: «intus in contemplationem rapitur, foris infirmantium negotiis urgetur ». |
|
8. Primam ita repperimus responsionem, adhuc potius universalem, duabus superius positis quaestionibus: «amor» denique unica res est, variis quamvis cum aspectibus; unus interdum vel alius aspectus magis emergere potest. Ubi vero duo eius aspectus penitus inter se seiunguntur, nascitur ridicula quaedam imago vel utcumque est forma reductiva amoris. Et in summa vidimus etiam biblicam fidem non efficere quendam mundum parallelum vel mundum illi primigenio eventui humano contrarium qui amor est, sed totum suscipere hominem eiusque adiuvare amoris inquisitionem ut is purificetur eodemque tempore novi aspectus ei aperiantur. Haec biblicae fidei novitas duobus ante omnia commonstratur in locis, qui digni sunt ut extollantur: videlicet in Dei imagine et imagine hominis. |
8. Ni trovis, do, iun unuan respondon, ankoraŭ sufiĉe ĝenerala, pri la du demandoj antaŭe formulitaj: funde, la «amo» estas iu unusola realaĵo, eĉ se kun diversaj dimensioj; laŭokaze, unu aŭ la alia povas elstari. Sed kiam ambaŭ dimensioj tute apartiĝas unu el la alia, rezultas iu karikaturo aŭ, ĉiukaze, iu reduktita formo de la amo. Ni vidis ankaŭ sinteze ke la biblia fido ne konstruas iun paralelan aŭ kontraŭmetitan mondonn al la origina homa fenomeno de la amo, sed alprenas la tutan homon, intervenante en lia serĉado de la amo por ĝin purigi, samtempe malfermante al li novajn dimensiojn. Ĉi tiu novaĵo de la biblia fido manifestiĝas ĉefe en du punktoj, kiujn indas substreki: la bildo de Dio kaj la bildo de la homo. |
|
De biblicae fidei novitate 9. De nova imagine Dei in primis agitur. In culturis quae circa Sacra Biblia versantur, dei deorumque imagines, usque ad finem, parum perspicuae et inter se perstant discrepantes. Biblica autem progrediente fide, magis usque id fit manifestum univocumque, quod praecipua Israel precatio, Shema scilicet, his verbis summatim prestringit: «Audi Israel: Dominus Deus noster Dominus unus est» (Dt 6, 4). Unus est Deus, qui caelum terramque creavit ideoque omnium hominum quoque est Deus. Duo in hac disceptatione sunt singularia, omnes ceteros deos non esse Deum et omnes item res, in quibus vivimus, a Deo manare, ab Eo esse creatas. Creandi certe notio etiam alibi reperitur, sed hic tantummodo prorsus patet non quemlibet deum, at unum verum Deum, ipsum omnium rerum esse factorem; quae ex eius creandi Verbi potentia oriuntur. Id significat eius creaturam ei esse caram, quandoquidem eam ipse voluit, eam ipse «fecit». Magni momenti sic altera exstat pars: Deus hic hominem amat. Divina potentia, quam Aristoteles, Graeca philosophia attingente fastigium, meditando intellegere studuit, certe omnium hominum est quiddam desiderandum et amandum — quia amatur, haec deitas mundum movet —, sed nulla re indiget ipsa et non diligit, solummodo diligitur. Enimvero unus Deus, in quo Israel credit, personaliter amat. Eius amor praeterea electivus est amor: inter omnes gentes ipse Israel eligit eumque amat — ut hoc vero ipso modo humanitas universa sanetur. Ipse amat, et amor hic eius sine dubio veluti eros designari potest, qui tamen est etiam et prorsus agape. |
La novaĵo de la biblia fido 9. Antaŭ ĉio, estas la nova bildo de Dio. En la kulturoj ĉirkaŭantaj la mondon de la Biblio, la bildo de dio kaj de la dioj, finfine, restas ne tre klara kaj estas kontraŭdira en si mem. En la vojo de la biblia fido, male, rezultas ĉiufoje pli klara kaj unusenca tio kion oni resumas en la vortoj de la fundamenta preĝo de Izrael, la Shema: «Aŭskultu, ho Izrael! la Eternulo, nia Dio, la Eternulo estas unu sola.» (Readmono 6, 4). Ekzistas unu sola Dio, kiu estas la Kreinto de la ĉielo kaj la tero kaj, tial, ankaŭ estas la Dio de ĉiuj homoj. En tiu ĉi precizigo estas du eksterordinaraj elementoj: ke vere ĉiuj ceteraj dioj ne estas Dio kaj ke tuta realaĵo en kiu vivas koncernas al Dio, estas kreaĵo Lia. Ja, la ideo de iu kreado ekzistas ankaŭ en aliaj lokoj, sed nur ĉi tie restas absolute klare ke ne tamas pri iu ajn diaĵo, sed ke la sola vera Dio, Li mem, estas la aŭtoro de la tuta realaĵo; ĉi tiu devenas de la povo de sia kreanta Vorto. Kio signifas ke Li estimas ĉi tiun kreaĵon, ĝuste pro tio ke estis Li kiu deziris ĝin, kiu «faris» ĝin. kaj tiel manifestiĝas la dua grava elemento: ĉi tiu Dio amas la homon. La dia povo al kiu Aristotelo, en la pinto de la greka filozofio, intencis alveni pere de la pripensado, certe estas celo de deziro kaj amo fare de ĉiuj estaĵoj —kiel amata realaĵo, tiu ĉi diaĵo movas la mondon—, sed ĝi mem bezonas nenion kaj ne amas, ĝi nur estas amata. La unusola Dio je kiu kredas Izrael, tamen, persone amas. Sia amo, krome, estas amo de prefero: inter ĉiuj popoloj, li elektas Izraelon kaj amas ĝin, kvankam kun la celo savi ĝuste tiamaniere la tutan homaron. Li amas, kaj ĉi tiu amo sia povas sendube esti kvalifikita kiel eros kiu, tamen, estas ankaŭ tute agapé. |
|
Osee potissimum et Ezechiel prophetae per audaces amatorias imagines hanc Dei in eius populum cupiditatem significarunt. Dei cum Israel necessitudo sponsalium coniugiique imaginibus collustratur; quapropter idolatria adulterium est et prostitutio. Quod cum ita sit — quemadmodum significavimus — re cultus attinguntur fertilitatis et eros abusus, sed eodem tempore inter Israel et Deum fidelitatis vinculum describitur. Dei Israelisque amoris narratio in eo penitus sistit quod ipse Torah ei tradit, Israel scilicet germanam hominis naturam recludit atque veri humanismi iter demonstrat. Historia haec in eo nititur quod homo, in Deo uno fidem servando, experitur se esse a Deo ipsum amatum et in veritate laetitiam, in iustitia detegere — quae in Deo laetitia eius fit essentialis felicitas: «Quis enim mihi est in caelo? Et tecum nihil volui super terram ... Mihi autem adhaerere Deo bonum est» (Ps 73 [72], 25.28). |
La profetoj Hoŝea kay Jeĥezkel, precipe, priskribis ĉi tiun pasion de Dio al sia popolo per aŭdacaj erotikaj bildoj. La rilato de Dio kun Izrael estas ilustrata per la metaforo de gefianĉeco kaj de la geedzeco; sekve, la idol-kulto estas adulto kaj prostituado. Per tio oni konkrete aludas —kiel vidite— al la ritoj pri fekundeco kun ties trouzo de la eros, sed samtempe oni priskribas la rilaton de fideleco inter Izrael kaj ties Dio. La am-historio de Dio kun Izrael konsistas, esence, en tio ke Li donas al ĝi la Torah, tio estas, malfermas la okulojn de Izrael pri la vera naturo de la homo kaj indikas la vojon de la vera humanismo. Ĉi-tiu historio konsistas en tio ke la homo, vivante fidela al la unusola Dio, eksperimentas sin mem kiel amata de Dio kaj malkovras la ĝojon en la vero kaj en la justeco; la Dia ĝojo fariĝas sia esenca feliĉo: «Kiu estas por mi en la ĉielo? Kaj krom Vi mi nenion volas sur la tero.. Sed al mi estas bone, ke mi estas proksima al Dio» (Psalmo 73 [72], 25. 28). |
|
10. Dei in hominem eros — quemadmodum diximus — eadem opera est prorsus agape. Non modo quia gratuito omnibus ex partibus donabitur, nullo antecedente merito, sed etiam quia amor est qui ignoscit. Osee potissimum agape modum nobis ostendit in Dei erga hominem amore, qui multum adspectui gratuitatis antecellit. Israel «adulterium» patravit, Foedus fregit; debet eum iudicare Deus et repudiare. Hoc autem ipso loco demonstratur Deum esse Deum, non hominem: «Quomodo dabo te, Ephraim, tradam te, Israel? ... Convertitur in me cor meum, simul exardescit miseratio mea. Non faciam furorem irae meae, non convertar, ut disperdam Ephraim, quoniam Deus ego et non homo, in medio tui Sanctus» (Os 11, 8-9). Flagrans Dei amor in populum suum — in hominem — ignoscens est simul amor. Sic est is magnus ut contra se ipsum vertat Deum, eius amorem contra eius iustitiam. Christianus, in hoc, Crucis mysterium per speciem adumbrari intellegit: sic Deus hominem diligit, ut, se ipsum efficiens hominem, usque ad mortem eum sequatur atque hoc modo iustitiam et amorem conciliat. |
10. La eros de Dio al la homo, kiel dirite, estas samtempe agapé. Ne nur tial ke ĝi tute liveriĝas malavare, sen ia ajn antaŭa merito, sed ankaŭ tial ke ĝi estas amo kiu pardonas. Hoŝea, speciale, montras al ni la dimension de la agapé en la amo de Dio al la homo, kiu preterpasas la senmeritecon. Izrael pekis je «adulto», rompis la Aliancon; Dio devus juĝi kaj repudii ĝin. Sed ĝuste en tio ĉi riveliĝas ke Dio estas Dio kaj ne homo: «Kiel Mi agu kun vi, ho Efraim? kiel Mi protektu vin, ho Izrael?... Renversiĝis en Mi Mia koro, varmegiĝis Mia tuta kompato. Mi ne agos laŭ Mia flama kolero, Mi ne plu ekstermos Efraimon; ĉar Mi estas Dio, ne homo, Mi estas Sanktulo inter vi» (Hoŝea 11, 8-9). La pasia amo de Dio al sia popolo, al la homo, estas samtempe amo kiu pardonas. Tiel granda amo kiu metas Dion kontraŭ si mem, sian amon kontraŭ sia justeco. La kristano jam vidas profiliĝi en ĉi tio, vualite, la misteron de la Kruco: Dio tiel amas la homon ke, farante homo sin mem, akompanas lin eĉ en la morto kaj, tiele, Li repacigas la justecon kaj la amon. |
|
Philosophicus adspectus itemque historicus-religiosus in hac Sacrorum Bibliorum ratione revelandus in eo nititur quod ex una parte nos ante imaginem ponimur Dei, stricte quidem metaphisicam: absolute est Deus omnium rerum primigenius fons; sed hoc omnium rerum creandarum principium — Logos, primordialis ratio — est eadem opera amans quiddam, veri amoris impetu praeditum. Hoc modo eros summe extollitur, sed eodem tempore ita purificatur ut cum agape misceatur. Quocirca intellegere possumus Canticum Canticorum in Sacrae Scripturae canonem receptum, esse explicatum ex eo quod canticis his amoris demum Dei necessitudo significatur cum homine vicissimque hominis cum Deo. Hac ratione Canticum Canticorum factum est, tam in Christianis quam in Iudaicis litteris, cognitionis ac mysticae experientiae scaturigo, in qua biblicae fidei essentia manifestatur: ita sane, est hominis cum Deo consociatio — somnium scilicet hominis primigenium —, at haec consociatio non debet una simul fundi, in oceano videlicet Divini sine nomine mergi; est coniunctio quaedam quae amorem gignit, in quo ambo — Deus et homo — sui ipsorum manent atque tamen plene unum fiunt: «Qui adhaeret Domino, unus Spiritus est» cum eo (1 Cor 6, 17), ait sanctus Paulus. |
La filozofia kaj histori-religia aspekto kiun oni devas substreki en ci tiu rigardo de la Biblio estas ke, unuaflanke, ni troviĝas antaŭ iu bildo strikte metafizika de Dio: Dio absolute estas la origina fonto de ĉiu estaĵo; sed ĉi tiu kreiva principo de ĉio ekzistanta —la Logos, la fundamenta kaŭzo— samtempe estas iu amanto kun la tuta la pasio de iu vera amo. Do, la eros restas ege nobligita, sed ankaŭ tiel purigita ke ĝi kunfandiĝas kun la agapé. Tial ni povas kompreni ke la akcepto de la Alta Kanto en la kanono de la Sanktaj Skribaĵoj estis pravigita tre baldaŭ, ĉar la senco de ĝiaj am-kantoj esence priskribas la rilaton de Dio kun la homo kaj de la homo kun Dio. Tiamaniere, tiel en la kristana literaturo kiel en la juda, la Alta Kanto fariĝis iu fonto de mistika kono kaj sperto, en kiu esprimiĝas la esenco de la biblia fido: oni kontemplas, ja, iun unuiĝon de la homo kun Dio —origina revo de la homo—, sed tiu unuiĝo ne estas kunfandiĝo, droni en la sennoma oceano de la Dia; estas iu unuo kiu kreas amon, en kiu ambaŭ —Dio kaj la homo— daŭre restas ili mem kaj, tamen, fariĝas unu sola afero: «tiu, kiu kuniĝas kun la Sinjoro, estas kun li unu spirito», diras sankta Paŭlo (1a Korintanoj 6, 17). |
|
11. Biblicae fidei prima res nova, sicut perspeximus, Dei est imago; altera, cum ea essentialiter coniuncta, in hominis imagine reperitur. Biblica creationis narratio de primi hominis solitudine disserit, scilicet Adami, cui adiumentum Deus addere vult. Nihil autem ex rebus creatis auxilium illud homini afferre potest, quo ipse indiget, licet omnibus bestiis agri cunctisque volatilibus nomen dederit, in suae vitae ambitum ea ingerens. Tunc ex hominis costa mulierem fingit Deus. Nunc Adamus, cuius indiget, auxilium reperit: «Haec nunc os ex ossibus meis et caro de carne mea!» (Gn 2, 23). Ex his rebus narratis opinationes quaedam intellegi possunt, quae exempli gratia etiam in fabula exstant, quam Plato refert, ubi primigenius homo globosus erat, eo quod completus in se suisque rebus sufficienter praeditus ipse erat. Sed suam propter superbiam a Iove bipertitus est, sic nunc alteram dimidiam partem desiderat et ad eam decurrit, ut suam integritatem reperiat. In Sacrarum Scripturarum narratione de poena non fit mentio; at quod homo quodammodo est imperfectus, ex constitutione itineratur, alteram suae integritatis complentem partem inventurus, cogitatio scilicet procul dubio adest illa, ad quam ipse solummodo cum altero sexu per communionem potest esse «perfectus». Sic biblica narratio de Adamo prophetia concluditur: «Quam ob rem relinquet vir patrem suum et matrem et adhaerebit uxori suae; et erunt in carnem unam» (Gn 2, 24). |
11. La unua novaĵo de la biblia fido, kiel ni vidis, konsistas en la konceptado de Dio; la dua, en esenca rilato kun ĝi, troviĝas en la konceptado de la homo. La biblia rakonto de la kreado temas pri la soleco de la unua homo, Adamo, al kiu Dio volas provizi iun helpon. Neniu el la ceteraj kreaĵoj povas esti tiu helpo kiun la homo bezonas, eĉ se li estis asigninta nomon al ĉiuj sovaĝaj bestoj kaj al ĉiuj birdoj, tiele enkondukinte ilin en sian vitalan medion. Tiam Dio, el iu ripo de la viro, formis la virinon. Nun Adamo ricevas la helpon al li necesa: «Jen nun ŝi estas osto el miaj ostoj kaj karno el mia karno!» (Genezo 2, 23). En la fono de tiu ĉi rakonto oni povas konsideri konceptadojn kiel tiuj kiuj aperas ankaŭ, ekzemple, en la mito rakontita de Platono, laŭ kiu la homo estis origine sfero-forma, ĉar li estis kompleta en si mem kaj memsufiĉa. Sed, punante lian orgojlon, estis dividita en du fare de Zeus, tiamaniere ke nun li ĉiam emas sian alian duonon kaj troviĝas survoje al ĝi por rehavi sian integrecon. En la biblia rakonto oni ne temas pri puno; sed jes ja aperas la ideo pri tio ke la homo estas iamaniere ne-kompleta, esence survoje por trovi en la alia la komplementan parton por sia integreco, tio estas, la ideo ke nur komuniiĝe kun la alia sekso li povas konsideri sin «kompleta». Tiel, do, la biblia rakontaĵo finiĝas per iu profetaĵo pri Adamo: «Tial viro forlasos sian patron kaj sian patrinon, kaj aliĝos al sia edzino, kaj ili estos unu karno» (Genezo 2, 24). |
|
Duae hic reperiuntur maioris momenti notiones: eros in ipsius natura hominis est quasi defixus; Adamus aliquid exquirit atque «relinquet patrem suum et matrem» mulierem inquisiturus. Sua in unitate tantum humanitatis integritatem fingunt, «una caro» fiunt. Non minus praestat altera notio: in cursu quodam, qui in creatione nititur, ad matrimonium committit eros hominem, ad vinculum scilicet quoddam, singulariter definiteque signatum. Sic et sic tantum suus intimus finis ad effectum adducitur. Ad unius Dei imaginem monogamicum coniugium respondet. Matrimonium, quod in amore unico ac definito fundatur, imaginem efficit Dei necessitudinis cum eius populo ac vicissim: ratio qua Deus amat mensura fit humani amoris. Artum hoc inter eros et coniugium in Bibliis Sacris vinculum fere in litteris extra ea similitudinem non reperit. |
En ĉi tiu profetaĵo estas du gravaj aspektoj: la eros troviĝas kvazaŭ enradikigita en la naturo mem de la homo; Adamo ekserĉadas kaj «forlasas sian patron kaj sian patrinon» por unuiĝi kun sia virino; nur ambaŭ kune reprezentas la kompletan homaron, fariĝas «unu sola karno». Ne malpli grava estas la dua aspekto: en iu perspektivo bazita sur la kreado, la eros orientas la homon al geedziĝo, iu ligo signita per sia karaktero unika kaj definitiva; tiel, kaj nur tiel, efektiviĝas sia intima destino. Kun la konceptado de la Dio monoteisma kongruas la monogamia geedzeco. La geedzeco bazita sur iu amo ekskluziva kaj definitiva fariĝas la ikono de la rilato de Dio kun sia popolo kaj, inverse, la Dia am-maniero fariĝas la mezuro de la homa amo. Ĉi tiu intima rilato inter eros kaj geedzeco kiun prezentas la Biblio fakte ne havas iun ajn paralelon en la ekster-biblia literaturo. |
|
Christus Iesus – Dei incarnatus amor 12. Etiamsi adhuc usque Vetus Testamentum plerumque tractavimus, intima tamen duorum Foederum coagmentatio veluti una christianae fidei Scriptura est patefacta. Vera Novi Testamenti novitas haud in novis opinationibus sistit, sed in ipsa Christi effigie, qui cogitationibus praebet carnem et sanguinem — inauditum realismum. In Vetere iam Testamento biblica novitas non tantum exsistit ex abstractis notionibus, sed ex Dei inopinata opera et quodammodo inaudita oritur. Ratio haec agendi Dei dramatis formam nunc acquirit, eo quod in Iesu Christo ipse Deus «ovem amissam» persequitur, humanitatem videlicet dolentem atque deperditam. Cum Iesus suis in similitudinibus de pastore disserit, qui ad amissam ovem vadit, de muliere drachmam quaerente, de patre qui prodigo filio occurrit eumque amplexatur, id non in verba tantum recidit, sed eius essentiae et actionis rationem explanat. Eius per crucem in morte illud completur per quod contra se vertit Deus, in quo ipse se tradit, hominem sublevaturus eumque servaturus — amor hic in forma sua extrema adest. Visus in Christi latus perfossum conversus, de quo apud Ioannem fit mentio (cfr 19, 37), illud comprehendit ex quo hae Litterae Encyclicae initium sumpserunt: «Deus caritas est» (1 Io 4, 8). Ibi nempe veritas haec spectari potest. A quo initio capto, definiatur oportet quid sit amor. Ex hoc visu sumens initium, videndi amandique semitam reperit christianus. |
Jezuokristo, la enkarnigita amo de Dio 12. Kvankam ĝis nun ni ĉefe temis pri la Malnova Testamento, estis jam duonvidita la intima interpenetrado de ambaŭ Testamentoj kiel unusola Skribaĵo de la kristana fido. La vera originaleco de la Nova Testamento ne konsistas en novaj ideoj, sed en la figuro mem de Kristo, kiu donas karnon kaj sangon al la konceptoj: iu eksterordinara realismo. Ankaŭ ne en la Malnova Testamento la biblia novaĵo konsistas el simplaj nocioj abstraktaj, sed en la neantaŭvidebla agado kaj, iusence eksterordinara, de Dio. Tiu Dia agado akiras nun sian draman formon, ĉar, en Jezuokristo, Dio mem iras post la «perdita ŝafino», la afliktita kaj perdiĝinta homaro. Kiam Jezuo parolas en siaj paraboloj pri la paŝtisto kiu iras post erarvaganta ŝafino, pri la virino kiu sercas la drakmon, pri la patro kiu eliras renkonte al la erarinta filo kaj brakumas lin, ne temas pri nuraj vortoj, sed estas la ekspliko de sia propra esto kaj agado. En sia morto sur la kruco efektiviĝas tiu meti sin Dio kontraŭ si mem, sin fordonante por doni novan vivon al la homo kaj savi lin: ĉi tio estas amo en ĝia plej radikala formo. Rigardi la trapikitan torson de Kristo, pri kio temis Johano (vidu 19, 37), helpas kompreni la start-punkton de ĉi tiu Enciklika Letero: «Dio estas amo» (1a Johano 4, 8). Estas tie, en la kruco, kie oni povas kontempli ĉi tiun veron. Kaj ekde tie oni devas difini nun kio estas la amo. Kaj, ekde tiu rigardo, la kristano trovas la orientiĝon de sia vivado kaj de sia amado. |
|
13. Iesus huic oblationis actui perpetuam per constitutam in Novissima Cena Eucharistiam tribuit praesentiam. Antecapit ipse suam mortem resurrectionemque, iam illa hora suis discipulis in pane et vino se ipsum tradens, suum corpus suumque sanguinem tamquam novum manna (cfr Io 6, 31-33). Si vero antiqui somniaverunt, ad extremum verum hominis cibum — id quo homo vivit — esse Logos, aeternam sapientiam, nunc hic Logos nobis vere factus est alimentum — veluti amor. Eucharistia in actu oblationis Iesu nos trahit. Non recipimus nos solummodo immobiliter Logos incarnatum, sed in eius oblationis motum involvimur. Coniugii imago inter Deum et Israel illa efficitur ratione, quae antea concipi non potuit: quod antea fuit pro Deo stare, fit nunc, per Iesu donationem communicatam, eius corporis et sanguinis participatio, fit coniunctio. Sacramenti «mystica» indoles quae in Dei erga nos demissione nititur alia prorsus est res et sublimius perducit quam quaevis mystica hominis elevatio efficere possit. |
13. Jezuo permanentigis ĉi tiun akton de fordono pere de la institucio de la Eŭkaristio dum la Sankta Manĝo. Jam en tiu horo, Li anticipas sian morton kaj resurekton, donante sin mem al siaj disĉiploj en la pano kaj la vino, sian korpon y sangon kiel nova manao (vidu Johano 6, 31-33). Se la antikva mondo estis revinta ke, funde, la vera nutraĵo de la homo —tio por kio la homo vivas— estis la Logos, la eterna saĝeco, nun ĉi tiu Logos iĝis por ni vera manĝaĵo, kiel amo. La Eŭkaristio enigas nin en la oferan akton de Jezuo. Ni ne nur ricevas pasive la Logos enkarnigitan, sed implikiĝas en la dinamikon de sia transdono. La bildo de la nupto inter Dio kaj Izrael realiĝas laŭ maniero antaŭe nekonceptebla: kio antaŭe estis troviĝi antaŭ Dio, iĝis nun unuiĝo per la partoprenado en la transdono de Jezuo, en sia korpo kaj sango. La «mistiko» de la Sakramento, kiu baziĝas en la malleviĝo de Dio al ni, havas alian, ege gravan, dimension kaj kiu portas multe pli alten ol tio atingebla de ĉia ajn mistika leviĝo de la homo. |
|
14. Nunc autem alia pars est consideranda: Sacramenti «mystica» natura socialem rationem secum fert, quandoquidem in sacramentali communione ego cum Domino una simul cum ceteris communicantibus coniungor: «Quoniam unus panis, unum corpus multi sumus, omnes enim de uno pane participamur», effatur sanctus Paulus (1 Cor 10, 17). Cum Christo coniunctio est eadem opera cum ceteris omnibus consociatio, quibus ipse se tradit. Christum pro me uno habere non possum; ad eum pertinere possum solummodo cum iis omnibus coniunctus, qui ipsius facti sunt fientve. A memet ipso extrahit me communio ad eum, et sic etiam ad unitatem cum omnibus christianis ducit. «Unum corpus» efficimur, in exsistentiam unam fusi. Amor in Deum et in proximum amor nunc vere coniunguntur: incarnatus Deus omnes ad se nos trahit. Ex hoc intellegitur quo pacto agape Eucharistiae facta sit etiam nomen: in ea Dei agape ad nos corporaliter accedit ut in nobis ac per nos suam operam producat. Ex hoc tantum fundamento christologico-sacramentali sumpto initio, recte doctrina Iesu de amore intellegi potest. Transitus, quem ipse efficit, a Lege Prophetisque ad duplex amoris mandatum erga Deum ac proximum, fidei scilicet omnis exsistentia, quae deinde ex hoc mandato, medium locum occupante, oritur, non est simpliciter res moralis quae exinde sui iuris prope fidem in Christum eamque per ritum in Sacramento expressam esse possit: fides, cultus et ethos, veluti res unica inter se miscentur, quae Dei agape convenienda significatur. Sueta cultus ethicaeque oppositio simpliciter hic procidit. In «cultu» ipso, in eucharistica communione amari vicissimque reliquos amare continentur. Eucharistia, quae in amorem re effectum non transfertur, in se ipsa in particulas est redacta. Vicissim — sicut subtilius erit considerandum — amoris «mandatum» effici potest solummodo quia postulatio non est tantum: amor «mandari» potest quoniam antea donatur. |
14. Sed nun oni devas priatenti alian aspekton: la «mistiko» de la Sakramento havas ian socian karakteron, ĉar en la sakramenta komuniiĝo mi restas unuigita al la Sinjoro kiel ĉiuj ceteraj komuniiĝantoj: «pro tio, ke ni, kiuj estas multaj, estas unu pano, unu korpo; ĉar ni ĉiuj prenas parton el la unu pano», diras sankta Paŭlo (1a Korintanoj 10, 17). La unuiĝo kun Kristo samtempe estas unuiĝo kun ĉiuj ceteraj al kiuj li transdoniĝas. Mi ne povas havi Kriston nur por mi; mi povas aparteni al li nur unuiĝe kun ĉiuj kiuj estas aŭ estos liaj. La komuniiĝo igas min eliri el mi mem por iri al Li, kaj tial, ankaŭ al la unuiĝo kun ĉiuj kristanoj. Ni fariĝas «unu korpo», unuigitaj en una unu sola ekzistado. Nun, la amo al Dio kaj al proksimulo estas vere unuigitaj: la enkarnigita Dio altiras ĉiujn nin al si. Oni komprenas, do, ke la agapé fariĝis ankaŭ iu nomo de la Eŭkaristio: en ĝi la agapé de Dio alvenas al ni korpece por daŭre agadi en ni kaj per ni. Nur surbaze de cxi tiu fundamento kristologi-sakramenta oni povas trafe kompreni la instruon de Jezuo pri la amo. La paso disde la Leĝo kaj la Profetoj al la duobla ordono de la amo al Dio kaj al la proksimulo, igi derivi el ĉi tiu ordono la tuta ekzistado de la fido, ne estas simpla moralo, kiu povus ekesti aŭtomate, paralele al la fido en Kristo kaj al sia aktualigado en la Sakramento: fido, kulto kaj ethos reciproke interprenetiĝas kiel unu sola realaĵo, kiu formiĝas en la renkontiĝo kun la agapé de Dio. Tiel, la kutima kontrasto inter kulto kaj etiko simple malaperas. En la «kulto» mem, en la eŭkaristia komuniiĝo, estas samtempe inkluditaj esti amataj kaj ami la aliajn. Iu Eŭkaristio kiu ne enportu praktikan ekzercadon de la amo estas fragmenta en si mem. Inverse —kiel ni devos prikonsideri eĉ pli detale—, la «ordono» de la amo estas ebla nur tial ke ĝi ne estas nura postulo: la amo povas esti «ordono» pro tio ke ĝi estis antaŭe donita. |
|
15. Ex hoc posito principio praecipuae Iesu parabolae sunt intellegendae. Epulo ille dives (cfr Lc 16, 19-31) ex supplicii loco implorat ut sui fratres certiores de illa re fiant, quae ei eveniat, qui impudenter pauperem ignoraverit in necessitate versantem. Iesus, ut ita dicamus, talem auxilii clamorem excipit, quem refert ut nos cauti simus, ut ad rectam semitam nos reducat. Boni Samaritani parabola (cfr Lc 10, 25-37) duas magni ponderis explanat res. Dum vero «proximi» notio iam tum ad populares alienigenasque in solo Israelitico commorantes ideoque ad participem alicuius regionis populique communitatem praecipue referebatur, nunc fines hi tolluntur. Quicumque me indiget et ego eum iuvare possum, mihi est proximus. Proximi notio universa complectitur, attamen concreta manet. Quamvis ad omnes homines pertineat, ad significationem non contrahitur incerti et indefiniti cuiusdam amoris, qui parum officii secum fert, sed meam postulat operam, re hic et nunc praestandam. Usque est Ecclesiae munus inter propinquitatem et longinquitatem interpretari rursus hoc vinculum, quae suorum membrorum re exigendam vitam habeat ob oculos. Memoretur tandem hic peculiarem in modum oportet novissimi Iudicii insignis parabola (cfr Mt 25, 31-46), in qua amor de humanae vitae bono vel non bono definitivae deliberationis fit norma. Personam induit Iesus indigentium: videlicet esurientium, sitientium, alienigenarum, nudorum, aegrotorum, in vinculis detentorum. «Quamdiu fecistis uni de his fratibus meis minimis, mihi fecistis» (Mt 25, 40). Amor Dei itemque amor proximi inter se commiscentur: in minimis ipsum Iesum et in Iesu Deum invenimus. |
15. Oni devas kompreni la grandajn parabolojn de Jezuo ankaŭ disde tiu ĉi principo. La riĉulo Epulono (vidu Luko 16, 19-31) petegas ekde la loko de la kondamnitaj ke oni avertu siajn fratojn pri tio okazanta al tiuj kiuj frivolece ignoras la mizerulon. Jezuo, tieldire, akceptas tiun krion je helpopeto kaj fariĝas eĥo el ĝi por atentigi nin, por igi nin reveni al la rekta vojo. La parabolo de la bona Samariano (vidu Luko 10, 25-37) ĉefe alportas al ni du gravajn klarigojn. Dum la koncepto «proksimulo» ĝis tiam temis esence pri la kuncivitanoj kaj la eksterlandanoj loĝantaj en la tero de Izrael, tial la kompakta komunumo de iu lando aŭ popolo, nun malaperas ĉi tiu limo. Mia proksimulo estas ĉiu ajn kiu bezonus min kaj kiun mi povus helpi. Universaliĝas la koncepto de proksimulo, sed ĝi daŭre restas konkreta. Kvankam ĝi etendiĝas al la tuta homaro, la amo al la proksimulo ne limiĝas al iu teniĝo ĝenerala kaj abstrakta, malmulte postulema en si mem, sed petas mian praktikan kompromison ĉi tie kaj nun. La Eklezio devas ĉiam interpreti ĉiufoje ĉi tiu rilato inter malproksimeco kaj proksimeco, rilate al la praktika vivo de ĝiaj membroj. Nu, oni devas speciale memori la grandan parabolon de la Fina Juĝo (vidu Mateo 25, 31-46), en kiu la amo iĝas la kriterio por la definitiva decido pri la favora aŭ malfavora taksado de iu homa vivo. Jezuo identiĝas kun la malriĉuloj: la malsatantoj kaj soifantoj, la fremduloj, la senvestaj, malsanaj aŭ malliberuloj. «Kiom vi faris al unu el ĉi tiuj miaj fratoj la plej malgrandaj, tiom vi faris al mi. » (Mt 25, 40). Amo al Dio kaj amo al la proksimulo kunfandiĝas: en la plej humila ni renkontas Jezuon mem kaj en Jezuo ni renkontas Dion. |
|
Amor Dei proximique amor 16. Omnibus his de amoris essentia eiusque in biblica fide significatione considerationibus absolutis, duplex superest interrogatio de nostra agendi ratione: amarine potest Deus, quamvis is non videatur? Rursus: amorine imperari potest? Adversus duplex amoris mandatum duplicia contra dicuntur, quae in his interrogationibus insunt. Nemo Deum umquam vidit — quomodo eum amare possumus? Atque porro: amori imperari non potest; est tandem quaedam animi affectio, quae adesse aut non adesse potest, sed ex voluntate gigni non potest. Sacra Scriptura primam hanc obiectionem roborare videtur, cum dicit: «Si quis dixerit: «Diligo Deum», et fratrem suum oderit, mendax est; qui enim non diligit fratrem suum, quem videt, Deum, quem non videt non potest diligere» (1 Io 4, 20). Sed sententia haec minime autumat Dei amorem quiddam esse impossibile; contra, in toto modo memoratae Primae Epistulae Ioannis contextu, talis amor manifeste requiritur. Inter Dei amorem ac amorem proximi artum vinculum confirmatur. Alter ad alterum sic se stricte refert ut Dei amoris affirmatio fiat mendacium, si homo a proximo se subducat, vel etiam eum oderit. Ioannis sententia hoc sensu potius intellegi debet: in proximum amor iter est ad Deum quoque inveniendum atque qui ab oculis proximum amovet, coram Deo etiam fit caecus. |
Amo al Dio kaj amo al la proksimulo 16. Pripensinte la esencon de la amo kaj ties signifo en la biblia fido, restas ankoraŭ iu duobla afero pri la maniero kiel vivi ĝin: Ĉu vere eblas ami Dion kvankam oni ne vidas lin? Kaj, aliflanke: Ĉu eblas ordoni la amon? En ĉi tiuj demandoj estas prezentataj du obĵetojn kontraŭ la duobla ordono de la amo. Neniu vidis Dion iam, kiel ni povus ami lin? Kaj krome, oni ne povas ordoni la amon; finfine, ĝi estas sento kiun oni povas havi aŭ ne, sed kiu ne povas esti kreita lauvole. La Skribaĵoj ŝajne apogas tiun unuan obĵekton kiam asertas: «Se iu diras: Mi amas Dion, kaj malamas sian fraton, tiu estas mensoganto; ĉar kiu ne amas sian fraton, kiun li vidis, tiu ne povas ami Dion, kiun li ne vidis» (1a Johano 4, 20). Sed tiu ĉi teksto neniel ekskludas la amon al Dio, kvazaŭ tio estus ne-ebla; male, en la tuta kunteksto de la Unua letero de Johano apenaŭ citita, la amo al Dio estas eksplicite postulata. Tio, kio estas substrekita estas la nedisigebla rilato inter amo al Dio kaj amo al la proksimulo. Ambaŭ estas tiel intime interligitaj, ke la aserto pri amo al Dio fakte estas mensogo se la homo fermiĝas al la proksimulo aŭ eĉ malamas lin. Oni devas interpreti la paragrafon de Johano pli bone laŭsence ke la amo al la proksimulo estas iu vojo por renkontiĝi ankaŭ kun Dio, kaj ke fermi la okulojn antaŭ la proksimulo igas nin ankaŭ blindaj antaŭ Dio. |
|
17. Reapse, nemo umquam Deum vidit sicut ipse est. Attamen Deus nobis haud est prorsus invisibilis, non est nobis simpliciter inaccessibilis. Deus primus nos dilexit, sic asseverat memorata Ioannis Epistula (cfr 4, 10) atque amor hic Dei nobis apparuit, visibilis factus est eo quod «Filium suum unigenitum misit Deus in mundum, ut vivamus per eum» (1 Io 4, 9). Visibilis factus est Deus: in Iesu Patrem nos videre possumus (cfr Io 14, 9). Multifarie revera videri potest Deus. In amoris historia, quae in Sacris Bibliis narratur, ipse nobis obviam venit, nos acquirere studet — usque ad Novissimam Cenam, usque ad Cor in cruce perforatum, usque ad Resuscitati visus magnaque opera, quibus ipse per actus Apostolorum Ecclesiae nascentis iter direxit. Etiam in Ecclesiae subsequentibus annalibus haud absens Dominus deprehenditur: usque denuo nobis occurrit — per homines in quibus ipse conspicitur; suum per Verbum, Sacramenta, potissimum Eucharistiam. In Ecclesiae liturgia, in eius precatione, in viva credentium communitate, Dei amorem experimur nos, eius praesentiam percipimus atque hoc modo in cotidiano vitae cursu eam etiam agnoscere discimus. Primus ipse nos dilexit ac primus nos diligere pergit; idcirco per amorem nos respondere possumus. Non imperat nobis animi affectum Deus, quem in nobis excitare non possumus. Ipse nos diligit idemque efficit ut suum amorem perspiciamus experiamurque, atque ex hoc «primum» Dei tamquam responsio etiam in nobis oriri potest amor. |
17. Certe, neniu vidis Dion tia kia li estas en si mem. Kaj, tamen, Dio ne estas tute nevidebla por ni, li ne restis for de nia atingo. Dio amis nin unue, diras la citita Letero de Johano (vidu 4, 10), kaj ĉi tiu amo de Dio aperis inter ni, fariĝis videbla, ĉar «Dio sendis en la mondon Sian Filon solenaskitan, por ke ni vivu per li.» (1a Johano 4, 9). Dios iĝis videbla: en Jezuo ni povas vidi la Patron (vidu Johano 14, 9). Fakte, Dio estas videbla multmaniere. En la am-historio kiun rakontas al ni la Biblio, Li eliras renkonte al ni, intencas altiri nin, alvenante ĝis la Sankta Manĝo, ĝis la trapikita Koro en la kruco, ĝis la aperoj de la Resurektito kaj la grandaj faroj per kiuj Li, per la agado de la Apostoloj, gvidis la iradon de la naskiĝanta Eklezio. La Sinjoro ankaŭ ne forestis en la sinsekva historio de la Eklezio: Li venas ĉiam renkonte al ni pere de la homoj en kiuj Li reflektiĝas; pere de sia Vorto, en la Sakramentoj, speciale la Eŭkaristio. En la liturgio de la Eklezia, en ĝia preĝado, en la viva komunumo de la kredantoj, ni spertas la Dian amon, ni perceptas sian ĉeeston kaj, tiele, ni lernas ankaŭ rekoni ĝin en nia ĉiutaga vivo. Li amis nin unue kaj daŭre amas nin unue; tial, ni povas korespondi ankaŭ kun la amo. Dio ne trudas al ni iun senton kiun ni ne povas estigi en ni mem. Li amas nin kaj igas nin vidi kaj sperti sian amon, kaj de tiu «antaŭe» de Dio povas naskiĝi ankaŭ en ni la amo kiel respondo. |
|
Hoc in conveniendi processu non esse tantum animi affectum amorem palam demonstratur. Animi affectiones accedunt eaeque recedunt. Affectio mira potest esse initialis scintilla, sed non totum amorem complectitur. In principio de purificationum maturationumque processu disseruimus, quarum ope eros plane efficitur sui ipsius, amor fit plene significante verbo. Ad amoris maturitatem pertinet omnes hominis virtutes complecti et includere, ut ita dicamus, hominem tota in eius integritate. Cum Dei amoris visibiles significationes conveniuntur, laetitiae sensus in nobis excitari potest, quae ex eo oritur quod amamur. Sed hic occursus nostram etiam voluntatem intellectumque involvit. Vivens Deus agnitus via est qua ad amorem pervenitur, atque assensus nostrae voluntatis eius voluntati coniungit intellectum, voluntatem et affectionem in amoris actu, omnia complectente. Processus autem hic continenter progreditur: amor numquam «finitur» et completur; in vitae decursu mutatur, maturescit ideoque sibi ipse fidelis manet. Idem velle atque idem nolle, quibus verbis antiqui germanum amoris sensum definiebant: cum alter alteri assimulatur, id volendi cogitandique perducit ad communitatem. Inter Deum hominemque amoris historia in eo nempe stat quod haec voluntatis communio in cogitationis affectionisque communione adolescit, atque sic nostra et Dei voluntas magis ac magis idem expetit: Dei voluntas mihi iam non est extraria voluntas, quam mihi extrinsecus mandata praecipiunt, sed mea eadem est voluntas, eo quod ex experientia Deus re vera «interior intimo meo» est quam ego. In Deo tum crescit deditio et Deus nostrum fit gaudium (cfr Ps 73 [72], 23-28). |
En la disvolviĝo de tiu renkontiĝo ankaŭ montriĝas klare ke la amo ne estas nur iu sento. La sentoj venas kaj foriras. Ili povas esti iu mirinda komenca fajrero, sed ili ne estas la tuto de la amo. Je la komenciĝo ni temis pri la procezo de purigado kaj maturiĝo pere de kiu la eros ĝi venas esti ĝi mem y fariĝas amo en la plena senco de la vorto. Decas al la matureco de la amo ke ĝi ampleksigu ĉiujn kapablojn de la homo kaj inkludu, tieldire, la homon integrece. La renkontiĝo kun la videblaj manifestacioj de la Dia amo povas estigi en ni la senton de ĝojo, kiu naskiĝas de la spertado esti amataj. Sed tia renkontiĝo implicas ankaŭ nian volon kaj nian komprenon. La rekono de la vivanta Dio estas iu vojo al la amo, kaj la jes de nia volo al la sia ampleksas komprenon, volon kaj senton en la unika akto de la amo. Tamen, ĉi tiu estas procezo kiu ĉiam estas survoje: la amo neniam sin taksas «kulminita» kaj kompletigita; ĝi transformiĝas laŭ la kurso de la vivo, maturiĝas kaj, ĝuste pro tio, restas fidela al si mem. Idem velle, idem nolle, voli la samon kaj rifuzi la samon, estas tio kion la antikvuloj rekonis kiel la vera enhavo de la amo: fariĝi unu simila al la alia, kio kondukas al komuna penso kaj deziro. La am-historio inter Dio kaj la homo konsistas ĝuste en tio ke tiu komuniiĝo de volo kreskiĝas en la komuniiĝo de la penso kaj de la sento, tial ke nia volo kaj la Dia volo koincidas ĉiufoje pli: la volo de Dio jam ne estas por mi io stranga kion la ordonoj trudas al mi de ekstere, sed estas mia propra volo, spertinte ke Dio troviĝas pli interne de mi ol tio plej intima mia. Tiam kreskiĝas la abandono en Dion kaj Dio estas nia ĝojo (vidu Psalmo 73 [72], 23-28). |
|
18. Exstare sic potest proximi amor, quem Sacra Scriptura, Iesus enuntiarunt. Is quidem sibi vult me in Deo et cum Deo amare etiam personam quae mihi non probatur vel quam non novi. Id effici solummodo potest intime Deo conveniendo, ubi haec congressio facta est voluntatis communio atque usque ad animi affectionem pervenit. Tunc non modo meis oculis meisque affectionibus, sed ad Iesu Christi mensuram alteram personam respicere disco. Eius amicus meus est amicus. Praeter externam alterius speciem eius interiorem exspectationem amoris actus, observantiae, conspicio, quae non solum quaedam per instituta ad illud propositum destinata ei ostendo ac ministro, eundem accipiens, necessitate aliqua politica coactus. Christi oculis inspicio ac alteri plus quam extrinsecus necessaria tribuere possum: tribuere ei possum amoris contuitum, quo ille indiget. Hic reciproca ac necessaria actio inter Dei amorem ac amorem proximi manifestatur, cuius apud Primam Ioannis Epistulam instanter fit mentio. Si quidem cum Deo consuetudo mea in vita omnino deest, in altero semper alterum solummodo cerno, sed in eo divinam imaginem agnoscere nequeo. Sin autem mea in vita omnibus ex partibus alterum observandum non curo, cum «pius» tantum esse et «religiosa officia» complere velim, tum vero cum Deo etiam necessitudo arescit. Tum autem haec consuetudo tantummodo «recta» est, sed absque amore. Mea solum proximi conveniendi promptitudo, ut ei amor significetur, coram Deo quoque me sensibilem reddit. Tantum proximi famulatus id patefacit mihi quod Deus pro me efficit et significat quo pacto me ipse amet. Sancti — verbi gratia beatam Matrem Teresiam Calcuttensem cogitemus — ex Domino eucharistico convento suam proximi usque de integro amandi vim hauserunt, atque vicissim hic occursus suam realem virtutem altitudinemque ex eorum famulatu pro aliis obtinuit. Amor Dei proximique amor seiungi non possunt; unum est mandatum. At uterque amore fruitur, qui ex Deo manat, qui primus nos dilexit. De «mandato» sic non agitur externo, quod iubet quae fieri non possunt, sed de amoris experientia, intrinsecus data, atque amor hic, sua ex natura, cum aliis ultro est communicandus. Amor per amorem adolescit. Amor «divinus» est, quoniam ex Deo procedit isque nos cum Deo coniungit et hoc in unitatis processu in quiddam veluti «Nos» convertit, quod nostras partitiones praetergreditur et efficit ut unum fiamus, ita ut postremo Deus sit «omnia in omnibus» (1 Cor 15, 28). |
18. Tiamaniere oni vidas ke eblas la amo al la proksimulo laŭ la senco formulita de la Biblio, fare de Jezuo. Ĝi konsistas precize en tio ke, en Dio kaj kun Dio, mi amas ankaŭ la personon kiu ne plaĉas al mi aŭ eĉ estas nekonata de mi. Ĉi tio povas esti efektivigita nur disde la intima renkontiĝo kun Dio, iu renkontiĝo kiu iĝis komuniiĝo de volo, alvenante impliki la senton. Tiam mi lernas rigardi tiun alian personon ne nur per miaj okuloj kaj sentoj, sed de la perspektivo de Jezuokristo. Sia amiko estas mia amiko. Preter la ekstera aspekto de la alia mi malkovras sian internan aspiron pri iu esprimo de amo, de atento, kiun mi alvenigas al li ne nur pere de la organizaĵoj dediĉitaj al tio, kaj akceptante lin eble pro politikaj postuloj. Vidante lin per la okuloj de Kristo, mi povas doni al la alia multe pli ol eksteraj necesaj aĵoj: mi povas oferi al li la am-rigardon kiun li bezonas. En ĉi tio manifestiĝas la nepra interagado inter amo al Dio kaj amo al la proksimulo, pri kiu insiste temas la Unua Epistolo de Johano. Se en mia vivo tute mankas la contakto kun Dio, mi ĉiam povos vidi en la proksimulo la alian, ne sukcesante rekoni en li la dian bildon. Male, se en mia vivo mi tute preterlasas la atenton al la alia, dezirante esti nur «pia» kaj plenumi miajn «religiajn devojn», velkiĝas, ankaŭ tiele, la rilato kun Dio. Ĝi estos nur iu rilato «deca», sed sen amo. Nur mia disponebleco por helpi la proksimulon, por esprimi al li amon, fariĝas min sentema ankaŭ antaŭ Dio. Nur la servado al la proksimulo malfermas miajn okulojn al tio kio Dio faras miafavore kaj al tion multe kion Li amas min. La Sanktuloj —ni pensu, ekzemple, pri beatino Tereza de Kalkuto— akiris sian kapablon ami la proksimulon laŭ ĉiam renovigita maniero dank' al sia renkontiĝo kun la eŭkaristia Sinjoro kaj, inverse, ĉi tiu renkontiĝo akiris realismon kaj profundecon ĝuste en ilia servado al la ceteraj. Amo al Dio kaj amo al la proksimulo estas nedisigeblaj, estas unu sola ordono. Sed ambaŭ vivas el la amo kiu venas de Dio, kiu amis nin unue. Tiel, do, ne temas pri iu «ordono» ekstera kiu trudas al ni la neeblon, sed de iu sperto de amo naskiĝinta de interne, iu amo kiu laŭ sia propra naturo devas esti poste komunikita al la aliaj. La amo kreskiĝas tra la amo. La amo estas «dia» ĉar devenas el Dio kaj al Dio ligas nin kaj, pere de tiu unuiga procezo, transformas nin en iu Ni, kiu superas niajn dividojn kaj igas nin unu sola afero, ĝis kiam je la fino Dio estos «ĉio por ĉiuj» (vidu 1a Korintanoj 15, 28). |
|
PARS SECUNDA
CARITAS
– EXERCITATIO AMORIS |
DUA PARTO KARITATO
- LA EKZERCADO DE LA AMO |
|
Ecclesiae caritas tamquam amoris trinitarii patefactio 19. «Immo vero vides Trinitatem, si caritatem vides», scripsit sanctus Augustinus. In cogitationibus quae praecesserunt, oculos nostros defigere potuimus in Crucifixo (cfr Io 19, 37; Zach 12, 10), agnoscentes Patris consilium qui, amore permotus (cfr Io 3, 16), in mundum misit unigenitum Filium hominem ut redimeret. In cruce emoriens Iesus — quemadmodum evangelista refert — «emisit spiritum» (cfr Io 19, 30), praenuntium illius Spiritus Sancti doni quod post resurrectionem ipse erat tributurus (cfr Io 20, 22). Sic futurum erat ut promissio «aquae vivae fluminum» compleretur, quae propter effusum Spiritum fluctura erant ex credentium cordibus (cfr Io 7, 38-39). Est enim Spiritus interior illa potestas quae eorum corda cum Christi corde conciliat eosque permovet ut fratres et illi ament, sicut ipse eos amavit cum pedes discipulorum abluturus (cfr Io 13, 1-13) sese inclinavisset et in primis cum suam vitam pro omnibus donasset (cfr 13, 1; 15, 13). |
La karitato de la Eklezio kiel manifestacio de la triunua amo 19. «Vi vidas la Triunuon se vi vidas la amon», verkis sankta Aŭgusteno. En la antaŭaj pripensoj ni povis fiksi nian rigardon sur la Traspikita (vidu Johano 19, 37; Zeĥarja 12, 10), rekonante la projekton de la Patro kiu, pelita de la amo (vidu Johano 3, 16), sendis la unuenaskitan Filon al la mondo por elaĉeti la homon. Mortante sur la kruco —kiel rakontas la evangeliisto—, Jezuo «transdonis la spiriton» (vidu Johano 19, 30), anonco de la donaco de la Sankta Spirito kiu donos post sia resurekto (vidu Johano 20, 22). Tiel plenumiĝus la promeso de la «torentoj da viva akvo» kiuj, per la elverŝado de la Spirito, elfluos el la internaĵo de la kredantoj (vidu Johano 7, 38-39). Ja, la Spirito estas tiu interna potenco kiu harmoniigas sian koron kun la koro de Kristo kaj pelas ami la gefratojn kiel Li amis ilin, kiam sin disponis lavi la piedojn de siaj disĉiploj (vidu Johano 13, 1-13) kaj, ĉefe, kiam fordonis sian vivon pro ĉiuj (vidu Johano 13, 1; 15, 13). |
|
Vis etiam Spiritus est quae ecclesialis Communitatis cor immutat, ut per orbem testis sit Patris amoris, qui hominum genus suo in Filio unicam familiam efficere cupit. Omnis Ecclesiae opera amoris est declaratio qui totum hominis bonum conquirit: eius nempe evangelizationem quaerit per Verbum ac Sacramenta, quod opus totiens suis in actibus historicis fuit revera heroicum; progressionem eius inquirit variis etiam in vitae industriaeque humanae condicionibus. Quapropter ministerium amor est quod Ecclesia exsequitur ut perpetuo doloribus ac necessitatibus, etiam corporeis, hominum occurrat. Et in hac ratione, in caritatis ministerio, immorari cupimus per alteram hanc Encyclicarum Litterarum partem. |
La Spirito estas ankaŭ la forto kiu transformas la koron de la Eklezia Komunumo por ke ĝi estu en la mondo atestanto de la amo de la Patro, kiu volas fari el la homaro, en sia Filo, unu solan familion. La tuta agado de la Eklezio estas esprimo de iu amo kiu celas la kompletan bonon de la homa estaĵo: celas lian evagelizadon pere de la Vorto kaj la Sakramentoj, tasko ofte heroa en ĝia historia realigado; kaj celas lian promociadon en la diversaj sferoj de la homa agado. Tial, la amo estas la servo de la Eklezio por senĉese zorgi pri la sufero kaj la bezonoj, eĉ materiaj, de la homoj. Tiurilate, estas ĉi tiu servo de la karitato, pri kiu mi deziras temi en ĉi tiu parto de la Encikliko. |
|
Caritas Ecclesiae officium 20. Amor proximi in amore Dei insitus officium est praesertim cuiusque fidelis, at est etiam officium totius communitatis ecclesialis, et hoc quibuscumque in eius gradibus: a communitate locali ad Ecclesiam particularem, immo ad Ecclesiam universalem in eius integritate. Ecclesia quoque tamquam communitas amorem exsequi debet. Ex quo sequitur amorem egere etiam ordinatione uti praeparatione ad ministerium commune intenta. Talis officii conscientia habuit momentum decretorium in Ecclesia ab eius primordiis: «Omnes autem, qui crediderant, erant pariter et habebant omnia communia, et possessiones et substantias vendebant et dividebant illas omnibus, prout cuique opus erat» (Act 2, 44-45). Lucas hoc nobis narrat referens quandam speciem notionis Ecclesiae, cuius suprema inter elementa ipse recenset perseverantiam in «doctrina apostolorum», «communicatione» (koinonia), «fractione panis» et «orationibus» (cfr Act 2, 42). Elementum «communicationis» (koinonia), initio hic non declaratur, ad rem perducitur versiculis supra memoratis: ipsa nempe consistit in eo quod credentes omnia habent communia et inter eos discrimen iam non est inter divites et pauperes (cfr etiam Act 4, 32-37). Adolescente Ecclesia, haec absoluta forma communionis materialis re vera servari non poterat. Essentia tamen eius intima mansit: intra credentium communitatem nullum esse debet paupertatis genus eo quod bona ad dignam vitam agendam necessaria cuidam negantur. |
La karitato kiel praktiko de la Eklezio 20. La amo al la proksimulo enradikigita en la amo al Dio estas antŭ ĉio iu tasko por ĉiu fidelulo, sed estas ankaŭ por la tuta eklezia komunumo, kaj tio ĉi en ĉiuj dimensioj: ekde la loka komunumo al la partikulara eklezio, ĝis la tuta universala Eklezio. Ankaŭ la Eklezio kiel komunumo devas praktikadi la amon. Sekve, ankaŭ la amo bezonas iun organizon, kiel premiso por iu ordigita komunuma servo. La Eklezio konsciis ke ĉi tiu tasko havis por ĝi iu baza graveco ekde ĝia origino: «Kaj ĉiuj kredantoj estis kune, kaj havis ĉion komuna; kaj ili vendis siajn havojn kaj posedaĵojn, kaj dividis ilin al ĉiuj laŭ ĉies aparta bezono» (Agoj 2, 44-45). Luko rakontas tion al ni en rilato kun io kvazaŭ difino de la Eklezio, inter kies bazaj elementoj citas la adhero al la «instruo de la Apostoloj», al la «komunio» (koinonia), al la «divido de la pano» kaj al la «preĝado» (vidu Agoj 2, 42). La «komunio» (koinonia), komence menciita ne-specife, konkretiĝas poste en la paragrafoj antaue cititaj: ĝi konsistas ĝuste en tio ke la kredantoj kunhavas ĉion komune kaj ke, inter ili, jam ne plu estas diferenco inter riĉuloj kaj malriĉuloj (vidu ankaŭ Agoj 4, 32-37). Verdire, laŭmezure ke la Eklezio disvastiĝadis, rezultis ne-eble pluteni ĉi tiun radikalan formon de materia komunio. Sed la centra kerno restis: en la komunumo de la kredantoj devas ne ekzisti iu formo de malriĉeco en kiu oni neas al iu la necesaj aĵoj por ia deca vivo. |
|
21. Necessarius gressus in difficili investigatione solutionum ad fundamentale hoc principium ecclesiale exsequendum manifestus fit in electione illa septem virorum, quae diaconalis muneris initium fuit (cfr Act 6, 5-6). Reapse in Ecclesia prisca, cum res quotidie viduis dividerentur, orta est inaequalitas inter coetus tam Hebraicae quam linguae Graecae. Apostoli, quibus ante omnia commissa erant «orationes» (Eucharistia et Liturgia) et «ministerium Verbi», nimis gravatos se senserunt «ministerio mensarum»; ipsimet igitur decreverunt servare sibi praecipuum opus, et ad alterum munus, pariter necessarium in Ecclesia, coetum septem virorum constituere. Attamen hic coetus non debebat tantummodo technicum ministerium distributionis implere: debebant esse viri «pleni Spiritu et sapientia» (cfr Act 6, 1-6). Hoc significat ministerium sociale, quod ipsos explere oportebat, fuisse omnino concretum, sed eodem tempore illud sine dubio spiritale exstitisse quoque ministerium; eorum officium erat igitur officium vere spiritale, quod essentiale munus Ecclesiae perficiebat, nempe officium amoris in proximum rite ordinatum. Per constitutionem huius coetus Septem, «diaconia» — ministerium scilicet amoris proximi communiter et ordinate peractum — iam instaurata erat in fundamentali ipsius Ecclesiae structura. |
21. Iun decidan paŝon en la malfacila serĉado de solvoj por realigi ĉi tiun fundamentan eklezian principon oni povas vidi en la elektado de la sep viroj, kio estis la komenciĝo de la diakoneco (vidu Agoj 6, 5-6). Ja, en la Eklezio de la unuaj momentoj, estis okazinta iu diferenco en la ĉiutaga provizado al las vidvinoj inter la parto de hebrea lingvo kaj ties de greka lingvo. La Apostoloj, al kiuj estis asignita ĉefe «la preĝado» (Eŭkaristio kaj Liturgio) kaj la «servo de la Vorto», sin sentis troŝarĝitaj per la «servo de la tablo»; decidis, do, rezervi por ili sian ĉefan oficon kaj krei por la alia, ankaŭ necesa en la Eklezio, grupon da sep personoj. Sed ĉi tiu grupo ankaŭ ne devis sin limigi al iu servo nur teknika de distribuado: ili devus esti viroj «plenaj je Spirito kaj saĝeco» (vidu Agoj 6, 1-6). Kio signifas ke la spirita socia servo kiun ili plenumadis estis absolute konkreta, sed sendube ankaŭ samtempe spirita; tial, ĝi estis iu vera spirita ofico, kiu realigadis iun esencan taskon de la Eklezio, ĝuste tiu de la amo bone ordigita al la proksimulo. Per la kreo de ĉi tiu grupo de la Sep, la «diakoneco» —la servo de la amo al la proksimulo efektivigita komunece kaj organ-maniere— restis jam starigita en la fundamenta strukturo de la Eklezio mem. |
|
22. Annorum decursu ac progrediente Ecclesiae diffusione, caritatis est exercitatio confirmata uti una ex eius provinciis essentialibus, una cum Sacramentorum administratione et praedicatione Verbi: exercere caritatem erga viduas et pupillos, captivos, aegrotos et omne genus indigentes pertinet ad eius essentiam sicut ipsum Sacramentorum ministerium et Evangelii praedicatio. Ecclesia neglegere non potest caritatis exercitium sicut Sacramenta et Verbum derelinquere nequit. Exempla quaedam sufficiant ad hoc demonstrandum. Iustinus martyr († c. 155) describit, in contextu dominicalis christianorum celebrationis, etiam eorum navitatem caritatis, coniunctam cum ipsa Eucharistia uti tali. Divites stipes suas pro viribus offerunt, quas quisque iudicat; iis ipse Episcopus pupillos et viduas deinde sustentat eosque qui, morbo aliisque causis afflicti, in necessitate versantur, sicut captivos quoque et peregrinos. Tertullianus, praeclarus scriptor christianus († post 220), narravit quomodo admirationem gentilium suscitaret sollicitudo christianorum erga omne genus indigentes. Cum Ignatius Antiochenus († c. 107) Ecclesiam Romanam definit illam esse quae «praesidet in caritate (agape)», hac definitione existimari ille potest quodammodo etiam veram caritatis navitatem suam significare statuisse. |
22.Laŭ la pasado de la jaroj kaj la progresa disvastiĝado de la Eklezio, la ekzercado de la karitato konfirmiĝis kiel unu el siaj esencaj kampoj, kune kun la disdonado de la Sakramentoj kaj la anoncado de la Vorto: praktiki la amon al la vidvinoj kaj la georfoj, la malliberuloj, la malsanuloj kaj ĉiutipaj mizeruloj, apartenas al ĝia esenco samkiel la servo de la Sakramentoj kaj la anoncado de la Evangelio. La Eklezio devas ne neglekti la servon de la karitato, samkiel devas ne preterlasi la Sakramentojn kaj la Vorton. Por tion pruvi, sufiĉu iuj referencoj. La martiro Justino († ĉirkaŭ 155), en la kunteksto de la dimanĉa celebrado de la kristanoj, priskribas ankaŭ sian karitatecan agadon, ligita kun la Eŭkaristio mem. La posedantoj, laŭ ilia ebleco kaj laŭ la propra volo, transdonas siajn oferdonojn al la Episkopo; ĉi tiu, per tio ricevita, subtenas la georfojn, la vidvinoj kaj tiujn, kiuj suferas neceson pro malsano aŭ aliaj kialoj, samkiel ankaŭ la malliberuloj kaj fremduloj. La granda kristana verkisto Tertuliano († post 220), rakontas kiel la zorgado de la kristanoj pri la neces-suferantoj de ĉiu ajn tipo kaŭzis la miron de la paganoj. Kaj kiam Ignacio de Antiokio († ĉirkaŭ 117) menciis la Eklezion de Romo kiel tiu kiu «prezidas en la karitato (agapé)», oni povas pensi ke per ĉi tiu difino li volis iamaniere esprimi ankaŭ la konkretan karitatan agadon. |
|
23. Hoc in rerum contextu utile forsitan est agere de primigenis structuris iuridicis respicientibus caritatis Ecclesiae actionem. Medio IV saeculo in Aegypto oritur «diaconia» uti vocant; singulis in monasteriis ipsa est institutio responsalis pro universo opere assistentiae, nempe pro caritatis ministerio. Ab his primordiis evolvitur in Aegypto usque ad VI saeculum societas quaedam omnimodo iuris potestate praedita, cui civiles auctoritates concredunt etiam partem frumenti pro publica distributione. In Aegypto non solum quodque monasterium, sed etiam omnis dioecesis habuit denique suam diaconiam — institutionem quae exinde evolvitur sive in oriente sive in occidente. Papa Gregorius Magnus († 604) memorat diaconiam Neapolitanam. Ad Romam quod attinet, diaconiae documentis confirmantur solum ab VII et VIII saeculo; antea tamen, et quidem a primordiis, ministerium subveniendi pauperibus et patientibus, secundum principia vitae christianae de quibus in Actibus Apostolorum, erat necessaria pars Romanae Ecclesiae. Hoc munus pervivide explevit ipse diaconus Laurentius († 258). Luctuosa eius martyrii descriptio sancto Ambrosio († 397) iam nota erat et in suo nucleo certe nobis ostendit authenticam Sancti imaginem. Ipsi, cui commissa erat cura pauperum Romae, concessum est aliquid temporis, post comprehensionem Summi Pontificis eiusque confratrum, ut thesauros Ecclesiae colligeret eosque civilibus auctoritatibus traderet. Laurentius distribuit liberam pecuniam pauperibus eosque deinde magistratibus exhibuit tamquam verum Ecclesiae thesaurum. Quomodocumque historica iudicetur probabilitas huius singularis eventus, Laurentius in memoria Ecclesiae praesens tenetur uti magnus fautor ecclesialis caritatis. |
23. En ĉi tiu kunteksto, povas utili iu referaĵo al la primitivaj juraj strukturoj de la servo de la karitato en la Eklezio. Proksimume je la duono de la kvara jarcento, formiĝadis en Egiptujo la tiel nomata «diaconía»; ĝi estis la strukturo ke en ĉiu monaĥejo respondecis pri la ensemblo de la flegadagadoj, ĝuste la servo de la karitato. Surbaze de tio ĉi, disvolviĝis en Egiptujo ĝis la sesa jarcento iu korporacio kun plena jura kapablo, al kiu la civilaj aŭtoritatoj asignas eĉ iun kvanton da greno por la publika distribuado. Ne nur ĉiu manaĥejo, sed ankaŭ ĉiu diocezo sukcesis havi sian diaconían, iu institucio kiu sinsekve disvolviĝadis, tiel en Oriento kiel en Okcidento. La Papo Gregorio la Granda († 604) temis pri la diaconía de Napolo; en kio koncernas al Romo, la diaconíoj estas documentitaj ekde la sepa kaj la oka jarcentoj; sed, kompreneble, jam antaŭe, dekomence, la flegzorgado pri la malriĉuloj kaj mizeruloj, laŭ la principoj de la kristana vivo priskribitaj en la Agoj de la Apostoloj, estis esenca parto en la Eklezio de Romo. Tiu rolo vigle montriĝas en la figuro de la diakono Lorenzo († 258). La drameca priskribo de sia martirigo estis konita jam de sankta Ambrosio († 397) kaj, esence, certe montras al ni la veran figuron de tiu ĉi Santulo. Al li, kiel respodeculo de la fleg-zorgado pri la malriĉuloj de Romo, post la enprizonigo de siaj kunuloj kaj la Papo, oni koncedis al li iom da tempo por repreni la trezorojn de la Eklezio kaj transdoni ilin al la aŭtoritatoj. Lorenzo disdonis la disponeblan monon al la malriĉuloj kaj poste prezentis ĉi-tiujn al la aŭtoritatoj kiel la vera trezoro de la Eklezio. Kiu ajn esgtu la historia kredebleco de tiaj detaloj, Lorenzo restis en la memoro de la Eklezio kiel iu granda ekzemplo de la eklezia karitato. |
|
24. Ex recordatione Iuliani Apostatae imperatoris († 363) iterum erui potest quam essentialis fuerit apud primorum saeculorum Ecclesiam caritas ordinate exercita. Puer sex annos natus, Iulianus interfuit homicidio patris sui, fratris aliorumque familiarum a custodibus palatii imperialis patrato; hanc barbariem ipse imputavit — iure an iniuria — Constantio imperatori, qui se fingebat magnum esse christianum. Qua de re ipse christianam fidem semper detractam habuit. Imperator factus, decrevit cultum paganum restaurare, antiquam Romanam religionem, sed simul eam reformare ita ut reapse fieri posset vis trahens imperii. Hoc sub prospectu largiter se inspiravit christiana religione. Hierarchiam metropolitarum instauravit et sacerdotum. Sacerdotes amorem erga Deum et proximum curare tenebantur. In quadam sua epistula scripsit hoc unum christianae religionis, quod eius permovit animum, exercitium fuisse caritatis in Ecclesia. Fuit ergo significans aspectus erga novum eius paganum cultum quo actioni caritatis Ecclesiae parem admovit operam suae religionis. «Galilaei» — ita ipse asserebat — hoc modo suam popularem consecuti erant auram. Illi itaque non tantum imitandi, immo etiam superandi erant. Hoc igitur pacto confessus imperator est caritatem veluti decretoriam notam christianae communitatis Ecclesiae esse. |
24. Iu aludo al la figuro de la imperiestro Juliano la Apostato († 363) povas ilustri plianfoje kiom esenca estis por la Eklezio de la unuaj jarcentoj la karitato realigita kaj organizita. Estante sesjaraĝa, Juliano ĉeestis la murdon de sia patro, de sia frato kaj aliaj geparenculoj fare de la gvardioj de la imperiestra palaco; li kulpigis pri tiu brutaleco —prave aŭ ne— la imperiestron Konstancon, kiu estis konsiderata iu granda kristano. Tial, por li la kristana fido restis definitive senkreditita. Kiam estis imperiestro li, decidis restaŭri la paganismon, la antikvan romian religion, sed ankaŭ reformacii ĝin, tiamaniere ke ĝi vere estu la forto impulsanta la imperion. En tiu perspektivo, li amplekse inpiriĝis en la kristanismo. Li starigis iun hierarkion de metropolitoj kaj pastroj. La pastroj devis stimuli la amon al Dio kaj al la proksimulo. Li diris per iu el liaj leteroj ke la sola aspekto de la kristanismo kiu impresiis lin estis la karitata agado de la Eklezio. Do, iu decida punkto por lia nova paganismo estis provizi al la nova religio iun sistemon paralelan al ties de la karitato de la Eklezio. La «Galileoj» —tiel li nomis ilin— atingis per tio sian popularecon. Oni devis imiti kaj superi ilin. Tiamaniere, la imperiestro konfirmis, do, kiel la karitato estis iu decida karakteraĵo de la kristana komunumo, de la Eklezio. |
|
25. Ex nostris deliberationibus hoc loco colliguntur duo essentialia argumenta: |
25. Alveninte ĉi tien, ni prenas el niaj pripensoj du esencajn detalojn: |
|
a) Intima Ecclesiae natura triplici exprimitur munere: praedicatione Verbi Dei (kerygma-martyria), celebratione Sacramentorum (leiturgia), ministerio caritatis (diakonia). Munia sunt quae vicissim se praesupponunt et invicem seiungi nequeunt. Caritas non est pro Ecclesia veluti species operis assistentiae socialis quae aliis etiam relinqui posset, sed pertinet ad eius naturam, est irrenuntiabilis expressio propriae ipsius essentiae. |
a) La intima naturo de la Eklezio esprimiĝas per iu triobla tasko: anoncado de la Dia Vorto (kerygma-martyria), celebrado de la Sakramentoj (leiturgia) kaj servo de la karitato (diakonia). Ili estas taskoj kiuj reciproke implikiĝas kaj ne povas esti disigitaj unu el la aliaj. Por la Eklezio, la karitato ne estas kvazaŭ socia flegadagado kiu ankaŭ povus esti lasitaj al aliaj, sed io apartenanta al sia naturo kaj estas nerezignebla manifestacio de sia propra esenco. |
|
b) Ecclesia est familia Dei in mundo. In hac familia nemo debet esse qui patitur ob egestatem. Eodem tamen tempore caritas – agape transcendit limites Ecclesiae; parabola boni Samaritani manet veluti ratio mensurae, imponit amorem universalem qui prolabitur ad indigentem «fortuito» inventum (cfr Lc 10, 31), quisquis est. Firma manente hac praecepti amoris universalitate, adest tamen exigentia specifice ecclesialis — ea nempe quod in ipsa Ecclesia uti familia nullum membrum ob egestatem patiatur. Hoc sensu viget declaratio : «Ergo dum tempus habemus, operemur bonum ad omnes, maxime autem ad domesticos fidei» (6, 10). |
b) La Eklezio estas la familio de Dio en la mondo. En ĉi tiu familia devas suferi neniu pro manko de la necesaj aĵoj. Sed, dume, la caritas-agapé superas la limojn de la Eklezio; la parabolo de la bona Samariano daŭre estas la kiterio de konduto kaj montras la universalecon de la amo kiu adresiĝas al la neces-suferanto «hazarde» trovita (vidu Luko 10, 31), kiu ajn li estu. Tamen, sendomaĝe de la universaleco de la amo, estas ankaŭ la postulo specife eklezia de tio ke, ĝuste en la Eklezio mem kiel familio, neniu el ties membroj suferu pro neceso. Tiusence, daŭre validas la vortoj de la Letero al la Galatoj: «Tial laŭ nia oportuna tempo ni bonfaradu al ĉiuj, precipe al tiuj, kiuj apartenas al la familio de la fido.» (6, 10). |
|
Iustitia et caritas 26. A saeculo XIX adversus caritatis Ecclesiae opera obiectio efferbuit, quae insistenter dein evoluta est praesertim praeceptis marxistis innixa. Pauperes dicebantur operibus caritatis non egere, sed contra iustitia. Opera caritatis — eleemosynae — reapse esse pro divitibus modus quo se subtraherent a restauranda iustitia et suae consulerent conscientiae, contendentes suas sententias et pauperum iura laedentes. Potius quam hodiernae vitae conditiones per singula caritatis opera sustentarentur, necesse putabatur instituere ordinem iustum, in quo quisque suam reciperet partem ex bonis mundi ita ut caritatis operibus non amplius egeret. Huius argumenti quiddam verum est, fateri oportet, quiddam autem erroneum. Verum illud est quod fundamentalis norma Civitatis esse debet iustitiae persecutio et quod finis iusti ordinis socialis est unicuique bonorum communium partem spondere, principio subsidiarietatis. Hoc semper aperte quoque proposuit christiana doctrina de Civitate atque doctrina socialis Ecclesiae. Quaestio iusti ordinis communitatis sub aspectu historico ingressa est novam in condicionem post constitutam industrialem societatem saeculi XIX. Ortus industriae modernae delevit veteras structuras sociales et prae multitudine operariorum radicitus evocavit mutatam compositionem societatis, intra quam relatio inter pecuniam et opus navatum decretoria facta est quaestio — quaestio quae sub hac forma antea erat ignorata. Structurae productionis et pecunia novam potestatem constituebant, quae, paucorum manibus commissa, agminibus operariorum afferebat iurium privationem, cui obsistere conveniebat. |
Justeco kaj karitato 26. Ekde la 19a jarcento prezentiĝis iu obĵetado kontraŭ la karitata agado de la Eklezio, insiste disvolvigita poste precipe far de la marksisma penso. La malriĉuloj, oni diras, ne bezonas karitaton, sed justecon. La karitato —la almozo— estus ja iu preteksto por ke la riĉuloj evitu la starigon de la justeco kaj silentigu sian konsciencon, konservante sian propran socian pozicion kaj senhavante la malriĉulojn el ties rajtoj. Anstataŭ kontribui per izolitaj karitat-agoj subteni la ekzistantajn kondiĉojn, estus necese krei pli justan sociordon, en kiu ĉiuj ricevu sian parton el la mondaj riĉaĵoj kaj, tial, ne plu bezonu la karitaton. Oni devas rekoni ke en ĉi tiu argumentado estas io vera, sed ankaŭ sufiĉe da eraroj. Ja iu fundamenta normo de la ŝtato devas esti celi la justecon kaj ke la celo de justa soci-ordo estas garantii al ĉiu homo, respektante la principon de helpeco, sian parton el la komunaj riĉaĵoj. Tio estas kio estis substrekita ankaŭ de la kristana doktrino pri la ŝtato kaj la socia doktrino de la Eklezio. La temo de la justa ordo de la kolektivo, ekde iu historia vidpunkto, eniris en novan fazon kun la formiĝo de la industria socio en la 19a jarcento. La apero de la moderna industrio detruis la antikvajn sociajn strukturojn kaj, kun la amaso da salajruloj, provokis radikalan ŝanĝon en la konsisto de la socio, en kiu la rilato inter la kapitalo kaj la laboro fariĝis la decida afero, iu afero kiu, tiurilate, ne estis konita ĝis tiam. Ekde tiu momento, la produktad-rimedoj kaj la kapitalo estis la nova povo kiu, estante en la manoj de malmultaj, signifis por la laboristaj amasoj iu manko je rajtoj kontraŭ kiu ili devis ribeli. |
|
27. Iustum est agnoscere Ecclesiae curatores solummodo lente percepisse quaestionem novae societatis structurae novo proponi modo. Attamen non defuerunt praecursores: quos inter, exempli gratia, recensetur Episcopus Moguntinus Ketteler († 1877). Veluti responsio specificis necessitatibus orti sunt circuli, associationes, sodalicia, foederationes ac praesertim novae Congregationes religiosae, quae saeculo XIX aggressae sunt opus ad confligendam paupertatem, morbos et deficientes condiciones in provincia educationis. Anno MDCCCXCI apparuit magisterium pontificium exhibens Litteras Encyclicas Rerum novarum Leonis XIII. Quas secutae sunt, anno MCMXXXI, Litterae Encyclicae Pii XI Quadragesimo anno. Beatus Pontifex Ioannes XXIII, anno MCMLXI, edidit Encyclicas Litteras Mater et Magistra; deinde Paulus VI in Litteris Encyclicis Populorum progressio (anno MCMLXVII) atque in Epistula apostolica Octogesima adveniens (anno MCMLXXI) firmiter aggressus est quaestionem socialem, quae interea exardescebat maxime in America Latina. Insignis Decessor Noster Ioannes Paulus II reliquit nobis trilogiam Litterarum Encyclicarum de re sociali: Laborem exercens (MCMLXXXI), Sollicitudo rei socialis (MCMLXXXVII) ac denique Centesimus annus (MCMXCI). Ita conferens condiciones et quaestiones semper novas catholica doctrina socialis constanter evolvebatur, quae anno MMIV congruenti modo exposita est in Compendio socialis Ecclesiae doctrinae a Pontificio Consilio pro Iustitia et Pace apparato. Marxismus tam in revolutione mundiali quam in eius praeparatione indicaverat solutionem quaestionis socialis: per revolutionem et sequentem bonorum aequationem — ita tali asseverabatur in doctrina — omnia repente in diversam et meliorem rationem verti debebant. Somnium hoc evanuit. Difficili in condicione in qua hodie versamur quoque ob oeconomiae globalizationem, Ecclesiae doctrina socialis facta est fundamentale signum, quod valida proponit lineamenta ultra eam: quae quidem — prae rerum progressione — in dialogo agitanda sunt cum omnibus qui de homine eiusque mundo veram adhibent curam. |
27. Oni devas konsenti pri tio ke la reprezentantoj de la Eklezio perceptis nur malrapide ke la problemo de la justa strukturo de la socio prezentiĝis tiam laŭ nova maniero. Ne mankis pioniroj: unu el ili, ekzemple, estis la Episkopo Ketteler de Majenco († 1877). Por alfronti la konkretajn necesojn aperis ankaŭ rondoj, asocioj, unioj, federacioj kaj, ĉefe, novaj religiaj Kongregacioj, kiuj en el 19a jarcento sin dediĉis batali kontraŭ la malriĉeco, la malsanoj kaj la mankoj en la tereno de la instruado. En la jaro 1891, interesiĝis ankaŭ la pontifika magistreco per la Encikliko Rerum novarum de Leono la 13a. Sekvis per la Encikliko de Pío la 11a Quadragesimo anno, en la jaro 1931. En 1961, la beata Papa Johano la 23a publikigis la Enciklikon Mater et Magistra, samkiel Paŭlo la 6a, en la Encikliko Populorum progressio (1967) kaj en la Apostola Letero Octogesima adveniens (1971), insiste alfrontis la socian problemaron kiu, dume, estis pliakriĝinta ĉefe en LatinAmeriko. Mia granda antaŭulo Johano Paŭlo la 2a lasis al ni iun trilogion de sociaj Enciklikoj: Laborem exercens (1981), Sollicitudo rei socialis (1987) kaj Centesimus annus (1991). Do, komparante novajn situaciojn kaj problemojn ĉiufoje, disvolviĝadis iu socia doktrino katolika, kiu en la jaro 2004 estis prezentita organ-maniere en la Kompendio de la socia doktrino de la Eklezio, redaktita de Pontifika Konsilantaro Iustitia et Pax. La marksismo estis prezentinta la mondan revolucion kaj ties preparadon kiel la panaceo por la sociaj problemoj: pere de la revolucio kaj la rezultanta kolektivigado de produktad-rimedoj —oni asertas en tiu doktrino— ĉio subite estos malsama kaj bona. Tiu revo forbloviĝis. En la malfacila situacio en kiu ni troviĝas nuntempe, rezulte ankaŭ de la tutmondiĝo de la ekonomio, la socia doktrino de la Eklezio fariĝis iu baza indiko, kiu proponas taŭgajn orientilojn preter ties limoj: ĉi tiujn orientilojn —pro la antaŭeniro de la progreso— oni devas alfronti pere de dialogado inter ĉiuj serioze zorgantaj pri la homo kaj ties mondo. |
|
28. Ad accuratius definiendam congruentiam inter necessarium studium pro iustitia et ministerium caritatis, ratio habeatur oportet de duabus praecipuis in re condicionibus: |
28. Por pli precize difini la rilaton inter la necesa sindevigo por la justeco kaj la servo de la karitato, oni devas prikonsideri du faktajn situaciojn: |
|
a) Iustus societatis et Civitatis ordo fundamentale munus est rei politicae. Civitas quae non regitur iustitia, in magnam latronum manum redigitur, sicut dixit quondam Augustinus: «Remota itaque iustitia quid sunt regna nisi magna latrocinia». Ad substantialem structuram christianismi distinctio pertinet inter ea quae sunt Caesaris et ea quae sunt Dei (cfr Mt 22, 21), distinctio scilicet inter Civitatem et Ecclesiam vel, ut tenet Concilium Vaticanum II, rerum temporalium autonomia. Civitas non debet religionem imponere, sed protegere eius libertatem nec non pacem inter variarum religionum asseclas; Ecclesia, sua ex parte, veluti sociale testimonium christianae fidei, sui iuris est et fide innixa vivit suam rationem communitariam, quam Civitas observare tenetur. Duae provinciae sunt distinctae, attamen mutuo se semper sociant. |
a) La justa ordo de la socio kaj de la ŝtato estas iu ĉefa tasko de la politiko. Iu ŝtato en kiu ne regadus la justeco ne estus pli ol ŝtelist-bando, iam diris Aŭgusteno: «Remota itaque iustitia quid sunt regna nisi magna latrocinia?». Apartenas al la fundamenta strukturo de la kristianismo la distingo inter tio kio estas de la Cezaro kaj tio kio estas de Dio (vidu Mateo 22, 21), tio estas, inter ŝtato kaj Eklezio aŭ, kiel diras la 2a Vatikana Koncilio, la rekono de la aŭtonomio de la surteraj realaĵoj. La ŝtato ne povas altrudi la religion, sed devas garantii ĝian liberecon kaj la pacon inter la sekvantoj de la diversaj religioj; la Eklezio, kiel socia esprimo de la kristana fido, siaflanke, havas sian sendependecon kaj vivas sian komunuman formon bazita sur la fido, kiun la ŝtato devas respekti. Ili estas du malsamaj sferoj, sed ĉiam en reciproka interrilato. |
|
Iustitia est finis et ideo etiam intrinseca cuiusque politicae mensura. Politica est plus quam simplex ars technica qua publicae ordinationes definiuntur: fons eius et finis reperiuntur nempe in iustitia, quae est ethicae indolis. Ita Civitas reapse facere non potest quin se interroget: quomodo hic et nunc iustitia est exsequenda? Sed haec interrogatio aliam secumfert maioris ponderis: quid est iustitia? Quaestio haec rationem practicam respicit; sed ut recte operari possit, ratio magis in dies est purificanda, quoniam eius obcaecatio ethica, proficiscens ex dominio lucri et potentiae, quae eam offuscat, periculum est quod numquam omnino profligari potest. |
La justeco estas la objekto kaj, tial, ankaŭ la esenca mezurilo de ĉiu politiko. La politiko estas pli ol nura tekniko por determini la plubikajn regularojn: ĝia origino kaj ĝia celo troviĝas ĝuste en la justeco, kaj ĉi tiu estas etik-natura. Do, la ŝtato neeviteble troviĝas fakte antaŭ la afero kiel realigi la justecon ĉi tie kaj nun. Sed tiu demando implicas alian pli radikalan: kio estas la justeco? Ĉi tiu estas problemo kiu koncernas al la praktika racio; sed por rekte plenumi ĝian rolon, la racio senĉese devas sin purigi, ĉar ĝia etika blindeco, kiu devenas de la hegemonio de la intereso kaj la povo kiu mirblindigas ĝin, estas iu danĝero kiun neniam oni devas tute ignori. |
|
Hoc sub aspectu, res politica et fides conectuntur. Fides haud dubie propriam suam habet naturam, tamquam occursum cum Deo viventi — occursum qui aditum nobis dat ad novos prospectus extra proprium rationis ambitum. Sed simul ea est vis purificans eandem rationem. Procedens ex Dei consideratione, liberat eam ab eius obcaecationibus ideoque adiuvat eam ad meliorem sese reddendam. Fides rationi tribuit ut melius compleat munus suum meliusque hoc quod proprium est sibi intueatur. Hic reponitur catholica doctrina socialis: quae non vult Ecclesiae potestatem inferre in Civitatem. Neque iis qui fidem non participant imponere cupit prospectus et se gerendi modos huius proprios. Simpliciter prodesse cupit ad rationem purificandam suumque adiumentum afferre ita ut quod iustum habetur, hic et nunc agnosci ac postea ad rem perduci possit. |
En tiu ĉi punkto, polítiko kaj fido renkontiĝas. Sendube, la specifa naturo de la fido estas la rilato kun la viva Dio, iu renkontiĝo kiu malfermas al ni novajn horizontojn tre preter la propra sfero de la racio. Sed, dume, ĝi estas iu puriga forto por la racio mem. Ekde la perspektivo de Dio, liberigas ĝin de ĝia blindeco kaj tiel helpas ĝin pli bone esti ĝi mem. La fido permesas al la racio plenumi kiel eble plej bone ĝian rolon kaj pli klare vidi tion kio estas propra al ĝi. En tiu punkto situiĝas la katolika socia doktrino: ĝi ne pretendas asigni al la Eklezio ian povon sur la ŝtato. Ankaŭ ne volas trudi al tiuj kiuj ne kunhavas la fidon siajn proprajn perspektivojn kaj kondut-manierojn. Ĝi volas nur kontribui a la purigado de la racio kaj provizi sian propran helpon por ke tio kio estas justa, ĉi tie kaj nun, povu esti rekonata kaj poste ankaŭ realigata. |
|
Doctrina Ecclesiae socialis argumentatur initium sumens a ratione et a naturali iure, id est ab eo quod congruit naturae cuiusque personae humanae. Novitque bene non esse munus Ecclesiae ut ipsamet huic doctrinae politico modo vigorem tribuat: consulere intendit formationi conscientiae in re politica et contendere ut augescant sive perceptio verorum iustitiae postulatorum, sive simul dispositio ad hoc modo agendum, etiam cum hoc contrarium est singulorum lucri. Hoc quidem significat aedificationem iustae ordinationis socialis et civilis, qua unicuique dabitur id quod ad ipsum pertinet, maximum esse munus quod singulae generationes oppetere debent. Cum agatur de munere politico, hoc nequit esse immediatum Ecclesiae negotium. At cum simul primarium hominis sit munus, Ecclesia, per mentis purificationem et ethicam institutionem, officium habet suam conferendi specificam industriam, ut iustitiae postulata intellegi et in ambitu politico perfici possint. |
La socia doktrino de la Eklezio argumentas ekde la racio kaj la natura rajto, tio estas, ekde tio kio estas konforma al la naturo de ĉiu homa estaĵo. Kaj ĝi scias ke ne estas tasko de la Eklezio ke ĝi mem politike pravigu tiun doktrinon: ĝi volas utili por la formado de la konsciencoj en la politiko kaj kontribui kreskigi la perceptadon de la veraj postuloj de la justeco kaj, samtempe, la disponebleco por agadi konforme al ĝi, eĉ se tio kontraŭus situaciojn de personaj interesoj. Tio signifas ke la konstruado de iu justa socia kaj ŝtata ordo, pere de kiu oni donas al ĉiu tion kio apartenas al li, estas iu fundamenta tasko kiun devas alfronti denove ĉiu generacio. Estante iu politika tasko, tio ne povas esti rekta farendaĵo de la Eklezio. Sed, ĉar samtepe ĝi estas iu elementa homa tasko, la Eklezio devas oferi, pere de la purigado de la racio kaj la etika formado, sian specifan kontribuaĵon, por ke la postuloj de la justeco estu kompreneblaj kaj politike realigeblaj. |
|
Ecclesia non potest nec debet sibi assumere politicam contentionem ut societatem quam iustissimam efficiat. Non potest nec debet locum Civitatis proprium occupare. Sed non potest nec debet quoque discedere a studio iustitiam reperiendi. Ingredi debet, per viam rationabilis argumentationis, atque spiritales suscitare vires, sine quibus iustitia, quae semper quoque renuntiationes expetit, nec sese extollere nec progredi valet. Iusta societas non potest esse opus Ecclesiae, sed a politicis illud procurari oportet. Attamen illius magnopere interest pro iustitia operari ut et mens aperiatur et voluntas boni postulationibus. |
La Eklezio nek povas nek devas entrepreni propranome la politikan taskon realigi la kiel eble plej justan socion. Ĝi nek povas nek devas anstataŭi la ŝtaton. sed ankaŭ ne povas nek devas resti flanke en la batalo por la justeco. Ĝi devas insertiĝi en tiu batalo pere de racia argumentado kaj devas veki la spiritajn fortojn, sen kiuj la justeco, kiu ĉiam postulas ankaŭ rezignon, ne povas firmiĝi kaj prosperi. La justa socio ne povas esti faritaĵo de la Eklezio, sed de la politiko. Tamen, al ĝi tre interesas laboradi por la justeco penante malfermi la inteligenton kaj la volon al la postuloj de la bono. |
|
b) Amor — caritas — semper necessarius erit, in societate etiam admodum iusta. Nulla habetur iusta ordinatio civilis quae superfluum reddere possit ministerium amoris. Si quis de amore vult se subtrahere, prolabitur ad se ab homine velut homine eximendum. Semper dolor aderit in eo qui solacio indiget et auxilio. Semper aderit solitudo. Semper aderunt quoque condiciones materialis necessitatis, in quibus opus erit auxilium ferre intuitu veri erga proximum amoris. Civitas quae omnibus providere vult, quae omnia in se amplectitur, efficitur denique burocratica instantia quae praestare nequit necessarium illud quo homo patiens — omnis homo — indiget: nempe benevola personali deditione. Non agitur de Civitate quae omnia constituat ac dominetur, sed potius de Civitate quae liberaliter agnoscat et foveat secundum subsidiarietatis principium incepta quae oriuntur ex variis socialibus viribus et in quibus coniunguntur libera voluntas et proximitas hominibus auxilio indigentibus. Ecclesia una est ex his viventibus virtutibus: in ipsa palpitat amoris vis a Christi Spiritu suscitata. Amor hic hominibus non solum materiale praebet adiumentum, sed etiam refectionem et curam animae, auxilium saepe magis necessarium quam fulcimen materiale. Affirmatio, secundum quam iustae structurae opera caritatis superflua reddunt, revera abscondit materiale hominis conceptum: praesumptam scilicet opinionem secundum quam homo vivere potest «in pane solo» (Mt 4, 4; cfr Dt 8, 3) — persuasionem quae hominem humiliat et reapse id ignorat quod est specifice humanum. |
b) La amo —caritas— estos ĉiam necesa, eĉ en la plej justa socio. Ne ekzistas ŝtata ordo, tiom justa ĝi estus, kiu igos nenecesa la servon de la amo. Kiu intencus ignori la amon pretas ignori la homon kia homo. Ĉiam estos suferado kiu bezonos konsolon kaj helpon. Ĉiam estos soleco. Ĉiam ekzistos ankaŭ situacioj de materia neceso en kiuj estos nepre necesa iu helpo kiu montru konkretan amon al la proksimulo. La ŝtato kiu volas priprovizi ĉion, kiu absorbas ĉion en si mem, definitive fariĝas iu burokratisma instanco kiu ne povas certigi la plej esencan kiun la afliktita homo —ĉiu ajn homa estaĵo— bezonas: iun intiman personan atenton. Kio estas necesa ne estas iu ŝtato kiu regiligu kaj mastru ĉion, sed kiu grandanime rekonu kaj apogu, akorde kun la principo de helpeco, la iniciatojn kiuj venas el la diversaj sociaj fortoj kaj kiuj unuigas la spontanecon kun la proksimeco al la homoj helpo-bezonantoj. La Eklezio estas unu el tiuj vivaj fortoj: en ĝi enestas la dinamismo de la amo vekita de la Spirito de Kristo. Ĉi tiu amo oferas al la homoj ne nur materian helpon, sed ankaŭ trankvilecon kaj zorgadon de la animo, iu helpo ofte pli necesa ol la materia apogo. La aserto laŭ kiu la justaj strukturoj igus nenecesan la karitat-agadon, kaŝas iun materialisman konceptadon de la homo: la antaŭjuĝo ke la homo vivadas «nur per la pano» (Mateo 4, 4; vidu Readmono 8, 3), konceptado kiu humiligas la homon kaj ignoras ĝuste tion kio estas plej específe homa. |
|
29. Hoc modo aptius nunc determinare possumus, in vita Ecclesiae, nexum inter officium de honesta Civitatis societatisque institutione, una ex parte, et navitatem caritativam ordinatam, altera ex parte. Demonstratum est formationem iustarum structurarum non statim Ecclesiae esse officium, sed ad ordinem politicum pertinere, ad ambitum scilicet rationis sui ipsius consciae. Ecclesiae in hoc est officium intermedium, quatenus ad rationis purificationem tribuere debet adque virium moralium instaurationem, sine quibus nec iustae suscitantur structurae, neque istae diu operari possunt. |
29. Tiamaniere ni povas nun pli precize determini la rilaton kiu ekzistas en la vivo de la Eklezio inter la penado por la justa ordo de la ŝtato kaj la socio, unuflanke kaj, aliflanke, la organizita karitata agado. Estis jam dirite ke la starigado de justaj strukturoj ne estas tuja tasko de la Eklezio, sed ke ĝi apartenas al la sfero de la politiko, tio estas, de la mem-respondeca racio. En ĉi tio, la tasko de la Eklezio estas tuja, ĉar decas al ĝi kontribui al la purigado de la racio kaj revivigi la moralajn fortojn, sen kio oni ne starigas justajn strukturojn, nek povas ĉi tiuj esti efikaj longa-tempe. |
|
Proximum operandi officium pro iusto in societate ordine pertinet tamen laicos ad fideles. Tamquam Civitatis participes vocantur ut in primis vitam publicam communicent. Propterea renuntiare eis non licet «multiplici et diversae actuositati oeconomicae, sociali, legislativae, administrativae et culturali ad bonum commune organice et ex instituto promovendum». Laici fideles hanc ob rem opus est socialem rite ut conforment vitam, eius legitimam observantes autonomiam atque ceteris cum civibus communiter operantes propria secundum officia et sua ex conscientia. Tametsi propria ecclesialis caritatis incepta numquam cum Civitatis industria misceri possunt, certum nihilominus manet debere caritatem totam fidelium laicorum pervadere vitam ac proinde politicam similiter eorum operam quae tamquam «socialis caritas» impletur. |
La tuja devo agadi favore al iu justa ordo en la socio pli decas por la laikaj fideluloj. Kiel civitanoj de la ŝtato, ili estas alvokitaj partopreni per si mem en la publika vivo. Tial, ili ne povas liberiĝi el la «mult-forma kaj varia ekonomia, socia, leĝa administra kaj kultura agado, destinita promocii organece kaj institucie la komunan bonon». La misio de la fideluloj estas, do, rekte formi la socian vivon, respektante ĝian leĝan aŭtonomion kaj kunagante kun la ceteraj civitanoj laŭ la respektivaj koncernaĵoj kaj laŭ sia propra respondeco. Kvankam la manifestacioj de la eklezia karitato neniam oni povas konfuzi kun la agado de la ŝtato, daŭre veras tio ke la karitato devas animi la tutan ekzistadon de la laikaj fideluloj kaj, tial, ilian politikan agadon, travivitan kiel «socia karitato». |
|
Caritas institutiones Ecclesiae suum tamen opus proprium constituunt, munus ei omnino consentaneum, quo ipsa non veluti in latere cooperatur, sed uti subiectum recta via responsale agit, id efficiens quod eius respondet naturae. |
La prikaritataj organizaĵoj de la Eklezio, tamen, estas iu opus proprium ĝia, iu tasko kiu estas al ĝi esenca, en kiu ĝi ne kunagadas deflanke, sed en kiu ĝi agadas kiel subjekto rekte respondeca, farante ion kio apartenas al ĝia naturo. |
|
Numquam Ecclesia a caritatis exercitatione liberari potest tamquam navitatis credentium communiter ordinatae et, altera ex parte, numquam condicio accidet in qua necessaria non sit caritas uniuscuiusque christiani, quandoquidem, praeter iustitiam ipsam, indiget et indigebit semper homo amore. |
La Eklezio neniam povas sin senti sendevigita je la ekzercado de la karitato kiel organizita agado de la kredantoj kaj, aliflanke, neniam estos situacioj en kiuj ne estos necesa la karitato de ĉiu kristano individue, ĉar la homo, preter la justeco, havas kaj ĉiam havos am-neceson. |
|
Ministerii caritatis hodiernis in socialibus adiunctis structurae multiplices 30. Antequam peculiarem definiamus indolem navitatis caritativae Ecclesiae in hominis commodum, velimus nunc oculos in generalem conicere condicionem illius certaminis pro iustitia et amore in huius temporis mundo. |
Las mult-oblaj strukturoj de karitata servo en la nuntempa socia kunteksto 30. Antaŭ intenci difini la specifan profilon de la eklezia activado serve de la homo, mi volus prikonsideri nun la ĝenerala situacio de la sindevigo por la justeco kaj la amo en el nuntempa mondo. |
|
a) Instrumenta communicationis universalis hodie nostram terram minorem reddiderunt, coniungendo velociter et sensibiliter homines et culturas prorsus diversas. Si istud «simul stamus» nonnumquam etiam gignit dissensiones atque contentiones, nihilominus quod nunc multo propius hominum necessitates cognoscimus, ante omnia secum incitationem adfert ut eorum condicionum participes simus atque difficultatum. Singulis diebus conscii sumus quantum in orbe homines patiantur, magnae quamvis factae sint in provincia scientiarum et technicae artis progressiones, ob multiformem tum materialem tum spiritualem miseriam. Hoc nostrum tempus novam igitur postulat dispositionem ad proximo indigenti occurrendum. Iam Concilium Oecumenicum Vaticanum II id in luce claris verbis posuit: «Quae actiones et opera praesenti tempore, communicationis instrumentis expeditioribus factis, distantia inter homines quodammodo evicta [...], actio caritativa hodie omnes omnino homines et universas necessitates complecti potest et debet». |
a) La amasmedioj pri komunikado kvazaŭ malgrandigis nuntempe nian planedon, rapide alproksimigante la tre malsimilajn homojn kaj kulturojn. Kvankam ĉi tiu «kunesti» foje estigas miskomprenojn kaj streĉiĝon, la fakto ke nun ili pli rekte konas la homajn necesojn estas ankaŭ alvoko precipe por kunhavi situaciojn kaj malfacilaĵojn. Ni ĉiutage vidas kiom multe oni suferas en la mondo pro tiom da formoj je materia aŭ spirita mizero, spite al la grandaj progresoj en la tereno de la scienco kaj de la tekniko. Do, la nuna momento postulas novan disponeblecon por helpi la neces-suferantan proksimulon. La 2an Vatikanan Koncilion substrekis tion per tre klaraj vortoj: «Estante pli rapidaj la amasmedioj pri komunikado, iamaniere malgrandiĝis la distanco inter la homoj kaj ĉiuj mondaj enloĝantoj [...]. La karitata agado povas kaj devas ampleksi nuntempe ĉiujn homojn kaj ĉiuj ties necesojn». |
|
Altera ex parte — quod est elementum provocatorium eodemque tempore adhortationis plenum ipsius processus globalizationis — praesens tempus ad nostrum usum innumerabilia ministrat instrumenta ad adiumentum praestandum fratribus egentibus humanitarium, et inter ea nostrae aetatis rationes ad cibum et vestimenta distribuenda, veluti etiam ad offerendam habitationem et hospitalitatem. Superatis communitatum nationalium finibus, sollicitudo de proximo hoc modo ad suos prospectus amplificandos tendit usque in mundum universum. Concilium Oecumenicum Vaticanum II merito animadvertit: «Inter signa nostri temporis speciali notatu dignus est crebrescens ille et ineluctabilis sensus solidarietatis omnium populorum». Civitatis instituta et associationes humanitariae inceptis ad hoc propositum directis aliis favent per subsidia vel deminutiones tributorum, aliis reddendo disponibiles ingentes copias. Hoc modo solidarietas a societate civili expressa significanter actionem superat singulorum. |
Aliflanke —kaj ĉi tiu estas iu provoka kaj samtempe stimula aspekto de la procezo de tutmondiĝo—, nuntempe oni povas kalkuli je sennombraj rimedoj por doni humanecan helpon al la neces-suferantaj gefratoj, kiaj estas la modernaj sistemoj por la distribuado je nutraĵoj kaj vestaĵoj, samkiel ankaŭ por oferi loĝigon kaj rifuĝon. La sindediĉo al la proksimulo, do, superante la limojn de la naciaj komunumoj, tendencas etendi sian horizonton al la tuta mondo. La 2a Vatikana Koncilio oportune rimarkigis ke «inter la signoj de nia epoko indas speciale mencii la kreskiĝantan kaj neeviteblan sencon de solidareco inter ĉiuj popoloj». La ŝtataj organismoj kaj la humanecaj asocioj favoras iniciatojn orientitajn al tiu celo, ĝenerale pere de subvencioj aŭ fiskaj rabatoj iukaze, aŭ disponigante konsiderindajn rimedojn, alikaze. Tiamaniere, la solidareco esprimita de la civila socio konsiderinde superas tiun realigitan de la personoj individue. |
|
b) Hac in condicione ortae sunt ac creverunt, inter instituta civilia et ecclesiastica, numerosae novae formae operae consociatae quae fructuosae comparuerunt. Ecclesiae actiones, manifestae quidem suo in opere atque fidelitate ipsi officio amoris testificandi, christiano modo etiam animare poterunt civiles actiones, dum communem mutuam ordinationem fovebunt quae non poterit ministerii caritatis non adiuvare efficaciam. Pariter formatae sunt, hoc in rerum contextu, multiplices consociationes cum propositis caritatis et humanitatis, quae operam dant ut coram quaestionibus socialibus et politicis praesentibus solutiones congruas attingant sub humanitatis ratione. Magni momenti nostro tempore sunt ortus et diffusio variarum formarum voluntariatus, quae in se ministeriorum multiplicitatem suscipiunt. Velimus hic peculiarem vocem aestimationis gratique animi dirigere ad eos omnes qui, diversa sub forma, illam participant navitatem. Eiusmodi iam diffusum opus iuvenibus constituit scholam quandam vitae quae ad solidarietatem educat, ad promptitudinem non simpliciter aliquid offerendi, sed se ipsos. Adversae culturae mortis, quae exempli gratia in medicamentis stupefactivis exprimitur, amor sic opponitur qui se ipsum non quaerit, sed omnino in disponibilitate ad «se ipsum amittendum» (cfr Lc 17, 33 et par.) pro proximo tamquam cultura vitae se patefacit. |
b) En tiu ĉi situacio aperis multenombraj novaj formoj de kunlaborado inter ŝtataj kaj ekleziaj entoj, kiuj montriĝis fruktodonaj. La ekleziaj entoj, per la tranvidebleco en ties demarŝado kaj la fideleco al la devo pri am-atesto, povos kristane animi ankaŭ la civilajn instituciojn, favorante reciprokan kunordigadon kiu eble kontribuos al la efikeco de la karitata servo. Formiĝis en tiu ĉi kunteksto ankaŭ multoblaj organizaĵoj kun karitataj aŭ filantropiaj celoj, kiuj penas atingi solvojn kontentigajn de humaneca vidpunkto por la ekzistantaj sociaj kaj politikaj problemoj. Iu grava fenomeno de nia epoko estas la naskiĝo kaj disvastiĝo de multaj formoj de volontararo kiuj sin dediĉas al multobla servoj. Tiurilate, mi volus dediĉi vorton de speciala apreco kaj danko al ĉiuj kiuj partoprenas diversmaniere en tiu ĉi aktivado. Tiu laboro tiom disvastigita estas vivo-lernejo por la gejunuloj, kiu edukadas por la solidareco kaj por esti disponeblaj por doni ne nur ion, sed sin mem. Tiamaniere, fronte al la kontraŭkulturo de la morto, kiu manifestiĝas ekzemple en la drogo, kontraŭmetiĝas la amo, kiu ne celas sin mem, sed kiu, ĝuste en la disponebleco «perdi sin mem» (vidu Luko 17, 33 kaj sekvaj) favore al alia, manifestigxas kiel kulturo de la vivo. |
|
Etiam in Ecclesia catholica et in aliis Ecclesiis atque Communitatibus ecclesialibus novae sunt ortae actuositatis caritativae formae, et antiquae formulae renovato cum impetu iterum apparuerunt. Formae nempe sunt ubi fieri potest ut felix nexus inter evangelizationem et caritatis opera instituatur. Cupimus hic confirmare apertis verbis quod magnus Decessor Noster Ioannes Paulus II in Litteris Encyclicis Sollicitudo rei socialis protulit, paratam scilicet mentem et catholicae Ecclesiae voluntatem cum declararet ad consilia communia cum Consociationibus caritativis istarum Ecclesiarum et Communitatum, quia nos omnes movemur secundum eiusdem praecipuae rationis causam et ante oculos idem habemus propositum: verum humanismum, qui in homine imaginem Dei agnoscit et adiuvare eum vult ad vitam conformem illi dignitati ducendam. Litterae Encyclicae deinde Ut unum sint hoc iterum extulerunt quod, ad mundi in melius progressionem, necessaria est vox communis christianorum, eorum officium pro «iurium ac necessitatum omnium, praesertim pauperum, iacentium, inermium, observantia». Cupimus hic gaudium Nostrum significare quia hoc desiderium amplam vocem resilientem toto in mundo in multis inceptis invenit. |
Ankaŭ en la katolika Eklezio kaj en aliaj Eklezioj kaj ekleziaj Komunumoj aperis novaj formoj de karitata aktivado kaj aliaj antikvaj reaperis kun renovigita impulso. Ili estas formoj en kiuj ofte oni sukcesas starigi trafan ligon inter evangelizado kaj karitat-agoj. Mi deziras eksplicite konfirmi ĉi tie tion kion mia granda antaŭulo Johano Paŭlo la 2a diris per sia Encikliko Sollicitudo rei socialis, kiam li deklaris la disponeblecon de la katolika Eklezio kunlabori kun la prikaritataj organizaĵoj de ĉi tiuj Eklezioj kaj Komunumoj, ĉar ĉiuj ni moviĝas pro la sama fundamenta kaŭzo kaj havas la okulojn adresitajn al la sama celo: iu vera humanismo, kiu rekonas en la homo la bildon de Dio kaj volas helpi lin realigi iun vivon akorde al tiu digno. La Encikliko Ut unum sint rimarkigis poste, plianfoje, ke por pli bona disvolviĝo de la mondo estas necesa la komuna voĉo de la kristanoj, ilia sindevigo «cele de ke venku la respekto al la rajtoj kaj la bezonoj de ĉiuj, speciale de la malriĉuloj, la marĝenuloj kaj la sendefendaj». Mi volus eprimi mian ĝojon pro la fakto ke ĉi tiu deziro estis trovinta ampleksan eĥon en multenombraj iniciatoj en la tuta mondo. |
|
Forma caritativae actuositatis Ecclesiae propria 31. Variarum consociationum augmentum, quae opus suscipiunt pro homine in variis ipsius necessitatibus, denique explanatur inde quod imperativus amor proximi a Creatore in ipsa hominis natura est inscriptus. Eiusmodi incrementum, tamen, consectarium est etiam praesentiae religionis christianae in mundo, quae semper hoc imperatum ex novo excitat et capax reddit, saepe alte in historiae cursu obscuratum. Restauratio paganesimi, ab imperatore Iuliano Apostata temptata, solum exemplum quoddam ad initium est similis efficacitatis. Hac in notione vis christianesimi ultra fines expanditur fidei christianae. Magni igitur momenti est ut navitas caritativa Ecclesiae totum suum conservet splendorem, et ne in communi consociatione adiumentorum dissolvatur uti aliqua eorum forma fiat. Sed quae sunt nunc elementa constitutiva quae essentiam caritatis christianae et ecclesialis efficiunt? |
La specifa profilo de la karitata aktivado de la Eklezio 31. Esence, la pliiĝo de diversiigitaj organizaĵoj kiuj laboras favore al la homo en ties diversaj necesoj, klariĝas per la fakto ke la imperativo de la amo al la proksimulo estis gravurita de la Kreinto en la naturo mem de la homo. Sed tio estas ankaŭ iu rezulto de la ĉeesto de la kristanismo en la mondo, kiu senĉese revivigas kaj igas efika ĉi tiun imperativo, ofte tiom vualita laŭlonge de la historio. La menciita reformo de la paganismo intencita de la imperiestro Juliano la Apostato, estas nur iu komenca atesto de tiu efiko. Tiusence, la forto de la kristanismo tre etendiĝas preter la limojn de la kristana fido. Tial, tre gravas tio ke la karitata aktivado de la Eklezio konservu sian tutan splendon kaj ne diluiĝu en iu ĝenerala fleg-organizaĵo, simple fariĝante unu el ĝiaj variantoj. Sed, kiuj estas la elementoj konstituantaj la esencon de la kristana kaj eklezia karitato? |
|
a) Secundum exemplar in parabola boni Samaritani exhibitum, caritas christiana praesertim simpliciter responsio est ad id quod, determinata in condicione, necessitatem constituit directam: esurientes satiandi sunt, nudi vestiendi, infirmi in sanationis spe curandi, in carcere custoditi sunt visitandi, etc. Oportet associationes caritativae Ecclesiae, iam ab illis quae sunt Caritatis (dioecesanae, nationalis, internationalis) quod fieri potest faciant, ut prompta sint respondentia instrumenta et praesertim viri et mulieres qui eiusmodi munus suscipiant. Quod ad ministerium erga dolentes exercitatum spectat, necessaria est ante omnia praeparatio professionalis: opus est ut auxiliatores formati sint ita ut rem iustam adimplendam modo iusto exsequantur, suscipientes deinde missionem curationis prosequendae. Facultas professionalis prima est fundamentalis necessitas, sed sola non sufficit. Agitur, revera, de personis humanis et illae personae humanae semper pluribus rebus egent quam cura simpliciter technice apta. Egent humanitate. Egent cordis attentione. Quotquot in caritatis Ecclesiae Institutionibus elaborant, oportet ne emineant tantummodo recta exercitatione rei convenientis hoc momento, sed se proximo cum cordis instigationibus dedant, ita ut iste eorum humanitatis abundantiam experiatur. Hanc ob rem eiusmodi operatoribus, praeter praeparationem professionalem, necessaria est, et ante omnia, «cordis formatio»: ii conducendi sunt ad illum cum Deo in Christo occursum qui suscitet in ipsis amorem et eorum aperiat cor erga alios, ita ut pro iis amor non praeceptum sit, ut dicitur, externum, sed consectarium profluens de fide quae in caritate operatur (cfr Gal 5, 6). |
a) Laŭ la menciita modelo en la parabolo de la Bona samariano, la kristana karitato estas antaŭ ĉio kaj simple la respondo al iu tuja neceso en iu konkreta situacio: la malsatantoj devas esti satigataj, la senvestaj vestataj, la malsanuloj flegataj resanig-cele, la malliberuloj vizitataj, ktp. La prikaritataj organizaĵoj de la Eklezio, komenzante per Cáritas dioceza, nacia, internacia), devas fari ĉion eblan por disponigi la necesajn rimedojn kaj, ĉefe, la personojn kiuj plenumas tiujn taskojn. Rilate al la servo kiun ili faras al la suferantoj, nepras ke ili estu profesie kompetentaj: kiuj helpadas devas esti formitaj tiamaniere ke ili sciu fari la plej konvenan kaj laŭ la plej adekvata maniero, sin-devigante ke poste daŭru la necesan flegadon. Unua fundamenta kondiĉo estas la profesia kompetento, sed ĝi per si mem ne sufiĉas. Ja, temas pri homaj estaĵoj, kaj la homaj estaĵoj ĉiam bezonas iom pli ol flegado nur teknike taŭga. Ili bezonas humanecon. Ili bezonas elkoran atenton. Ĉiuj laborantaj en la prikaritataj institucioj de la Eklezio devas elstari pro tio ke ili ne sin limigas lerte realigi tion ĉiumomente plej konvenan, sed ili dediĉiĝas al la aliulo kun iu atento kiu venas el la koro, por ke la alia spertu lian humanec-riĉecon. Tial, tiuj agantoj, krom la profesia trejnado, bezonas ankaŭ kaj ĉefe tutan «trejnadon de la koro»: oni devas gvidi ilin al tiu renkontiĝo kun Dio en Kristo, kiu veku en ili la amon kaj malfermigu lian spiriton al la aliulo, tiamaniere ke, por ili, la amo al la proksimulo jam ne plu estu iu ordono tiel dirite trudita de ekstere, sed iu sekvo kiu rezultas de ilia fido, kiu agadas por la karitato (vidu Galatoj 5, 6). |
|
b) Christiana navitas caritativa a factionibus et doctrinis seiuncta esse debet. Non est instrumentum ad mundum mutandum secundum quandam doctrinam neque adstat in ministerio mundanorum consiliorum, sed est effectio hic et nunc amoris quo homo semper indiget. Tempus recens, praesertim a saeculo duodevicesimo, diversis modis philosophiae progressionis regitur, cuius forma maxime radicalis est marxismus. Pars actionis marxistarum est teoria de divitiarum deminutione: qui in condicione potestatis iniustae — ita asseverat — hominem adiuvat operibus caritatis, se ipsum de facto exponit servitio erga illam rationem iniustitiae, quam reddit primo aspectu, saltem ad certum gradum, tolerabilem. Hoc modo potentia revolutionalis cohibetur, ideoque cursus in meliorem mundum intermittitur. Quocirca caritati resistitur eaque immo impeditur veluti ratio servandi ipsius status quo res sunt. Revera, haec est philosophia quaedam hominibus adversa. Homo qui nunc vivit, Moloch destinatur futuri temporis — quod futurum tempus an re accidere possit saltem dubium est. Reapse, humana conversio mundi promoveri non potest recusando, ad tempus, ne uti homines nos geramus. Meliori mundo aliquid tribuitur tantummodo si facimus nos bonum nunc atque in prima persona, toto cum animi impetu et ubicumque possumus, rationibus propositisque factionum neglectis. Christiani propositum — id est propositum boni Samaritani, propositum Iesu — «cor est quod videt». Hoc cor videt ubi opus sit amoris et congruo agit modo. Ut apparet, promptae voluntati cuiusque hominis addenda sunt, quoties actuositas caritatis ab Ecclesia tamquam communis suscipitur actio, rerum ordinatio ac providentia et cooperatio cum similibus institutionibus. |
b) La prikaritata kristana aktivado devas esti sendependa de partioj kaj ideologioj. Ĝi ne estas iu ilo por transformi la mondon de ideologia perspektivo kaj ne estas serve de mondaj strategioj, sed estas la aktualigado ĉi tie kaj nun de la amo kiun la homo bezonas ĉiam. La moderna epoko, ĉefe ekde la 19a jarcento, estas regata de iu filozofio de la progreso kun diversaj variantoj, kies plej radikala formo estas la marksismo. Iu parto el la marksisma strategio estas la teorio de la malriĉiĝo: kiu, en situacio de maljusta povo helpas la homon per iniciatoj de karitato —ĝi asertas— fakte sin metas serve de tiu maljusta sistemo, igante ĝin eltenebla, almenaŭ ĝis ioma grado. Tiele oni bremsas la revolucian potencialon kaj, tial, paraliziĝas la ribelo celante pli bonan mondon. Tial la rifuzo kaj la atako al la karitato kun iu sistemo konservativa de la statu quo. Reale, ĉi tiu estas iu filozofio malhumana. La homo kiu vivas en la nuna tempo estas foroferita al la Moloc de la estonteco, iu estonteco kies efektiva realigado rezultas almenaŭ pridubinda. Vere, oni ne povas promocii la humanigon de la mondo rezignante, nuntempe, konduti human-maniere. Al pli bona mondo oni kontribuas nur farante nun la bonon kaj unua-persone, pasie kaj kie ĝi eblus, sendepende de strategioj kaj partiaj programoj. La programo de la kristano —la programo de la Bona samariano, la programo de Jezuo— estas iu «koro kiu vidas». Tiu koro vidas kie oni bezonas amon kaj agadas konsekvence. Evidente, kiam la karitata agado estas alprenita de la Eklezio kiel komunuma iniciato, al la spontaneco de la individuo oni devas aldoni ankaŭ la programadon, la antaŭvidon, la kunlaboradon kun aliaj similaj institucioj. |
|
c) Caritas, praeterea, non debet esse instrumentum quoddam in via alicuius rei quae hodie proselytismus nominatur. Gratuitus est amor; non exercetur ad proposita consequenda aliena. Sed hoc non significat actuositatem caritativam debere, ut ita dicamus, Deum et Christum seorsum relinquere. Agitur semper de toto homine. Saepe Dei absentia causa est altissima doloris. Qui in nomine Ecclesiae caritatem exercitat, numquam conabitur aliis fidem Ecclesiae iniungere. Ille novit amorem sua in purititate gratuitateque optimam esse Dei testificationem in quem credimus et a quo ad amorem sucitamur. Christianus novit quando tempus sit de Deo loquendi et quando iustum sit de ipso tacere atque permittere ut amor ipse loquatur. Ille novit Deum esse caritatem (cfr 1 Io 4, 8) et adesse quibusdam momentis quibus nulla alia res accidit praeter amorem. Ille novit — ut ad quaestiones revertamur praecedentes — contemptionem amoris contemptionem esse Dei hominisque atque conatum agendi sine Deo. Quapropter optima defensio Dei hominisque in amore omnino consistit. Officium est Consociationum caritativarum Ecclesiae istam conscientiam propriis in sociis confirmare, ut per eorum actionem — sicut per eorum vocem, silentium eorumque exemplar — illi testes fiant credibiles Christi. |
c) Krome, la karitato devas ne esti rimedo celante tion kion nuntempe oni konsideras prozelitismo. La amo estas senpaga; oni ne praktikas ĝin por atingi aliajn celojn. Sed ĉi tio ne signifas ke la karitata agado devus, tiel dirite, flankenlasi Dion kaj Kriston. Ĉiam riskas la tuta homo. Ofte, la plej profunda radiko de la sufero estas ĝuste la manko de Dio. Kiu praktikadas la karitaton nome de la Eklezio neniam provos trudi a la ceterajn la fido de la Eklezio. Ĝi konscias pri tio ke la amo, en ties pureco kaj senpageco, estas la plej bona atesto pri la Dio en kiu ni kredas kaj kiu impulsas nin ami. La kristano scias kiam estas oportuna okazo por paroli pri Dio kaj kiam oportunas silenti pri Li, permesante ke parolu nur la amo. Li scias ke Dio estas amo (1 Johano 4, 8) kaj ke Li prezentiĝas ĝuste en tiuj momentoj kiam oni faras nenion krom ami. Kaj, li scias —revenante al la antaŭaj demandoj— ke malapreci la amon estas malestimi Dion kaj la homon, estas la intenco ignori Dion. Sekve, la plej bona defendo de Dio kaj de la homo konsiste ĝuste en la amo. La prikaritataj organizaĵoj de la Eklezio havas la taskon plifortigi tiun konsciencon en siaj propraj membroj, tiamaniere ke tra ilia agado —samkiel ilia parolado, ilia silento, ilia ekzemplo— estu kredeblaj atestantoj de Kristo. |
|
Actionis caritativae Ecclesiae curatores 32. Postremo mentem Nostram adhuc convertere debemus ad iam significatos actuositatis caritativae Ecclesiae curatores. In praeteritis cogitationibus clare ostendimus verum subiectum diversarum Institutionum catholicarum, quae caritatis explent ministerium, ipsam esse Ecclesiam — et omnibus quidem in gradibus, initio ab paroeciis sumpto, per Ecclesias particulares, usque ad Ecclesiam universalem. Quam ob rem iustum omnino erat et necessarium ut Noster Venerabilis Decessor Paulus VI Pontificium Consilium Cor unum conderet veluti institutum Apostolicae Sedis unde dirigerentur et disponerentur institutiones actionesque caritatis ab Ecclesia catholica provectae. Structurae deinde episcopali Ecclesiae refertur factum quod in Ecclesiis particularibus Episcopi prout Apostolorum successores primam auctoritatem exsecutionis prae se ferant, etiam praesenti tempore, ilius consilii in Actibus Apostolorum (cfr 2, 42-44) significati: Ecclesia, utpote familia Dei, hodie quoque perinde ac heri fieri debet locus mutui auxilii et, eodem tempore, locus promptitudinis serviendi erga eos etiam qui extra illam auxilio indigent. In ritu Ordinationis episcopalis, verus et proprius consecrationis actus quibusdam praeparatur ad candidatum quaestionibus, in quibus praecipua significantur elementa ipsius officii eique commemorantur munera eius futuri ministerii. Hoc in rerum contextu ordinandus claris promittit verbis se benevolum et misericordem erga pauperes fore, in nomine Domini, omnesque consolatione indigentes et adiumento. Codex Iuris Canonici in canonibus ad ministerium episcopale spectantibus, expressis verbis de caritate veluti peculiari regione actuositatis episcopalis non agit, sed tantummodo in universum de munere Episcopi loquitur, cuius est omnia apostolatus opera, servata uniuscuiusque propria indole, suo moderamine coordinare. Verumtamen Directorium pastoralis Episcoporum ministerii recens investigavit altius et subtilius officium caritatis tamquam intrinsecum totius Ecclesiae opus et Episcopi propria in dioecesi et inculcavit caritatis exercitationem actum esse Ecclesiae ut talis atque, prout ministerium Verbi Sacramentorumque, participem esse essentiae primitivorum eius operum. |
La respondeculoj pri la karitata agado de la Eklezio 32. Fine, ni devas priatenti la jam menciitajn respondeculojn pri karitata agado de la Eklezio. En la antaŭaj pripensoj oni klare vidis ke la vera subjekto de la diversaj katolikaj organizaĵoj kiuj plenumas karitatan servon estas la Eklezio mem, kaj tio ĉiunivele, ekde la parokoj, tra la partikularaj Eklezioj, ĝis la universala Eklezio. Tial tre oportunis tio ke mia respektinda antaŭulo Paŭlo la 6a establus la Pontifikan Konsilion Cor unum kiel organismo de la Sankta Seĝo respondeca pri la orientado kaj kunordigado inter la organizaĵoj kaj la karitataj agadoj promociitaj de la katolika Eklezio. Krome, estas propra al la episkopa strukturo de la Eklezio ke la episkopoj, kiel posteuloj de la Apostoloj, havu en la partikularaj Eklezioj kiel unua plenumenda respondeco, ankaŭ nuntempe, la programon montritan en la Agoj de la Apostoloj (vidu 2, 42-44): la Eklezio, kiel familio de Dio, devas esti, hodiaŭ kiel hieraŭ, loko de reciproka helpo kaj samtempe de disponebleco por servi ankaŭ tiujn kiuj ekstere de ĝi bezonas helpon. Dum la rito de la episkopa ordenado, la fakto mem de la konsekrado estas antaŭita de iuj demandoj al la kandidato, per kiuj oni esprimas la esencajn elementojn de sia ofico kaj oni memorigas al li la devojn de sia estonta posteno. En tiu kunteksto, la ordenata eksplicite promesas ke li estos, nome de la Sinjoro, kor-akceptema kaj kompatema por la plej malriĉuloj kaj tiuj bezonantoj je konsolo kaj helpo. La Kanona Kodo, en la kanonoj rilate al la episkopa ofico, ne temas eksplicite pri la karitato kiel iu specifa tereno de la episcopa agado, sed nur, ĝeneral-maniere, pri la devo de la Episkopo kunordigi la diversajn apostolec-laborojn respektante sian propran naturon. Lasttempe, tamen, la Gvidilo por la pastra ofico de la episkopoj pli konkrete profundigis rilate al la devo de la karitato kiel esenca tasko de la tuta Eklezio kaj de la Episkopo en sia diocezo, kaj substrekis ke la ekzercado de la karitato estas iu aktivado de la Eklezio mem kaj ke estas esenca parto de sia origina misio, samkiel la servo de la Vorto kaj la Sakramentoj. |
|
33. Quod attinet ad curatores qui in gradu exsecutionis operam caritatis in Ecclesia factitant, essentia iam dicta est: illi se movere non debent secundum doctrinas de meliore reddendo mundo, sed fide se dirigi sinunt quae per caritatem operatur (cfr Gal 5, 6). Oportet ante omnia personae sint caritate Christi permotae, personae quarum cor Christus sua caritate cepit, suscitans in ipsis erga proximum caritatem. Norma inspirans eorum agendi modum affirmatio debet esse vigens in Epistula Secunda ad Corinthios: «Caritas Christi urget nos» (5, 14). Conscientia in ipso Deum se pro nobis usque ad mortem dedisse, nos ducere debet ne pro nobis ipsis vivamus, sed pro ipso et cum ipso pro aliis. Qui Christum diligit, Ecclesiam diligit et vult ut semper magis sit signum et instrumentum caritatis quae ab eo emanat. Cooperator cuiuslibet caritativae Institutionis catholicae cum Ecclesia vult operari et inde cum Episcopo, ut caritas Dei in mundum diffundatur. Ille per suam participationem exercitationis caritatis Ecclesiae, testis esse vult Dei et Christi et, hanc ob rem, bonum gratuito facere cupit hominibus. |
33. Rilate al la kunlaborantoj kiuj plenumadas en la praktiko la servon de la karitato en la Eklezio, estas jam dirite tion esencan: ili devas ne inspiriĝi en la skemoj kiu pretendas plibonigi la mondon laŭ iu ideologio, sed lasi sin gvidi de la fido kiu agadas per la amo (vidu Galatoj 5, 6). Ili devas esti, do, personoj ĉefe pelitaj de la amo de Kristo, personoj kies koro estis konkerita de Kristo per sia amo, vekinte en ili la amon al la proksimulo. La inspira kriterio de ilia agado devus esti tio kion oni diras en la Dua letero al la Korintanoj: «la amo de Kristo nin devigas» (5, 14). La konscio ke, en Li, Dio mem fordoniĝis por ni ĝismorte, devas igi nin vivi jam ne plu por ni mem, sed por Li kaj, kun Li, por la ceteraj. Tiu kiu amas Kriston amas la Eklezion kaj volas ke ĉi tiu estu ĉiufoje pli esprimo kaj ilo de la amo kiu devenas de Li. La kunlaboranto de ĉiu katolika prikaritata organizaĵo volas labori kun la Eklezio kaj, sekve, kun la Episkopo, cele de ke la amo de Dio disvastiĝu tra la mondo. Per lia partoprenado en la servo de amo de la Eklezio, li deziras esti atestanto de Dio kaj de Kristo kaj, ĝuste pro tio, fari la bonon al la homoj senpage. |
|
34. Interior patefactio ad catholicam Ecclesiae rationem necessario disponere debet cooperatorem ut cum aliis Institutis ipse consentiat inserviens videlicet variis necessitatis formis; id tamen evenire debet in observantia ipsius formae propriae illius ministerii quod suis poposcit Christus a discipulis. Sanctus Paulus suo in hymno ad caritatem (cfr 1 Cor 13) nos docet caritatem semper maiorem esse simplici navitate: « Et si distribuero in cibos omnes facultates meas et si tradidero corpus meum, ut glorier, caritatem autem non habuero, nihil mihi prodest » (v. 3). Hic hymnus esse debet Magna Carta totius ministerii ecclesialis; in illo cunctae resumuntur cogitationes quas, in his Litteris Encyclicis, de caritate sumus prosecuti. Actuositas exsecutiva non sufficit si in ipsa amor in hominem non redditur comprehensibilis, amor qui occursu cum Christo alitur. Intima personalis participatio necessitatum et dolorum proximi hoc modo fit ut ego me cum eo participem: ne donum proximum humiliet, ei dandum est non tantummodo aliquid mei, sed ipsemet ego, adstare debeo in dono veluti persona. |
34. La interna malfermo al la katolika dimensio de la Eklezio devas inklinigi la kunlaboranton harmonii kun la aliaj organizaĵoj en la servado al la diversaj formoj de neceso; sed oni devas fari ĉi tion respektante la specifan fizionomion de la servado kiun Kristo petis al siaj disĉiploj. En sia himno al la karitato (vidu 1 Korintanoj 13), sankta Paŭlo instruas nin ke ĉi tiu ĉiam estas ion pli ol iu simpla agado: «se mi disdonus mian tutan havon por nutri la malsatulojn, kaj se mi lasus mian korpon por forbrulo, sed ne havus amon, per tio mi neniom profitus.» (v. 3). Tiu ĉi himno devas esti la Carta Magna de la tuta eklezia servado; en ĝi estas resumitaj ĉiuj pripensoj kiujn mi eksponis pri la amo laŭlonge de ĉi tiu enciklika letero. La praktika agado rezultas nesufiĉa se en ĝi oni ne povas percepti la amon al la homo, amo kiu nutriĝas en la renkontiĝo kun Kristo. La intima persona partopreno en la necesoj kaj suferoj de la alia tiele fariĝas iu doni min mem: por ke la donaco ne humiligu la alian, mi devas doni ne nur ion mian, sed min mem; mi devas esti parto el la donaco kiel persono. |
|
35. Haec recta serviendi ratio humilem efficit actorem. Prae ceteris ipse haud se effert, licet tunc misera sit eius condicio. Novissimum locum in mundo — scilicet crucem — occupavit Christus, atque extrema hac humilitate nos tum redemit tum continenter adiuvat. Qui iuvare valet, se quoque hoc ipso modo iuvari agnoscit; non ad eius meritum neque ad gloriationis causam adscribitur eo quod iuvare is potest. Munus hoc gratia est. Quo magis quispiam aliis operam dat, eo melius Christi verbum intellegit idque in se recipit: «Servi inutiles sumus» (Lc 17, 10). Agnoscit enim is se non suam propter praestantiam vel maiorem suam efficacitatem, sed quia id tamquam donum ei concedit Dominus. Nonnumquam nimia necessitas et angustiae item operandi ad animi demissionis temptationem obicere eum possunt. At tum vero id eum iuvare potest, quod tandem nempe novit Domini manibus solummodo se esse instrumentum; immodicam sic sui amittet fiduciam per se unum efficiendi mundi necessariam progressionem. Demisso animo quod facere potest facit atque reliqua humiliter Domino committit. Deus mundum regit, non nos. Ei nos, quod possumus, inservimus, usque dum vigorem nobis ministrat. Agere tamen quantum in nobis est situm ex viribus quae nobis praesto sunt: hoc est officium quod bonus Iesu Christi famulus servat, qui semper se actuosum exhibet: «Caritas enim Christi urget nos» (2 Cor 5, 14). |
35. Ĉi tiu estas iu servad-maniero kiu igas humila tiun kiu servas. Li ne alprenas superec-pozicion antaŭ la alia, kiom multe mizera estu en la momento ties situacio. Kristo okupis la lastan lokon en la mondo —la kruco—, kaj ĝuste per tiu radikala humileco elaĉetis nin kaj senĉese helpas nin. Tiu kiu kapablas helpi rekonas ke, ĝuste tiamaniere, ankaŭ li estas helpata; kapabli helpi ne estas lia merito nek orgojlo-kialo. Ĉi tio estas graco. Ju pli iu penas favore al la ceteraj, des pli li komprenos kaj alprenos la vorton de Kristo: «Ni estas senutilaj servistoj» (Luko 17,10). Ja, li rekonos ke li ne agadas bazita sur iu supereco aŭ pli granda persona kapablo, sed tial ke la Sinjoro tion donacis al li. Foje, la troo da necesoj kaj la malgrando de lia propra agado igos lin senti la tenton de la deprimo. Sed, ĝuste tiam, mildigos lin scii ke, definitive, li ne estas pli ol iu ilo en la manoj de l Sinjoro; tiele li liberiĝos el la orgojla devo plibonigi la mondon —io ĉiam necesa— unuapersone kaj per si mem. Li faros humilece tion eblan kaj, kun humileco, li lasos la ceteron al la Sinjoro. Estas Dio kiu regas la mondon, ne ni. Ni oferas al Li nian servon nur laŭ nia kapablo kaj dum Li donu al ni fortojn. Tamen, fari ĉion kio eblas al ni kun la kapablo kiun ni havas, estas la tasko kiu tenas ĉiam aktiva la bonan serviston de JezuKristo: «Ĉar la amo de Kristo nin devigas» (2a Korintanoj 5, 14). |
|
36. Experti necessitatum magnitudinem, una ex parte, hinc ad ideologiam nos compelli possumus, quae nunc id efficere praesumit, quod orbis regimen ex parte Dei, ut videtur, non consequitur: ad omnes scilicet quaestiones expediendas. Illinc inertiae sollicitatio fieri potest, cum cogitetur nihil utique effici posse. His in rerum adiunctis, viva cum Christo coniunctio decretorium rectam semitam tenendi praebet adiumentum: non in superbiam incidere, quae hominem spernit ac nihil reapse aedificat, sed potius destruit, neque animi dimissioni concedere necesse est, quae impedit quominus dirigat nos amor et ita homini inserviamus. Precatio veluti instrumentum unde a Christo usque rursus vis hauritur, omnino certa hic fit necessitas. Qui orat suum tempus non amittit, etiamsi condicio quaedam in discrimine versatur atque ad agendum tantum compellere videtur. Adversus paupertatem vel etiam contra proximi indigentiam contentionem non extenuat pietas. Beata Teresia Calcuttentis clarissimum exhibet exemplum, quod tempus Deo in precatione dicatum non modo ipsi amoris in proximum actioni non officit neque eius efficientiae, sed contra inexhausta eius est scaturigo. Sua in epistula Quadragesimalis temporis, anno MCMXCVI, Beata sic suis laicis sociis scripsit: «Intima nos hac cum Deo coniunctione in cotidiana nostra vita indigemus. Quomodo eam adipisci possumus? Per precationem». |
36. La sperto pri la nemezurebla neceso povas, unuflanke, nin inklini al la ideologio kiu pretendas realigi nun tion kio, laŭŝajne, ne atingas la regado de Dio sur la mondo: la universala solvo de ĉiuj problemoj. Aliflanke, ĝi povas iĝi iu tento al la inerteco antaŭ la impresio ke, ĉiukaze, oni povas fari nenion. En ĉi tiu situacio, la viva kontakto kun Kristo estas la decida helpo por pludaŭri en la rekta vojo: nek fali en iu orgojlo kiu ignoras la homon kaj reale konstruas nenion, sed pli ĝuste detruas, nek cedi al la rezignacio, kio malebligus lasi sin gvidi de la amo kaj servi tiele la homon. La preĝado fariĝas en tiuj momentoj iu konkreta postulo, kiel rimedo por senĉese ricevi fortojn el Kristo. Tiu kiu preĝas ne malprofitas sian tempon, kvankam ĉio igus pensi en situacio de urĝeco kaj ŝajnus impulsi nur al la agado. La pieco ne domaĝas la batalon kontraŭ la malriĉeco aŭ la mizero de la proksimulo. La beata Tereza de Kalkuto estas iu evidenta ekzemplo pri tio ke la tempo dediĉita al Dio en la preĝado ne nur ne estas obstaklo por la efiko kaj la dediĉo al la amo al la proksimulo, sed reale estas neelĉerpebla fonto por tio. En sia letero por la Karesmo de la jaro 1996 la beata skribis al siaj laikaj kunborantoj: «Ni bezonas ĉi tiun intiman union kun Dio en nia ĉiutaga vivo. Kaj kiel ni povas ĝin atingi? Pere de la preĝado». |
|
37. Tempus venit confirmandi precationis momentum coram nimia industria instantique saecularismo multorum christianorum qui caritatis in opera incumbunt. Ut patet, qui precatur christianus Dei consilia immutare vel quae Deus praevidit emendare non praesumit. Ipse potius studet, Iesu Christi Patrem convenire ab eoque petere ut per sui Spiritus solacium in illo eiusque opera adsit. Cum Deo personali conversatio eiusque voluntati deditio tantummodo impediunt quominus prolabatur homo et eum a fanatici furoris terrorumque opinationibus avertunt. Vere religiosa mens vitat ne Dei iudicem se praebeat homo, eundem insimulans egestatem permittere, suis creaturis haud parcentem. At quicumque audet adversus Deum contendere hominum extollendis commoditatibus, in quo ipse niti potest cum humana actio irrita evadit? |
37. Alvenis la momento refirmigi la gravecon de la preĝado antaŭ la aktivismo kaj la sekularismo de multaj kristanos sindevigitaj en la prikaritata servado. Evidente, la kristano kiu preĝas ne pretendas ŝanĝi la planojn de Dio aŭ korekti tion kion Dio antaŭdisponis. Li celas pli bone la renkontiĝon kun la Patro de JezuoKristo, petante ke Li ĉeestu, kun la konsolo de sia Spirito, en li kaj en lia laboro. La familiareco kun la persona Dio kaj la fordono al sia volo malebligas la degradiĝo de la homo, savas lin el la sklaveco de fanatikaj kaj teroristaj doktrinoj. Iu teniĝo aŭtente religia evitas ke la homo stariĝus kiel juĝisto de Dio, kulpigante Lin permesi la mizeron senkompate al siaj kreitaĵoj. Sed tiu kiu pretendas batali kontraŭ Dio surbaze de la intereso de la homo, kun kiu povos kalkuli kiam la homa agado sin deklaros senpova? |
|
38. Procul dubio de Deo propter dolores in mundo praesentes, conqueri potest Iob, qui intellegi probarique, ut videtur, nequeunt. Sic ille suo de dolore effatur: «Quis mihi tribuat, ut cognoscam et inveniam illum et veniam usque ad solium eius? [...] Ut sciam verba, quae mihi respondeat, et intellegam quid loquatur mihi. Num multa fortitudine contendet mecum? [...] Et idcirco a facie eius turbatus sum et considerans eum timore sollicitor. Deus mollivit cor meum et Omnipotens conturbavit me» (23, 3.5-6.15-16). Non datur saepe nobis copia rationem cognoscendi, qua suum brachium inhibit Deus potius quam agat. Ceterum ne ipse quidem obstat quominus nos, sicut Iesus in cruce, clamemus: «Deus meus, Deus meus, ut quid dereliquisti me?» (Mt 27, 46). Consistere nos oporteat hac cum interrogatione eius ante vultum et orantes colloqui: «Usquequo, Domine, sanctus et verus» (Apc 6, 10) cunctaris? Sanctus Augustinus ipse nostro huic dolori responsionem fidei praebet: «Si comprehendis, non est Deus». Nos interpellantes, Deum lacessere nolumus, neque in eo errorem, debilitatem vel neglegentiam inesse innuere. Credens ipse eum esse impotentem vel dormire (cfr 1 Reg 18, 27) cogitare non potest. Immo verum est clamorem etiam nostrum, sicut in Iesu cruci affixi ore, esse extremum et modum perquam altum ut fidem nostram de eius absoluta potestate confirmemus. Christiani namque, quamvis prorsus non comprehendant et confundantur in mundo circumiacente, de Dei bonitate eiusque in homines amore (cfr Tit 3, 4) credere pergunt. Ii, licet, quemadmodum ceteri homines, gravissimis et orbis circumiacentis vicissitudinibus implicatis teneantur, in illa certitudine firmi manent, Deum esse patrem eumque nos amare, etsi eius silentium nos intellegere nequeamus. |
38. Certe ke Ijob povas plendi antaŭ Dio pro la nekomprenebla kaj ŝajne nepravigebla sufero ekzistanta en la mondo. Tial, en siu doloro, li diras: «Ho, se mi scius, kiamaniere mi povas Lin trovi, Veni al Lia trono!... Mi ekscius la vortojn, kiujn Li respondus al mi; Mi komprenus, kion Li dirus al mi. Ĉu en la grandeco de Sia forto Li luktus kontraŭ mi?... Tial mi tremas antaŭ Lia vizaĝo, Mi primeditas, kaj mi timas Lin. Dio senkuraĝigis mian koron, Kaj la Plejpotenculo min konfuzis» (23, 3.5-6.15-16). Ofte oni permesas al ni koni la kialon pro kio Dio bremsas sian brakon anstataŭ interveni. Aliflanke, Li ankaŭ ne malebligas nin krii kiel Jezuo en la kruco: «Mia Dio, mia Dio, kial Vi forlasis min? » (Mateo 27, 46). Ni devus resti kun tiu demando antaŭ sia vizaĝo, en preĝanta dialogo: «Ĝis kiam, ho Estro, la sankta kaj vera, Vi ne juĝas kaj ne venĝas nian sangon al la loĝantoj sur la tero?» (vidu Apokalipso6, 10). Sankta Aŭgusteno donas al tiu nia sufero la respondon de la fido: «Si comprehendis, non est Deus», se vi komprenas lin, do li ne estas Dio. Nia plendo ne celas defii Dion, nek insinui en Li iun eraron, feblecon aŭ indiferenteco. Por la kredanto ne eblas pensi ke Li estus senpova, aŭ ke «eble Li dormas» (1a Reĝoj 18, 27). Certe estas, pli ĝuste, ke eĉ nia krio estas, kiel buŝe de Jezuo en la kruco, la ekstrema kaj plej profunda maniero certigi nian fidon en sia suverena povo. Efektive, la kristanoj daŭre kredas, spite al ĉiuj miskomprenoj kaj konfuzoj de la mondo ĉirkaŭanta ilin, je la «la boneco de Dio kaj Lia amo al homoj» (Tito 3, 4). Kvankam ili estus mergita kiel la ceteraj homoj en la dramecaj kaj kompleksaj sorto-ŝanĝoj de la historio, ili restas firmaj en la certeco pri tio ke Dio estas Patro kaj amas nin, kvankam sia silento daŭre estas nekomprenebla por ni. |
|
39. Fides, spes et caritas coniunguntur. Patientiae virtute re explicatur spes, quae in bono non deficit, ne ficte quidem exstante infelici rerum exitu, atque in humilitatis virtute, quae Dei mysterium suscipit et ei etiam in obscuritate confidit. Deum nobis ostendit fides, qui suum Filium tradidit pro nobis atque in nobis victricem certitudinem concitat illud omnino esse verum: Deus caritas est! Hac nimirum ratione ipsa nostram impatientiam nostraque dubia in certam spem convertit, Deum mundum suis manibus tenere et eum praeter cunctas obscuritates vincere, sicut per moventes imagines denique mirabilem in modum Apocalypsis demonstrat. Fides, quae Dei amoris sibi fit conscia revelati usque ad Iesu cor in cruce perfossum, amorem vicissim concitat. Lux est — unica tandem — quae renovato usque modo obscurum orbem illuminat animumque ad vivendum et operandum addit. Amor esse potest nosque eum colere possumus, quandoquidem Dei sumus ad imaginem creati. Amorem experiri sibi vult efficere ut Dei lux in mundum ingrediatur, ecce ad illud has per Litteras Encyclicas invitare velimus. |
39. Fido, espero kaj karitato estas unuigitaj. La espero praktike rilatas kun la virto de la pacienco, kiu ne malfortiĝas eĉ antaŭ la ŝajna fiasko, kaj kun la humileco, kiu rekonas la misteron de Dio kaj konfidas je Li eĉ en la mallumo. La fido montras al ni la Dion kiu donis al ni sian Filon kaj tiel vekas en ni la firman certecon pri tio ke reale Dio estas amo. Tiamaniere ĝi transformas nian senpaciencon kaj niajn dubojn en la certa espero ke la mondo troviĝas en la manoj de Dio kaj ke, spite al la mallumo, fine venkos Li, kiel lumece montras la Apokalipso pere de ĝiaj timigaj bildoj. La fido, kiu konsciigas pri la amo de Dio rivelita en la trapikita koro de Jezuo en la kruco, vekas siavice la amon. La amo estas iu lumo —funde la sola lumo— kiu senĉese lumigas tenebran mondon kaj donas al ni fortojn por vivi kaj agadi. La amo eblas, kaj ni povas praktikadi ĝin tial ke ni estis kreitaj laŭ la bildo de Dio. Vivi la amon kaj, tiele, porti la lumon de Dio al la mondo: al tio mi volus inviti per tiu ĉi encikliko. |
|
CONCLUSIO 40. Ad caelites denique convertimur ad omnesque a quibus caritas in exemplum est exercitata. Tendit cogitatio nominatim ad Martinum Turonensem († 397), prius militem, deinde monachum atque episcopum: tamquam simulacrum demonstrat ille necessarium momentum testificationis singularis caritatis. Ad urbis enim Ambianensis ianuas dimidiam pallii sui Martinus partem cum paupere homine dividit: noctu vero Iesus ipse in somnis eodem pallio vestitus ei comparet ut perpetuam efficacitatem verbi evangelici confirmet: «Eram... nudus et operuistis me... Quamdiu fecistis uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis» (Mt 25, 36.40). Attamen in Ecclesiae annalibus quod alia caritatis testimonia adferri possunt! Praesertim vero totus motus monasticus, iam inde suis a primis initiis cum sancto Antonio abbate († 356) immensum declarat caritatis ministerium erga proximum. In ipso congressu «facie ad faciem» illo cum Deo qui Amor est, necessitatem animadvertit monachus instantem ut totam suam vitam in adiumentum proximi praeter Deum ipsum transformet. Sic enim magnae hospitalitatis structurae explicantur nec non refugii et curae quae iuxta coenobia sunt ortae. Ita etiam permagna incepta defenduntur promotionis humanae formationisque christianae, quae pauperrimis ante omnes destinabantur, quorum participes esse voluerunt in primis monastici et mendicantes Ordines ac deinde variae virorum ac feminarum institutiones religiosae totam per Ecclesiae historiam. Personae Sanctorum quales sunt: Franciscus Assisiensis, Ignatius de Loyola, Ioannes a Deo, Camillus de Lellis, Vincentius de Paul, Ludovica de Marillac, Iosephus B. Cottolengo, Ioannes Bosco, Aloisius Orione, Teresia Calcuttensis — ut quorundam dumtaxat memorentur nomina — exemplaria caritatis socialis permanent illustria omnibus bonae voluntatis hominibus. Intra historiam adsunt sancti veri lucis portatores, quandoquidem viri ac feminae fidei sunt, spei et caritatis. |
KONKLUDO 40. Fine ni kontemplu la Sanktulojn, kiujn praktikadis ekzemplo-done la karitaton. Mi aparte pensas pri Martin de Tours († 397), kiu estis soldato kaj poste monaĥo kaj episkopo: li, kvazaŭ iu ikono, montras la neanstataŭigeblan valoron de la individua atesto de la karitato. Je la pordo de Amiens li kunhavis sian mantelon kun iu malriĉulo; dum la nokto, Jezuo mem aperis al li dumsonĝe survestante tiun mantelon, konfirmante la konstantan validecon de la vortoj de la Evangelio: «mi estis nuda, kaj vi vestis min... Kiom vi faris al unu el ĉi tiuj miaj fratoj la plej malgrandaj, tiom vi faris al mi » (Mateo 25, 36. 40). Sed, kiom pli da atestoj pri karitato oni povas citi en la historio de la Eklezio! Aparte la tuta monaĥeja movado, ekde ties komenciĝo kun Antonio Abad († 356), montras iun enorman servadon de karitato al la proksimulo. Konfrontante «vizaĝ-al-vizaĝe» kun tiu Dio kiu estas Amo, la monaĥo perceptas la urĝan postulon transformi sian tutan vivon en iu servo al la proksimulo, krom servi Dion. Tiele oni klarigas la grandajn strukturojn de akceptado, gastado kaj flegado aperintaj apud la monaĥejoj. Oni klarigas ankaŭ la sennombrajn iniciatojn de homa promocio kaj de kristana formado speciale destinitaj al la plej malriĉaj pri kiuj okupiĝas la monaĥaj kaj almoz-petantaj ordenoj unue, kaj poste la diversaj religiaj Institutoj masklaj kaj femalaj laŭlonge de la tuta historio de la Eklezio. Figuroj de Sanktuloj kiel Francisko de Asizo, Ignatio de Lojolo, Johano de Dio, Kamilo de Leliso, Vicento de Paúl, Ludovikino de Marillac, Josefo B. Cottolengo, Johano Bosko, Ludoviko Orione, Tereza de Kalkuto —citante nur iujn nomojn— daŭre estas eminentaj modeloj de socia karitato por ĉiuj bonvolaj homoj. La Sanktuloj estas la veraj portantoj de lumo en la historio, ĉar ili estas viroj kaj virinoj de fido, espero kaj amo. |
|
41. Inter sanctos eminet Maria, Domini Mater, omnisque sanctimoniae speculum. In Lucae Evangelio eam deprehendimus in ministerium caritatis incumbentem pro consobrina Elisabeth, apud quam «quasi mensibus tribus» (1, 56) morabatur ut extremo gravitatis tempore ei adsisteret. «Magnificat anima mea Dominum» (Lc 1, 46) dicit huius visitationis tempore, iisque vocibus totae vitae suae propositum explicat: ne videlicet sese in medio collocet, sed Deo locum cedat quem in precatione convenit sicut etiam in proximi ministerio — tunc solummodo mundus bonus fit. Maria prorsus antecellit eo quod se non vult magnam facere, sed Deum. Humilis est eaque nihil aliud esse vult quam ancilla Domini (cfr Lc 1, 38.48). Novit ipsa, solummodo non suam operam gerendo, at se agenti Deo prorsus dicando, mundi salutem se iuvare. Spei est mulier: tantummodo quia Israel salutem praestolatur, quia Dei promissionibus credit, accedere ad eam angelus potest eamque huius promissionis decretorium ad famulatum vocaturus. Fidei ipsa est mulier: «Beata, quae credidit» (Lc 1, 45), ei dicit Elisabeth. Magnificat illud — ut ita dicamus, eius animae quasi effigies — Sacrae Scripturae filis plane contexitur, filis scilicet Verbi Dei. Sic manifestatur, in Dei Verbo eam vere esse sua in domo, inde sponte exeuntem et illuc redeuntem. Per Dei Verbum loquitur et cogitat; Dei Verbum eius fit verbum, atque eius verbum ex Dei Verbo oritur. Ostenditur praeterea eius cogitationes Dei cogitationibus assimulari, eius voluntatem una esse cum Dei voluntate. Cum Dei Verbo penitus imbuatur, Verbi incarnati Mater fieri potest. Maria demum est mulier quae amat. Quomodo aliter fieri posset? Quippe quae credat atque in fide Dei cogitationibus cogitet ac Dei voluntate velit, nihil aliud potest esse ipsa quam mulier quae amat. Id nos percipimus in silentibus actibus, quos infantiae narrationes evangelicae memorant. Id nos perspicimus eius in lenitate, qua in Cana coniugum percipit necessitatem eamque Iesu exhibet. Id intellegimus in humilitae, qua ipsa patitur se in vita Iesu publica neglegi, cum sciat nunc novam familiam Filio esse instituendam suamque Matris horam tantum crucis tempore venturam, quae vera Iesu est hora (cfr Io 2, 4; 13, 1). Tunc, digressis discipulis, ipsa iuxta crucem stat (cfr Io 19, 25-27); quemadmodum postmodum Pentecostes tempore circa eam apostoli sese conglogabunt Spiritum Sanctum exspectantes (cfr Act 1, 14). |
41. Inter la Sanktulo, elstaras María, Patrino de la Sinjoro kaj spegulo de ĉiu sankteco. La Evangelio de Luko montras ŝin okupata pro iu karitata servo al ŝia kuzino Elizabetino, kun kiu ŝi restis «tri monatojn» (1, 56) por flegadi ŝin dum la gravediĝo. «Magnificat anima mea Dominum», dice ŝi okaze de tiu vizito —«Mia animo altigas la Eternulon»— (Luko 1, 46), kaj per tio ŝi esprimas la tutan programon de sia vivo: ne meti sin mem en la centro, sed lasi spacon al Dio, kiun ŝi trovas tiel en la preĝado kiel en la servado al la proksimulo; nur tiam la mondo fariĝas bona. Maria estas granda ĝuste pro tio ke ŝi volas altigi Dion anstataŭ sin mem. Ŝi estas humila: ŝi volas esti nur la servistino de la Sinjoro (vidu Luko 1, 38. 48). Ŝi scias ke ŝi kontribuas al la savo de la mondo, ne per iu ago sia, sed nur plene metante ŝin je la dispono de la iniciato de Dio. Ŝi estas virino de espero: nur pro tio ke ŝi kredas je la promesoj de Dio kaj esperas la savon de Israel, la anĝelo povas prezentiĝi al ŝi kaj alvoki ŝin al la totala servo al tiuj promesoj. Ŝi estas virino de fido: «feliĉa vi, kiu kredis!», diras al ŝi Elisabetino (Luko 1, 45). La Magníficat —portreto de ŝi animo, tiel dirite— estas tute teksita per fadenoj elprenitaj el la Sanktaj Skribaĵoj, el la Vorto de Dio. Tiele evidentiĝas ke la Vorto de Dio vere estas ŝia propra domo, de kie ŝi eliras kaj eniras tute naturece. Ŝi parolas kaj pensas kun la Vorto de Dio; la Dia Vorto fariĝas ŝia vorto, kaj ŝia vorto naskiĝas el la Vorto de Dio. Tiele evidentiĝas, krome, ke ŝiaj pensoj estas en harmonio kun la penso de Dio, ke ŝia volo estas iu volo kun Dio. estante intime penetrita de la Vorto de Dio, ŝi povas fariĝi patrino de la enkarnigita Vorto. María estas, fine, virino kiu amas. Kiel povus esti alie? Kiel kredantino, kiu en la fido pensas kun la penso de Dio kaj volas kun la volo de Dio, ŝi ne esti alie ol virino kiu amas. Ni divenas tion en ŝiaj silentaj gestoj kiujn rakontas al ni la evangeliaj tekstoj de la infanaĝo. Ni vidas tion en la delikateco kun kiu en Kana komprenis la neceson en kiu troviĝis la geedzoj, kaj komunikas ĝin al Jezuo. Ni vidas tion en la humileco kun kiu sxi akceptas esti kvazaŭ forgesita en la periodo de la publika vivo de Jezuo, sciante ke la Filo devas fondi nun iun novan familion kaj ke la horo de la Patrino alvenas nur en la momento de la kruco, kiu estos la vera horo de Jezuo (vidu Johano 2, 4; 13, 1). Tiam, kiam la disĉiploj estis fuĝintaj, ŝi restos apud la kruco (vidu Johano 19, 25-27); poste, en la momento de Pentekosto, estos ili kiuj grupiĝos ĉirkaŭ ŝi esperante la Sanktan Spiriton (vidu Agoj 1, 14). |
|
42. Sanctorum ad vitam non modo attinent terrestris vitae narrationes, sed eorum etiam vivere et in Deo post mortem operari. In Sanctis omnino patet: qui se ad Deum dirigit ab hominibus non separatur, sed eis vere fit proximus. In nemine id percipimus clarius quam in Maria. Crucifixi verbum ad discipulum — ad Ioannem scilicet et per eum ad omnes Iesu discipulos: «Ecce mater tua» (Io 19, 27) — generationum decursu usque de integro verum evadit. Maria facta est re omnium credentium Mater. Ad bonitatem eius maternam itemque puritatem virgineamque pulchritudinem se omnium temporum omniumque orbis locorum in necessitatibus ac exspectationibus, laetitiis ac doloribus, solitudinibus et communicata societate dirigunt homines. Atque eius bonitatis experiuntur donum, inexhaustum amorem experiuntur, quem imo ex corde ipsa effundit. Quod grati animi apud omnes continentes cunctasque culturas reperiuntur testificationes, hoc quasi amor ille purus agnoscitur, qui se ipse non requirit, sed simpliciter bonum vult. Demonstrat fidelium pietas eodem tempore certam perceptionem quo pacto talis amor fieri possit: longe intimam cum Deo per coniunctionem, per eius pervasionem — quod sinit ut is, qui Dei amoris ex fonte bibit, scaturigo ipse fiat ex quo «flumina ... fluent aquae vivae» (Io 7, 38). Maria, Virgo, Mater, nobis ostendit quid amor sit undeque oriatur, unde usque renovatam vim depromat. Ipsi Ecclesiam eiusque missionem, amori servientem, committimus: |
42. La vivo de los Sanktuloj enhavas ne nur ilian surteran biografion, sed ankaŭ ilian vivon kaj agadon en Dio post la morto. En la Sanktuloj evidentiĝas ke, kiu iras al Dio, ne malproksimiĝas el la homoj, sed fariĝas reale proksima al ili. Ni vidas tion en neniu pli bone ol en Maria. La vorto de la Krucumita al la disĉiplo —al Johano kaj, pere de li, al ĉiuj diŝiploj de Jezuo: «Jen via patrino»(Jn 19, 27)— fariĝas vera denove en ĉiu generacio. Maria efektive fariĝis Patrino de ĉiuj kredantoj. Al ŝia patrina boneco, samkiel al ŝia pureco kaj virga beleco, adresiĝas la homoj de ĉiuj epokoj kaj de ĉiuj lokoj en la mondo en siaj necesoj kaj esperoj, en siaj ĝojoj kaj kontraŭaĵoj, en sia soleco kaj en sia kunvivado. Kaj ili spertas ĉiam la donon de ŝia boneco; spertas la ne-elĉerpeblan amon kiun elverŝas de plej profunde el ŝia koro. La dank-atestoj, kiujn oni manifestas en ĉiuj kontinentoj kaj en ĉiuj kulturoj, estas la rekono de tiu pura amo kiu ne serĉas sin mem, sed simple volas la bonon. La devoteco de la fideluloj montras samtempe la ne-eraran intuicion pri kiel estas ebla ĉi tiu amo: oni ĝin atingas per la plej intima unuiĝo kun Dio, pere de kiu oni estas tute ravita de Li, iu kondiĉo kiu permesas al tiuj kiuj trinkis el la fonto de la amo de Dio fari sin mem fonto «el kiu fluos riveroj da viva akvo» (Johano 7, 38). Maria, la Virgulino, la Patrino, instruas nin pri la amo kaj kie havas originon, ĝia ĉiam nova forto. Al ŝi ni konfidas la Eklezion, ĝian mision serve de la amo: |
|
Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die XXV mensis Decembris, in sollemnitate Natalis Domini, anno MMV, Pontificatus Nostri primo. BENEDICTUS PP. XVI |
Donita en Romo, apud Sankta Petro, la 25an de decembro, solenaĵo
de la Naskiĝo de la Sinjoro, de la jaro 2005, unua de mia Pontifikeco. BENEDIKTO LA 16a |